Dzienniki Urzędowe - rok 2017 poz. 208

Na podstawie art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o urzędzie Ministra Obrony Narodowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 189 i 852, z 2014 r. poz. 932 oraz z 2016 r. poz. 2138), § 2 pkt 8 i 14 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 lipca 1996 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Obrony Narodowej (Dz. U. poz. 426, oraz z 2014 r. poz. 933), w związku z załącznikiem nr 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 1348) oraz § 10 ust. 6 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na pole elektromagnetyczne (Dz. U. poz. 950 i 2284 oraz z 2017 r. poz. 1276), ustala się, co następuje:

1) kierownik - dyrektora, dowódcę, szefa lub komendanta komórki organizacyjnej Ministerstwa Obrony Narodowej lub jednostki organizacyjnej podległej Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowanej;

2) komórka lub jednostka organizacyjna - komórkę organizacyjną Ministerstwa Obrony Narodowej lub jednostkę organizacyjną podległą Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowaną;

3) limity GPO (Granicznych Poziomów Oddziaływania) - miary oddziaływania bezpośredniego, obejmującego skutki biofizyczne w organizmie człowieka, wywołane bezpośrednim oddziaływaniem pola elektromagnetycznego, zwanego dalej "polem-EM";

4) limity IPN (Interwencyjnych Poziomów Narażenia) - miary narażenia na pole-EM (natężenie pola elektrycznego, natężenie pola magnetycznego), przeznaczone do zastosowania odpowiednich środków ochronnych oraz wykazania zgodności oddziaływania pola-EM z limitami GPO;

5) narażenie na pole-EM - oddziaływanie pola-EM stref ochronnych;

6) osoba potencjalnie narażona - osoba nie będąca pracującym, mająca dostęp do przestrzeni stref ochronnych;

7) pracujący - osoba wykonująca prace przy użytkowaniu źródła pola-EM;

8) przestrzeń obsługi - przestrzeń, w której pracujący przebywa podczas wykonywania obowiązków służbowych związanych z użytkowaniem źródła pola-EM;

9) przestrzeń pracy - obszar, w którym pracujący wykonują pracę, w szczególności teren jednostki wojskowej, poligonu, placu ćwiczeń;

10) skutki bezpośredniego oddziaływania pola-EM - skutki biofizyczne, w szczególności: skutki termiczne, rozumiane jako ogrzanie organizmu; skutki pozatermiczne, rozumiane jako pobudzenie mięśni, nerwów lub narządów zmysłów, zawroty głowy czy wrażenia wzrokowe, prądy indukowane bezpośrednio w organizmie, przepływające w kończynach, związane z narażeniem na pole-EM;

11) skutki pośredniego oddziaływania pola-EM - oddziaływania obejmujące zakłócenie działania urządzeń medycznych przeznaczonych do wprowadzenia do ludzkiego ciała; skutki termiczne oddziaływania na implanty medyczne; uruchomienie urządzeń inicjujących detonację materiałów wybuchowych; zapłon materiałów łatwopalnych lub atmosfer wybuchowych, związany z wyładowaniami elektrostatycznymi, iskrzeniem w urządzeniach technicznych, spowodowane prądem indukowanym w tych obiektach lub wyładowaniami iskrowymi spowodowanymi prądem kontaktowym stanu przejściowego; prądy przepływające w kończynach podczas dotykania obiektu w polu-EM;

12) środki ochronne - środki ochrony zbiorowej, środki ochrony indywidualnej i inne techniczne środki ochronne stosowane w celu ograniczenia poziomu emisji lub narażenia lub działania techniczno-organizacyjne podejmowane w celu zapobiegania zagrożeniom elektromagnetycznym;

13) zagrożenia elektromagnetyczne - szkodliwe dla zdrowia, niebezpieczne lub uciążliwe skutki bezpośredniego lub pośredniego oddziaływania pola-EM;

14) źródło pola-EM - obiekt techniczny zasilany energią elektryczną, naelektryzowany lub magnes trwały, emitujący pole-EM w trakcie użytkowania (pierwotne źródło pola-EM); obiekt metalowy, podlegający oddziaływaniom zewnętrznego pola-EM, emitowanego z innego źródła (wtórne źródło pola-EM).

2. W przypadku braku możliwości przeprowadzenia badań, o których mowa w ust. 1 przez WIHE, dopuszcza się ich przeprowadzenie przez laboratoria instytutów badawczych lub uniwersytetów technicznych posiadających potwierdzone zdolności do wykonywania takich badań. W takim przypadku WIHE, na wniosek producenta lub dostawcy urządzenia określa zakres badań oraz na ich podstawie wydaje postanowienie dopuszczające dany typ urządzenia do użytkowania.

3. Kierownicy komórek lub jednostek organizacyjnych, w których są eksploatowane urządzenia są zobowiązani przestrzegać przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy oraz rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na pole elektromagnetyczne.

4. Urządzenia użytkowane w komórkach lub jednostkach organizacyjnych powinny posiadać aktualną dokumentację, w szczególności:

1) postanowienie dopuszczające określony typ urządzenia do użytkowania;

2) atest elektromagnetyczny określony w normie obronnej, jeśli jest wymagany;

3) kartę warunków narażenia;

4) stanowiskowe instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy w polu elektromagnetycznym;

5) sprawozdania z pomiarów pola elektromagnetycznego w przestrzeni pracy.

5. Szczegółowe wymagania dotyczące posiadania dokumentacji, o której mowa w ust. 4, określa Norma Obronna NO-06-A215 (Bezpieczeństwo i higiena pracy. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym), zwana dalej "Normą Obronną".

2. Działania, o których mowa w ust. 1, realizowane są poprzez:

1) rozpoznawanie źródeł pola-EM znajdujących się w przestrzeni pracy lub poza nią oraz poziomu narażenia w przestrzeni pracy;

2) wyznaczanie miejsc w przestrzeni pracy oraz pracujących i osób potencjalnie narażonych, których może dotyczyć oddziaływanie pola-EM stref ochronnych;

3) dokonywanie, w miejscach, o których mowa w pkt 2, oceny poziomu narażenia na pole-EM źródeł pierwotnych i wtórnych na podstawie posiadanych i udokumentowanych informacji, a w przypadku ich braku albo niedostatecznego zakresu - na podstawie pomiarów;

4) ustanawianie stref ochronnych pola elektromagnetycznego wokół urządzeń, na podstawie oceny poziomu narażenia.

3. Kierownicy komórek lub jednostek organizacyjnych są zobowiązani:

1) zapewnić żołnierzom i pracownikom, którzy zgodnie z zakresem obowiązków służbowych przebywają w polach-EM o wielkościach stref ochronnych, udział w szkoleniach z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na pola elektromagnetyczne;

2) zapewnić pracownikom służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz inspektorom ochrony przed polem elektromagnetycznym, zwanych dalej "inspektorami EM", o których mowa w ust. 4, udział w szkoleniach z zakresu rozpoznawania oraz oceny zagrożeń elektromagnetycznych żołnierzy i pracowników;

3) przestrzegać zasady, aby żołnierze i pracownicy przebywający w strefach ochronnych bezpieczeństwa i higieny pracy w polach-EM, poddawani byli badaniom lekarskim, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych dla celów przewidzianych w Kodeksie Pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 2067);

4) nie dopuszczać żołnierzy i pracowników do wykonywania zadań służbowych, w strefach ochronnych bezpieczeństwa i higieny pracy w polach elektromagnetycznych, bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy w zasięgu pola-EM;

5) wprowadzić rozwiązania organizacyjne ograniczające żołnierzom i pracownikom przebywanie w strefie zagrożenia;

6) nie dopuszczać do przebywania żołnierzy i pracowników w strefie niebezpiecznej bez stosowania dodatkowych środków ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym oraz przebywania w strefach ochronnych bezpieczeństwa i higieny pracy w polach-EM żołnierzy i pracowników dla których wykonywanie zadań służbowych nie jest związane z przebywaniem w polach-EM stref ochronnych;

7) w razie potrzeby zapewnić żołnierzom i pracownikom środki ochronne zmniejszające narażenie na promieniowanie elektromagnetyczne;

8) wyposażyć urządzenia i udostępnić żołnierzom i pracownikom stanowiskowe instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy w polu-EM;

9) ewidencjonować każdy przypadek zgłoszenia przez żołnierzy oraz pracowników, szkodliwych dla zdrowia, niebezpiecznych lub uciążliwych skutków bezpośredniego lub pośredniego oddziaływania pola-EM powstającego w przestrzeni pracy. Szczegółowy tryb postępowania w razie wydarzenia wypadkowego w polach-EM określa Norma Obronna;

10) zawiadamiać właściwy Wojskowy Ośrodek Medycyny Prewencyjnej, w terminie trzydziestu dni od dnia uruchomienia nowego urządzenia, o potrzebie przeprowadzenia badań okresowych lub profilowych oraz nie później niż do 15 listopada każdego roku o potrzebie przeprowadzenia takich badań w roku następnym.

4. Realizację zadań, o których mowa w ust. 2, dowódca jednostki wojskowej szczebla batalionu/dywizjonu (innej równorzędnej jednostki organizacyjnej) powierza nieetatowemu inspektorowi EM.

5. Inspektora EM wyznacza się spośród żołnierzy lub pracowników jednostki organizacyjnej posiadających wykształcenie o kierunku lub specjalności z zakresu radiolokacji lub łączności.

6. Inspektor EM podlega bezpośrednio dowódcy jednostki wojskowej.

7. Inspektor EM podczas realizacji zadań współpracuje z pracownikiem służby bezpieczeństwa i higieny pracy jednostki, w szczególności w zakresie ustanawiania stref ochronnych wokół urządzeń wytwarzających promieniowanie elektromagnetyczne oraz stosowania środków ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym.

1) kierownicy komórek lub jednostek organizacyjnych - nie rzadziej niż raz na 5 lat. Szkolenie prowadzi Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu na podstawie programu opracowanego przez WIHE;

2) pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz inspektorzy EM - nie rzadziej niż raz na 3 lata. Szkolenia prowadzi WIHE;

3) żołnierze i pracownicy, którzy zgodnie z zakresem obowiązków służbowych mogą przebywać w przestrzeniach obsługi narażeni na oddziaływanie pól-EM:

a) strefy pośredniej i strefy zagrożenia (poniżej IPN_ob) - nie rzadziej niż raz na 3 lata -szkolenie prowadzi inspektor EM lub pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy,

b) strefy zagrożenia (powyżej IPN_ob) - nie rzadziej niż raz na 2 lata - szkolenie prowadzi WIHE w komórce lub jednostce organizacyjnej.

2. Tematyka oraz czas trwania szkolenia powinny uwzględniać specyfikę oraz ocenę zagrożeń elektromagnetycznych występujących w komórkach lub jednostkach organizacyjnych. Szczegółowe wymagania w zakresie realizacji szkoleń określa Norma Obronna.

3. Szkolenia, o których mowa w ust. 1 pkt 1, należy prowadzić w ramach szkolenia okresowego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla kierowników komórek lub jednostek organizacyjnych.

4. Szkolenia, o których mowa w ust. 1 pkt 2-3, należy prowadzić w formie odrębnego szkolenia uzupełniającego.

5. Pierwsze szkolenie żołnierzy i pracowników, o których mowa w ust. 1 pkt 3, przeprowadza się w okresie do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy przez te osoby w przestrzeni obsługi.

2. Ocenę spełnienia wymagań dotyczących limitów IPN realizuje się poprzez pomiary natężenia pola elektrycznego i natężenia pola magnetycznego .

3. Ocenę spełnienia wymagań dotyczących limitów GPO realizuje się poprzez badania prądów kontaktowych, prądów indukowanych, natężenia pola elektrycznego indukowanego w organizmie, energii pochłoniętej w tkance biologicznej, szybkości pochłaniania właściwego energii oraz natężenia pola elektrycznego padającego na powierzchnię ciała.

4. Badania parametrów określonych w ust. 2 przeprowadza WIHE.

5. W przypadku występowania narażenia pola-EM strefy pośredniej lub zagrożenia ocenę zagrożeń elektromagnetycznych przeprowadza się przez porównanie uzyskanych wyników pomiarów z ustalonymi limitami IPN, z wyłączeniem ust. 6.

6. Jeżeli prace wymagają dotykania obiektu, który jest pierwotnym lub wtórnym źródłem pola-EM strefy zagrożenia, to ocenę zagrożeń elektromagnetycznych przeprowadza się:

1) w przypadku stwierdzenia przekroczeń odpowiednich wartości IPNob i zastosowania limitów dotyczących prądu kończynowego - przez porównanie uzyskanych wyników pomiarów z ustalonymi limitami IPN oraz porównanie wyników badań prądu kończynowego z limitami GPO;

2) w pozostałych przypadkach - przez porównanie uzyskanych wyników pomiarów z ustalonymi limitami IPN oraz porównanie wyników badań miar bezpośredniego oddziaływania pola-EM z limitami GPO.

7. W przypadku występowania narażenia pola-EM strefy niebezpiecznej ocenę zagrożeń elektromagnetycznych przeprowadza się przez porównanie uzyskanych wyników pomiarów z ustalonymi limitami IPN oraz porównanie wyników badań miar bezpośredniego oddziaływania pola-EM z limitami GPO.

1) kwalifikacyjnym;

2) okresowym;

3) profilowym;

4) kontrolnym;

5) do atestu elektromagnetycznego.

1) Wojskowe Ośrodki Medycyny Prewencyjnej oraz WIHE - pomiary okresowe, profilowe, kontrolne oraz do atestu elektromagnetycznego;

2) WIHE - badania kwalifikacyjne.

2. Dopuszcza się wykonywanie pomiarów do atestu elektromagnetycznego przez producentów lub dostawców urządzeń, którzy posiadają kompetencje w zakresie wykonywania takich pomiarów, w tym dysponują upoważnionym personelem oraz odpowiednią aparaturą, objętych udokumentowanym nadzorem metrologicznym zawierającym okresowe wzorcowania i sprawdzenia.

1) lokalizowane na terenie obiektów wojskowych - po uzgodnieniu z właściwym terytorialnie wojskowym inspektorem sanitarnym oraz po pozytywnym zaopiniowaniu przez WIHE dokumentacji związanej z rozpoznaniem i oceną zagrożeń elektromagnetycznych inwestycji (instalacji);

2) użytkowane - po przedstawieniu kierownikowi komórki lub jednostki organizacyjnej użytkującemu kompleks na terenie którego znajduje się instalacja, oceny zagrożeń elektromagnetycznych wynikającej z lokalizacji instalacji.

1) prowadzi nadzór nad przestrzeganiem przepisów o ochronie żołnierzy i pracowników przed polem-EM i organizuje przedsięwzięcia w tym zakresie w komórkach lub jednostkach organizacyjnych przez organy Wojskowej Inspekcji Sanitarnej i WIHE;

2) inicjuje badania naukowe, prace rozwojowe, wdrożeniowe i studyjne związane z ochroną przed polem-EM w resorcie obrony narodowej.

1) prowadzi oceny zagrożeń elektromagnetycznych przez pomiary natężenia pola elektrycznego i natężenia pola magnetycznego w zakresie spełnienia wymagań dotyczących limitów IPN oraz badania bezpośredniego oddziaływania pola-EM w zakresie spełnienia wymagań dotyczących limitów GPO;

2) opiniuje raporty i opracowania pod względem oceny zagrożeń elektromagnetycznych, dotyczących lokalizacji, budowy lub zmian sposobu użytkowania obiektów i urządzeń;

3) wydaje wytyczne dotyczące metodyk badań i pomiarów, wzorów sprawozdań oraz ocen zagrożeń elektromagnetycznych, dla urządzeń stosowanych w resorcie obrony narodowej, jeżeli nie zostały one określone w Normach Obronnych;

4) analizuje sprawozdania z pomiarów pola-EM przeprowadzanych przez Wojskowe Ośrodki Medycyny Prewencyjnej oraz przekazuje wyniki analiz organom Wojskowej Inspekcji Sanitarnej, raz na kwartał - do 10 dnia następnego miesiąca;

5) prowadzi szkolenia z zakresu metrologii pola-EM wytwarzanego przez urządzenia stosowane w resorcie obrony narodowej, bezpieczeństwa i higieny pracy w polu elektromagnetycznym oraz w zakresie oceny zagrożeń elektromagnetycznych żołnierzy i pracowników;

6) organizuje badania biegłości w zakresie pomiarów pola-EM urządzeń techniki wojskowej;

7) potwierdza kompetencje podmiotów realizujących pomiary do atestu elektromagnetycznego;

8) współpracuje z dyrektorem departamentu Ministerstwa Obrony Narodowej właściwym w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w obszarach związanych z przestrzeganiem w resorcie obrony narodowej zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na pole-EM;

9) opracowuje ramowe programy szkolenia wymienionego w § 4 ust. 1 pkt 2 i 3;

10) opracowuje dla Dyrektora Departamentu Wojskowej Służby Zdrowia informacje o zagrożeniach elektromagnetycznych żołnierzy i pracowników, w terminie do dnia 15 stycznia za rok poprzedni.

1) badań lekarskich żołnierzy i pracowników, którzy zgodnie z zakresem obowiązków służbowych przebywają w miejscach narażenia, w których występuje pole-EM o wartościach stref ochronnych;

2) posiadania przez komórkę lub jednostkę organizacyjną aktualnej dokumentacji dla urządzeń (postanowienia dopuszczającego określony typ urządzenia do użytkowania w resorcie obrony narodowej, atestu elektromagnetycznego, karty warunków narażenia oraz sprawozdania z pomiarów pola-EM);

3) ustanawiania oraz oznakowania stref ochronnych pola elektromagnetycznego na terenie obiektów;

4) w przypadku stwierdzenia przez Wojskowego Inspektora Sanitarnego naruszeń wymagań mogących spowodować bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi mają zastosowanie przepisy § 10 ust. 3 rozporządzenia Ministra obrony Narodowej z dnia 14 czerwca 2002 r. w sprawie organizacji oraz warunków i trybu wykonywania zadań przez Wojskową Inspekcję Sanitarną (Dz. U. poz. 872 oraz z 2015 r. poz. 810).

1) odpowiadają za terminową realizację badań okresowych i profilowych w komórkach lub jednostkach organizacyjnych stacjonujących na obszarze ich działania;

2) na podstawie posiadanych informacji własnych oraz informacji dostarczonych przez kierowników komórek lub jednostek organizacyjnych, ustalają w terminie do dnia 15 grudnia każdego roku, w porozumieniu z kierownikami komórek lub jednostek organizacyjnych, dla których będą realizowane pomiary, plan pomiarów na rok następny;

3) zapoznają z ustalonym planem pomiarów kierowników komórek lub jednostek organizacyjnych, dla których będą realizowane pomiary.

Minister Obrony Narodowej: A. Macierewicz