Dziennik Ustaw - rok 2015 poz. 700

Na podstawie art. 166 ust. 3 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 950, z późn. zm.²⁾) zarządza się, co następuje:

1) zakres obowiązujących tematów egzaminu aktuarialnego, zwanego dalej „egzaminem”;

2) tryb przeprowadzania egzaminu;

3) sposób i tryb uznawania studiów wyższych, o których mowa w art. 163 ust. 5 pkt 5 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej, zwanej dalej „ustawą”;

4) sposób i tryb zwalniania kandydata z egzaminu.

2. Każda część testu składa się z 10 pytań obejmujących jeden blok tematyczny z każdego z bloków tematycznych określonych w załączniku do rozporządzenia i trwa 100 minut, z tym że każda z części testu dotyczących:

1) modelowania oraz zarządzania ryzykiem aktuarialnym i innych zastosowań aktuarialnych trwa 120 minut;

2) rachunkowości i sprawozdawczości finansowej w zakładzie ubezpieczeń oraz prawa ubezpieczeniowego i prawa podatkowego składa się z 40 pytań i trwa 60 minut.

3. Pytania części testu wymienionych w ust. 2 pkt 1 mogą mieć formę zadań.

4. Sesje egzaminacyjne przeprowadzane są przez dwa dni w odstępie nie dłuższym niż 7 dni.

2. W przypadku dostrzeżenia nieprawidłowości, zarówno co do trybu postępowania, jak i merytorycznych błędów popełnionych przez osoby wchodzące w skład Komisji, Komisja Nadzoru Finansowego może na wniosek osób, o których mowa w ust. 1, unieważnić egzamin i zarządzić jego powtórzenie.

2. Komisja Nadzoru Finansowego zamieszcza na swojej stronie internetowej wykaz zalecanej literatury oraz aktów prawnych odpowiadających zakresowi obowiązujących tematów egzaminu co najmniej na sześć miesięcy przed wyznaczonym terminem egzaminu.

3. Informacja określająca termin i miejsce egzaminu oraz termin wniesienia opłaty egzaminacyjnej jest zamieszczana na stronie internetowej Komisji Nadzoru Finansowego co najmniej na cztery miesiące przed wyznaczonym terminem egzaminu.

4. Informacja, o której mowa w ust. 3, jest przekazywana Polskiej Izbie Ubezpieczeń co najmniej na miesiąc przed wyznaczonym terminem egzaminu.

2. W uzasadnionych przypadkach osoba zdająca egzamin może uzyskać zgodę Komisji na opuszczenie sali egzaminacyjnej, po zapewnieniu warunków wykluczających możliwość jej kontaktowania się z innymi osobami.

3. Na czas nieobecności w sali egzaminacyjnej osoba zdająca egzamin przekazuje pracę egzaminacyjną Komisji, która zaznacza na pracy czas nieobecności osoby zdającej egzamin.

2. Unieważnienie egzaminu może nastąpić zarówno w stosunku do wszystkich osób zdających egzamin, jak i w stosunku do poszczególnych osób zdających egzamin.

3. Unieważnienie egzaminu może dotyczyć całości lub części egzaminu obejmującej poszczególne części testu.

4. W przypadku unieważnienia egzaminu z przyczyn niezależnych od osób zdających egzamin Komisja powtarza egzamin. Za powtórzony egzamin nie pobiera się opłaty egzaminacyjnej.

1) imiona i nazwiska członków Komisji;

2) imiona i nazwiska osób, o których mowa w § 5 ust. 1;

3) czas rozpoczęcia i zakończenia egzaminu;

4) szczególne okoliczności, jeżeli zaszły w trakcie egzaminu.

2. Do protokołu dołącza się:

1) wzorcowe egzemplarze testów egzaminacyjnych wraz z prawidłowymi odpowiedziami i rozwiązaniami;

2) listę uczestników;

3) końcowe wyniki.

3. Dokumentację związaną z przeprowadzeniem egzaminu Komisja przekazuje do archiwum Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego.

1) odpowiedź prawidłowa: 3 punkty;

2) odpowiedź nieprawidłowa: minus 2 punkty;

3) brak odpowiedzi: 0 punktów.

2. Za każde prawidłowe rozwiązanie zadania lub prawidłową odpowiedź na pytanie z części testu dotyczących modelowania oraz zarządzania ryzykiem aktuarialnym i innych zastosowań aktuarialnych przyznaje się po 2 punkty, a w przypadku ich braku 0 punktów. Za nieprawidłowe rozwiązanie lub odpowiedź nie stosuje się punktów ujemnych.

2. Podstawą oceny części testu dotyczących modelowania oraz zarządzania ryzykiem aktuarialnym i innych zastosowań aktuarialnych jest również przedstawienie sposobu rozwiązania zawartych w nich zadań.

1) modelowania oraz zarządzania ryzykiem aktuarialnym i innych zastosowań aktuarialnych – należy uzyskać co najmniej po 10 punktów;

2) rachunkowości i sprawozdawczości finansowej w zakładzie ubezpieczeń oraz prawa ubezpieczeniowego i prawa podatkowego – należy uzyskać co najmniej po 52 punkty.

2. Zaliczanie wszystkich części testu nie może trwać dłużej niż pięć lat.

2. Termin ogłoszenia wyników egzaminu ustala Komisja.

2. Komisja podejmuje uchwałę w sprawie odwołania, o którym mowa w ust. 1, w terminie 30 dni od dnia jego złożenia.

3. O wyniku odwołania osobę odwołującą się zawiadamia się przesyłką poleconą w rozumieniu art. 3 pkt 22 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. poz. 1529), zwaną dalej „przesyłką poleconą”.

2. Do wniosku dołącza się dokumenty dotyczące programu kształcenia. Komisja może zwrócić się do wnioskodawcy o uzupełnienie dołączonej dokumentacji oraz o przekazanie dodatkowych informacji.

3. W uchwale, o której mowa w ust. 1, Komisja może określić sposób weryfikacji utrzymania przez uczelnię programu kształcenia studiów wyższych na poziomie zgodnym z zakresem egzaminu aktuarialnego.

4. Od uchwały, o której mowa w ust. 1, przysługuje wnioskodawcy odwołanie w terminie 30 dni od dnia doręczenia mu uchwały.

5. Komisja podejmuje uchwałę w sprawie odwołania, o którym mowa w ust. 4, w terminie 2 miesięcy od dnia jego doręczenia Komisji.

6. Uchwały, o których mowa w ust. 1 i 5, doręcza się wnioskodawcy przesyłką poleconą.

2. Komisja podejmuje uchwałę w sprawie zwolnienia kandydata na aktuariusza z egzaminu w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku.

3. Od uchwały, o której mowa w ust. 2, przysługuje kandydatowi na aktuariusza odwołanie w terminie 14 dni od dnia doręczenia mu uchwały.

4. Komisja podejmuje uchwałę w sprawie odwołania, o którym mowa w ust. 3, w terminie 30 dni od dnia doręczenia jej odwołania.

5. Uchwały, o których mowa w ust. 2 i 4, doręcza się kandydatowi na aktuariusza przesyłką poleconą.

Minister Finansów: wz. J. Cichoń

¹⁾ Minister Finansów kieruje działem administracji rządowej - instytucje finansowe, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 września 2014 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Finansów (Dz. U. poz. 1256).

²⁾ Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2013 r. poz. 1289 oraz z 2014 r. poz. 586 i 768.

³⁾ Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2012 r. poz. 742 i 1544, z 2013 r. poz. 675, 829, 1005, 1588 i 1650, z 2014 r. poz. 7, 768, 821, 1004, 1146 i 1198 oraz z 2015 r. poz. 357.

⁴⁾ Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie zakresu obowiązujących tematów egzaminów aktuarialnych oraz trybu przeprowadzania tych egzaminów (Dz. U. Nr 211, poz. 2054), które traci moc z dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych (Dz. U. poz. 768).

Załącznik do rozporządzenia Ministra Finansów
z dnia 23 kwietnia 2015 r. (poz. 700)

ZAKRES OBOWIĄZUJĄCYCH TEMATÓW EGZAMINU AKTUARIALNEGO

A. Zakres przedmiotowy

1. Matematyka finansowa

2. Prawdopodobieństwo i statystyka matematyczna

3. Ekonomia

4. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa w zakładzie ubezpieczeń

5. Modelowanie

6. Matematyka ubezpieczeń na życie

7. Matematyka ubezpieczeń majątkowych

8. Inwestycje i zarządzanie portfelem inwestycyjnym

9. Zarządzanie ryzykiem aktuarialnym i inne zastosowania aktuarialne

10. Prawo ubezpieczeniowe i prawo podatkowe

B. Szczegółowy zakres tematów w podziale na bloki tematyczne

1. Matematyka finansowa:

1.1. Klasyczna teoria stóp procentowych: oprocentowanie proste, składane i ciągłe

1.2. Ogólne modele przepływów finansowych i wycena wartości przepływów finansowych: rachunek rent, spłata długu, analiza obligacji

1.3. Wprowadzenie do analizy roszczeń warunkowych

1.4. Modele struktury czasowej stóp procentowych

1.5. Wycena instrumentów pochodnych z wykorzystaniem miary neutralnej względem ryzyka i deflatorów ekonomicznych

1.6. Rachunek stochastyczny i jego zastosowania w matematyce finansowej: wyceny i strategie zabezpieczające

1.7. Modele stochastycznych stóp procentowych

1.8. Podstawowe zastosowania matematyki finansowej do ubezpieczeń i innych zobowiązań finansowych.

2. Prawdopodobieństwo i statystyka matematyczna:

2.1. Pojęcie prawdopobieństwa

2.2. Zmienne losowe i ich charakterystyki, rozkłady jednowymiarowe i wielowymiarowe

2.3. Klasyczne i bayesowskie metody estymacji i ich własności

2.4. Korelacja i analiza regresji

2.5. Testowanie hipotez i przedziały ufności

2.6. Parametryczna i nieparametryczna analiza danych

2.7. Rozkłady złożone i rozkłady mieszane

2.8. Podstawy teorii procesów stochastycznych i rachunku stochastycznego

2.9. Szeregi czasowe.

3. Ekonomia:

3.1. Mikroekonomia

3.2. Makroekonomia

3.3. Ekonomia finansowa

3.4. Teoria oczekiwanej użyteczności

3.5. Hipoteza efektywnych rynków

3.6. Modele zwrotów z inwestycji oraz modele wyceny aktywów

3.7. Finanse behawioralne.

4. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa w zakładzie ubezpieczeń:

4.1. Podstawowe reguły rachunkowości

4.2. Rola standardów rachunkowości

4.3. Różne rodzaje jednostek biznesowych i ich finansowa struktura

4.4. Podstawowe struktury planu kont

4.5. Interpretacja sprawozdań finansowych.

5. Modelowanie:

5.1. Struktury modeli

5.2. Proces selekcji

5.3. Kalibracja

5.4. Walidacja

5.5. Testowanie scenariuszy

5.6. Analiza wrażliwości

5.7. Ograniczenia modeli

5.8. Metody symulacji i zastosowanie komputerów do modelowania

5.9. Dokumentacja i audyt

5.10. Praktyczne zastosowania matematycznych i statystycznych modeli finansowych, modeli ubezpieczeń na życie i ubezpieczeń majątkowych.

6. Matematyka ubezpieczeń na życie:

6.1. Pojęcia prawdopodobieństwa śmierci, przeżycia, dalszego trwania życia, natężenia zgonów

6.2. Analiza przeżycia i modele wielostanowe

6.3. Przepływy finansowe w ubezpieczeniach na życie, ubezpieczeniach na dożycie i rentach życiowych

6.4. Tablice trwania życia

6.5. Metody estymacji i wygładzania współczynników zgonów i prawdopodobieństw przejść w modelach wielostanowych

6.6. Kalkulacja składek ubezpieczeniowych netto i brutto w modelach ciągłych i dyskretnych

6.7. Kalkulacja rezerw netto i brutto w modelach ciągłych i dyskretnych.

7. Matematyka ubezpieczeń majątkowych:

7.1. Rezerwy na szkody zaistniałe niezgłoszone (IBNR) i trójkąty szkód

7.2. System bonus-malus

7.3. Modele ryzyka indywidualnego i kolektywnego

7.4. Metody kalkulacji składek

7.5. Rezerwa składki

7.6. Rozkłady częstości i wysokości szkody oraz metody ich estymacji

7.7. Teoria wiarygodności

7.8. Teoria ruiny

7.9. Zastosowania uogólnionych modeli liniowych w procesie taryfikacji i kalkulacji rezerw.

8. Inwestycje i zarządzanie portfelem inwestycyjnym:

8.1. Cele instytucjonalnych i indywidualnych inwestorów

8.2. Rodzaje inwestycji (instrumenty o stałym dochodzie, udziały/akcje, indeksy, nieruchomości, instrumenty pochodne – forward, futures, opcje)

8.3. Ocena projektów inwestycyjnych

8.4. Teorie wyboru portfela inwestycyjnego

8.5. Ocena efektywności portfela inwestycyjnego

8.6. Statyczne i dynamiczne zarządzanie portfelem inwestycyjnym

8.7. Zarządzanie portfelem inwestycyjnym w kontekście zobowiązań przy użyciu technik, takich jak immunizacja, dopasowanie aktywów do zobowiązań (ALM), statyczne i dynamiczne zabezpieczanie zobowiązań, w tym zabezpieczenie doskonałe i zabezpieczenia oparte na wrażliwościach instrumentów (delta- i gamma-hedging)

8.8. Szczegółowa analiza instrumentów pochodnych opartych na akcjach i stopach procentowych: wycena i zastosowania.

9. Zarządzanie ryzykiem aktuarialnym i inne zastosowania aktuarialne:

9.1. Procesy operacyjne przedsiębiorstwa ubezpieczeniowego

9.2. Szacowanie ryzyka; typy ryzyk i miary ryzyka

9.3. Projektowanie i rozwój produktów i/lub usług

9.4. Wycena produktów i usług oraz założenia leżące u podstaw wyceny

9.5. Wycena zobowiązań i rezerwowanie

9.6. Zarządzanie ryzykami oraz metody redukowania ekspozycji na ryzyko, takie jak reasekuracja

9.7. Zarządzanie relacjami między aktywami i zobowiązaniami

9.8. Monitorowanie doświadczenia i ekspozycji na ryzyko

9.9. Wypłacalność, zyskowność przedsiębiorstwa oraz zarządzanie kapitałem

9.10. Zasady regulacji instytucji finansowych

9.11. Natura zjawisk, których dotyczą zjawiska ubezpieczeniowe

9.12. Typowe rozwiązania oferowane przez ubezpieczenia, ubezpieczenia społeczne i inne rozwiązania finansowe oraz zarządzenie ryzykiem, na przykład: produkty, plany, kontrakty, transakcje skutkujące płatnościami lub świadczeniami dotyczącymi przyszłych zdarzeń finansowych w odniesieniu do:

9.12.1. Profilu ryzyka i celów zaangażowanych stron

9.12.2. Konceptów unikania ryzyka, transferu i akceptacji ryzyka

9.12.3. Struktury oraz wysokości przyszłych płatności, które mają być dostarczone

9.12.4. Opcji oraz gwarancji, które mogą być włączone

9.12.5. Metod finansowania przyszłych płatności, które mają być dostarczone

9.12.6. Wyboru aktywów, gdy płatności lub świadczenia są zabezpieczone aktywami

9.12.7. Nałożonych opłat

9.12.8. Wymogów kapitałowych.

9.13. Metody aktuarialne wyznaczania potencjalnych kosztów rozwiązań, np.:

9.13.1. Wycena kontraktów ubezpieczeniowych

9.13.2. Metody finansowania innych produktów lub planów

9.13.3. Efekty finansowe innych narzędzi zarządzania ryzykiem.

9.14. Metody aktuarialne monitorowania rezultatów oraz utrzymywania stabilności finansowej, takiej jak:

9.14.1. Tworzenie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych

9.14.2. Sprawozdawczość finansowa

9.14.3. Reasekuracja

9.14.4. Testy zyskowności

9.14.5. Analiza kondycji finansowej zakładu ubezpieczeń.

9.15. Wymogi kapitałowe

9.16. Dynamiczna analiza finansowa i modele wewnętrzne

9.17. Koszty zakładu ubezpieczeń.

10. Prawo ubezpieczeniowe i prawo podatkowe:

10.1. Przepisy prawa dotyczące ubezpieczeń gospodarczych oraz działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej:

10.1.1. Umowa ubezpieczenia

10.1.2. Wykonywanie działalności przez zakład ubezpieczeń i zakład reasekuracji w formie spółki akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych

10.1.3. Gospodarka finansowa zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji

10.1.4. System zarządzania w zakładzie ubezpieczeń i zakładzie reasekuracji

10.1.5. Połączenie zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji, przeniesienie umów ubezpieczenia i umów reasekuracji

10.1.6. Krajowe standardy rachunkowości dotyczące zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji

10.1.7. Międzynarodowe standardy rachunkowości dotyczące zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji

10.1.8. Ubezpieczenia obowiązkowe

10.1.9. Ubezpieczenia majątkowe

10.1.10. Ubezpieczenia osobowe

10.1.11. Wymogi sprawozdawcze

10.1.12. Przepisy ogólne dotyczące odszkodowań i odpowiedzialności cywilnej.

10.2. Przepisy prawa dotyczące nadzoru nad rynkiem ubezpieczeniowym:

10.2.1. Zasady sprawowania nadzoru ubezpieczeniowego

10.2.2. Nadzór nad zakładami ubezpieczeń i zakładami reasekuracji w grupach

10.2.3. Nadzór finansowy nad działalnością zakładów ubezpieczeń.

10.3. Zagadnienia z zakresu prawa podatkowego – podatek od osób prawnych i podatek od osób fizycznych:

10.3.1. Opodatkowanie składek i świadczeń ubezpieczeniowych

10.3.2. Odroczone podatki dochodowe w kontekście aktywów i zobowiązań

10.3.3. Opodatkowanie zakładów ubezpieczeń.

10.4. Instytucje rynku ubezpieczeniowego:

10.4.1. Rzecznik Ubezpieczonych

10.4.2. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny

10.4.3. Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych

10.4.4. Organizacje ubezpieczeniowego samorządu gospodarczego.

10.5. Prowadzenie Pracowniczych Programów Emerytalnych przez zakłady ubezpieczeń.