Akty ujednolicone - rok 2025 poz. 1914

(1)

W ostatnich latach dynamika geopolityczna charakteryzowała się głęboką niepewnością, wymagającą przeprowadzenia gruntownej ponownej oceny autonomii strategicznej i odporności Unii oraz ochrony zasad demokracji i praworządności, a także wyzwaniami wynikającymi z transformacji ekologicznej, społecznej i technologicznej. Te równoczesne transformacje wskazują na pilną potrzebę zlikwidowania luki innowacyjnej, przyspieszenia działań na rzecz dekarbonizacji, w celu wzmocnienia konkurencyjności gospodarczej oraz zmniejszenia zależności zewnętrznych poprzez dywersyfikację łańcuchów dostaw, zwiększenie skali wewnętrznej produkcji zielonej energii oraz inwestowanie w sektory krytyczne.

(2)

Polityka spójności, jako główny instrument inwestycyjny Unii w wieloletnich ramach finansowych, pobudza ukierunkowane inwestycje, które przyczyniają się do zwiększania spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, jak określono w art. 3 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i art. 174 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej TFUE), a jednocześnie stanowią odpowiedź na pojawiające się wyzwania. Ponadto przegląd śródokresowy opiera się na zasadach partnerstwa i wielopoziomowego zarządzania, dzięki czemu zapewnia skuteczną, regionalną i ukierunkowaną na obywateli realizację polityki spójności. W związku z tym realokacje w przeglądzie śródokresowym powinny być zgodne z europejskim kodeksem postępowania w zakresie partnerstwa (4).

(3)

Przepisy regulujące programy polityki spójności przewidują w 2025 r. przegląd śródokresowy, który stanowi wyjątkową okazję do przekierowania w odpowiednim terminie programów na nowe wyzwania i możliwości, przyspieszenia wdrażania oraz zwiększenia skuteczności tych programów w reagowaniu zarówno na stare, jak i nowe priorytety Unii, bez uszczerbku dla innych aktów prawnych Unii czy następnych wieloletnich ram finansowych.

(4)

W świetle znaczenia horyzontalnych warunków podstawowych mających zastosowanie do wszystkich celów szczegółowych i kryteriów niezbędnych do oceny ich spełnienia, w rozumieniu art. 15 ust. 1 akapit drugi, i załącznika III do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 (5) dla skutecznego i wydajnego wykorzystania ogólnego wsparcia unijnego z tych funduszy Unii oraz ze względu na potrzebę zapewnienia rzeczywistej skuteczności tych funduszy Unii, kwoty przekraczające kwotę elastyczności, o której mowa w art. 86 ust. 1 akapit drugi tego rozporządzenia, odpowiadające celom szczegółowym, które Komisja oceniła negatywnie na podstawie tych horyzontalnych warunków podstawowych, nie powinny stanowić przedmiotu zmiany programu lub przesunięcia na podstawie nowych priorytetów i elastyczności przewidzianych w przepisach zmieniających zawartych w niniejszym rozporządzeniu. Powyższy środek proporcjonalny stanowi niezbędną zachętę do tego, aby prawo i praktyka państwa członkowskiego pozostały zgodne z horyzontalnymi warunkami podstawowymi, a wydatki pokrywane z funduszy Unii spełniały cele Unii.

Ponieważ rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2020/2092 (6) ma zastosowanie horyzontalne, ten sam wymóg powinien mieć zastosowanie do kwot odpowiadających zobowiązaniom zawieszonym na mocy środków przyjętych na podstawie tego rozporządzenia. Kwoty w ramach kwoty elastyczności, o której mowa w art. 86 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia (UE) 2021/1060, odpowiadające celom szczegółowym, które Komisja oceniła negatywnie na podstawie horyzontalnych warunków podstawowych, mogą być przedmiotem zmiany programu lub przesunięcia na podstawie nowych priorytetów, pod warunkiem że nowe priorytety są zgodne z celami realizowanymi przez horyzontalne warunki podstawowe.

(5)

W komunikacie z 29 stycznia 2025 r. zatytułowanym „Kompas konkurencyjności dla UE” oraz w komunikacie z 26 lutego 2025 r. zatytułowanym „Pakt dla czystego przemysłu - wspólny plan działania na rzecz konkurencyjności i dekarbonizacji” oraz towarzyszącym mu Planie Działania na rzecz przystępnej cenowo energii Komisja przedstawiła konkretną mapę drogową Europy do odzyskania konkurencyjności i zapewnienia trwałego dobrobytu. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Fundusz Spójności ustanowione rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1058 (7) już wspierają inwestycje na rzecz celów klimatycznych określonych w rozporządzeniu (UE) 2021/1060. Państwa członkowskie powinny jednak zwiększyć starania, aby dekarbonizacja była siłą napędową wzrostu europejskiego przemysłu i dobrobytu obywateli Europy, m.in. poprzez zwiększenie wsparcia czystych technologii i przejścia na czystą energię, inwestowanie w projekty infrastruktury energetycznej, które mogą zapewnić prawdziwą unię energetyczną, a także wspieranie dekarbonizacji procesów produkcyjnych i produktów.

(6)

W świetle bezprecedensowej niestabilności geopolitycznej i potrzeby zapewnienia przez Unię własnej obronności i gotowości cywilnej należy niezwłocznie uruchomić środki finansowe w ramach polityki spójności, aby bezpośrednio wspierać inwestycje w zdolności obronne i bezpieczeństwo cywilne. Konieczne jest zatem stworzenie nowych celów szczegółowych dotyczących wsparcia z EFRR i Funduszu Spójności w celu finansowania zdolności przemysłowych w sektorze obronnym oraz umożliwienia inwestycji w odporną infrastrukturę obronną lub infrastrukturę podwójnego zastosowania, w tym z myślą o wspieraniu mobilności wojskowej i zwiększeniu gotowości cywilnej do reagowania na konflikt i agresję, z uwzględnieniem aspektów cyberbezpieczeństwa i cywilnego, które nie zawsze są związane z mobilnością, zgodnie z zakresem tych funduszy i zasadą „nie czyń poważnych szkód”, we współpracy z organami regionalnymi i lokalnymi. Ponadto w ramach strategii rozwoju terytorialnego i lokalnego powinna istnieć możliwość wspierania gotowości cywilnej. Zdolności przemysłowe służące wspieraniu zdolności obronnych powinny odnosić się do rozwoju technologicznego i wytwarzania produktów związanych z obronnością i innych produktów do celów obronnych w rozumieniu rozporządzenia Rady (UE) 2025/1106 (8), w szczególności produktów, o których mowa w art. 1 tego rozporządzenia. Zachęca się państwa członkowskie do korzystania z przewidzianej w obecnych przepisach możliwości dobrowolnego przenoszenia zasobów przydzielonych im w ramach zarządzania dzielonego do programów objętych zarządzaniem bezpośrednim, w ramach których realizowane są cele dotyczące obronności i bezpieczeństwa. W tym kontekście przesunięcia do puli środków na mobilność wojskową instrumentu „Łącząc Europę” zapewniłyby skoordynowane działania w linii korytarzy mobilności wojskowej, o których mowa we Wspólnej Białej Księdze w sprawie obronności europejskiej - Gotowość 2030 Wysokiej Przedstawicielki do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa i Komisji z 19 marca 2025 r. Przy wspieraniu inwestycji w tym obszarze państwa członkowskie, w stosownych przypadkach, powinny brać pod uwagę kryteria kwalifikowalności określone w art. 9 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/697 (9), zasady kwalifikowalności określone w art. 16 rozporządzenia Rady (UE) 2025/1106lub odpowiednie postanowienia europejskich programów w dziedzinie przemysłu obronnego. Inwestycje w infrastrukturę podwójnego zastosowania i zdolności w zakresie technologii podwójnego zastosowania należy traktować priorytetowo.

(7)

Szczególną uwagę i wyjątkowe wsparcie należy zwrócić na wschodnie regiony przygraniczne Unii sąsiadujące z Rosją, Białorusią i Ukrainą ze względu na stojące przed nimi szczególne wyzwania związane z bezpieczeństwem i ich znaczenie geopolityczne. Regiony te są szczególnie narażone na zagrożenia zewnętrzne, w tym ataki hybrydowe. Wzmocnienie lokalnych zdolności obronnych i odporności społeczeństw w tych regionach ma zasadnicze znaczenie nie tylko dla powstrzymania potencjalnej agresji i dla ochrony bezpieczeństwa europejskiego, ale również dla wspierania rozwoju regionalnego, promowania spójności społecznej, tworzenia miejsc pracy i poprawy warunków życia.

(8)

W ramach przydzielania i wdrażaniu zasobów polityki spójności skierowanych na cele związane z obronnością, państwa członkowskie powinny traktować priorytetowo projekty promujące zatrudnienie, rozwój umiejętności i dywersyfikację przemysłową na poziomie regionalnym. Szczególny nacisk należy położyć na wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) i klastrów regionalnych działających w obszarach technologii podwójnego zastosowania, cyberbezpieczeństwa i sztucznej inteligencji, aby zagwarantować, że takie inwestycje służą interesom strategicznym Unii i celowi spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej.

(9)

Inwestycje w modernizację sieci transportowych, mające na celu spełnienie wymogów wojskowych, przynoszą również znaczące korzyści w zakresie mobilności cywilnej, łączności gospodarczej i zdolności reagowania kryzysowego wewnątrz Unii. Inwestycje te ulepszają infrastrukturę transgraniczną, ograniczają występowanie wąskich gardeł, poprawiają gotowość oraz przyczyniają się do odporności regionów i krytycznych łańcuchów dostaw. Ponadto węzły transportowe umożliwiające szybkie użycie służb ratunkowych i dystrybucję niezbędnych dostaw w znacznym stopniu przyczyniają się do zachowania ciągłości podstawowych funkcji i bezpieczeństwa narodowego.

(10)

Ponadto, aby szybko zapewnić płynność w celu zaspokojenia najpilniejszych potrzeb w zakresie inwestycji w zwiększone zdolności obronne i infrastrukturę, w szczególności poprzez priorytetowe traktowanie zdolności w zakresie technologii podwójnego zastosowania i infrastruktury podwójnego zastosowania oraz gotowości cywilnej, należy zaoferować dodatkowe możliwości finansowania. W szczególności konieczne jest zapewnienie dodatkowych jednorazowych płatności zaliczkowych w wysokości 20 % kwot zaprogramowanych w ramach odrębnych priorytetów h w ramach odpowiednich celów polityki w EFRR i Funduszu Spójności oraz możliwości zastosowania wyższej stopy dofinansowania unijnego.

(11)

EFRR i Fundusz Spójności, w ramach zakresu wsparcia każdego z nich, mogą już wspierać inwestycje przyczyniające się do realizacji celów Platformy na rzecz Technologii Strategicznych dla Europy (STEP), ustanowionej na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/795 (10), której zadaniem jest wzmocnienie wiodącej pozycji technologicznej Europy. W celu zaoferowania dalszych zachęt do inwestycji wspieranych z EFRR i Funduszu Spójności w tych kluczowych obszarach należy znieść ograniczenie dotyczące ogólnego wkładu EFRR i Funduszu Spójności w realizację tych priorytetów oraz wydłużyć możliwość otrzymywania przez państwa członkowskie wyższych płatności zaliczkowych na związane z tym zmiany programów. Priorytety wspierające inwestycje przyczyniające się do osiągnięcia celów STEP we wniosku o zmianę programu przedłożonego Komisji do dnia 31 marca 2025 r. mają otrzymać wyjątkowe jednorazowe płatności zaliczkowe na warunkach obowiązujących w momencie przedłożenia tego wniosku.

Ponadto możliwości finansowania inwestycji produkcyjnych przyczyniających się do realizacji celów STEP w przedsiębiorstwach innych niż MŚP powinny mieć zastosowanie do wszystkich państw członkowskich i regionów o PKB per capita poniżej średniej EU-27, skupiając się jednak nadal na MŚP. Takie inwestycje powinny być również możliwe w regionach, w których ułatwiają dostosowanie przemysłu związane z transformacją cyfrową, w tym zdolności cyfrowe w zakresie chmury obliczeniowej, sztucznej inteligencji i obliczeń superkomputerowych, oraz dekarbonizację i obieg zamknięty procesów produkcyjnych i produktów, takich jak przemysł motoryzacyjny lub energochłonne sektory przemysłu. Co więcej,, możliwość - finansowania inwestycji produkcyjnych przyczyniających się do realizacji celów STEP w przedsiębiorstwach innych niż MŚP z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST) ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1056 (11), powinna zostać rozszerzona na wszystkie inwestycje, skupiając się jednak nadal na MŚP, w przypadku, gdy takie inwestycje są niezbędne, między innymi, do realizacji planu sprawiedliwej transformacji i tworzenia miejsc pracy.

(12)

Aby zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne, przyspieszyć transformację energetyczną i promować czystą mobilność, inwestycje w ramach STEP i instrumentu na rzecz infrastruktury paliw alternatywnych ustanowionego na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1804 (12) należy uzupełnić przez utworzenie nowego celu szczegółowego dla EFRR i Funduszu Spójności w ramach celu polityki 2 dotyczącego wspierania rozbudowy połączeń wzajemnych i powiązanej infrastruktury przesyłowej, dystrybucyjnej, uzupełniającej i magazynowej, a także ochrony i zabezpieczenia tej infrastruktury oraz wspierania rozwoju infrastruktury ładowania. „Uzupełniająca infrastruktura energetyczna” to instalacje, urządzenia i systemy, które obsługują połączenia systemów przesyłowych państw członkowskich poprzez umożliwienie wytwarzania, przesyłu, dystrybucji i magazynowania energii. Aby przyspieszyć inwestycje w tych dziedzinach, priorytety związane z tym celem szczegółowym powinny być objęte dodatkowymi jednorazowymi płatnościami zaliczkowymi w wysokości 20 % kwot zaprogramowanych w ramach tych priorytetów oraz możliwością zastosowania wyższej stopy dofinansowania unijnego. Tam, gdzie to możliwe, instytucje zarządzające powinny dążyć do pozyskania maksymalnej kwoty finansowania ze środków prywatnych. Opisane wzmożone nakłady inwestycyjne zapewnią sektorom energochłonnym dostęp do bardziej stabilnych i zróżnicowanych źródeł energii na mniej rozdrobnionym wewnętrznym rynku energii, wzmacniając jednocześnie ich zrównoważony charakter i konkurencyjność. Ponadto rozszerzenie wsparcia z EFRR na projekty na rzecz dekarbonizacji umożliwia sektorom energochłonnym traktowanie innowacji o dużym, zbieżnych z celami klimatycznymi Unii, w sposób priorytetowy.

(13)

Ważne projekty stanowiące przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI) mianowicie projekty, które wspierają i promują projekty transgraniczne na dużą skalę uznawane za kluczowe dla wzrostu gospodarczego, innowacji i konkurencyjności Unii, które uznaje się za zgodne z rynkiem wewnętrznym, jeżeli umożliwiają ogólnoeuropejską współpracę w zakresie innowacyjnych technologii lub innowacyjnej infrastruktury paneuropejskiej. W celu przyspieszenia opracowywania nowych i wdrażania już istniejących projektów IPCEI należy zezwolić - we wszystkich kategoriach regionów - na wspieranie z EFRR inwestycji w projekty realizowane w ramach projektu IPCEI uznanego przez Komisję za zgodny z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE i z uwzględnieniem komunikatu Komisji z 25 listopada 2021 r. zatytułowanego „Kryteria analizy zgodności z rynkiem wewnętrznym pomocy państwa na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania”. Ponadto operacje przyczyniające się do realizacji projektu IPCEI zatwierdzonego przez Komisję powinny być objęte uproszczonymi procedurami wyboru.

(14)

Kolejnym wyzwaniem, które wysunęło się na pierwszy plan ze względu na znaczny wzrost cen i czynszów w ostatnich latach, jest przystępne cenowo i zrównoważone mieszkalnictwo. Szczególnie dotknięte tym problemem są grupy w niekorzystnej sytuacji oraz rodziny o niskich i średnich dochodach, ponieważ mają większe trudności z dostępem do mieszkań i są narażone na rosnące ryzyko bezdomności. Aby zaoferować państwom członkowskim i regionom zachęty do podwojenia inwestycji z EFRR i Funduszu Spójności, w ramach zakresu wsparcia każdego z nich, w budowę i renowację przystępnych cenowo i zrównoważonych zasobów mieszkaniowych, w tym mieszkań socjalnych, należy utworzyć nowe cele szczegółowe w ramach poszczególnych celów polityki dla zapewnienia elastyczności w programowaniu działań w zakresie mieszkalnictwa w ramach odrębnych priorytetów, mając przy tym świadomość, że definicja przystępności cenowej może się różnić w zależności od sytuacji w poszczególnych państwach członkowskich. Powyższe priorytety powinny być zgodne z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1275 (13), a ponadto powinny umożliwiać zastosowania wyższej stopy dofinansowania unijnego i skorzystania z dodatkowych jednorazowych płatności zaliczkowych w wysokości 20 % zaprogramowanych kwot w celu zmniejszenia obciążenia budżetów publicznych we wszystkich kategoriach regionów. Inwestycje realizowane zgodnie z zasadami i wartościami inicjatywy „nowy europejski Bauhaus” powinny w pełni wykorzystywać te nowe możliwości. Do wsparcia w ramach takich priorytetów mogą kwalifikować się również koszty wynikające z tymczasowego zakwaterowania zastępczego lokatorów na czas renowacji. W tym kontekście należy również doprecyzować wsparcie z FST.

(15)

Woda odgrywa kluczową rolę jako zasób zapewniający bezpieczeństwo systemów żywnościowych, energetycznych i gospodarczych. Jej rola jako zasobu jest też kluczowym aspektem zapewnienia odporności na zmianę klimatu. Biorąc pod uwagę wyzwania związane z wpływem zmiany klimatu na zasoby wodne, należy zachęcać do dalszych inwestycji w odporność wodną. Należy usprawnić wdrażanie przepisów dotyczących ochrony wód i mórz, poprawić efektywność wodną, rozwiązać problem niedoboru wody i poczynić postępy w kierunku Europy odpornej na deficyt wody. Wdrożenie takich działań wymaga znacznych inwestycji, w tym w ponowne wykorzystanie wody do celów nierolniczych, biotechnologię niebieską, infrastrukturę służącą przeciwdziałaniu deficytowi wody i zapobieganiu suszom, wdrażanie rozwiązań opartych na zasobach przyrody, odbudowę ekologiczną ekosystemów słodkowodnych oraz poprawę oczyszczania ścieków. W przypadku ludności zamieszkującej regiony szczególnie dotknięte niedoborem wody kluczową rolę w zapewnieniu bezpiecznego dostępu do wody może odegrać również odsalanie, o którym mowa w komunikacie Komisji z 4 czerwca 2025 r. zatytułowanym „Europejska strategia odporności gospodarki wodnej”, pod warunkiem iż będzie ono dokonywane w sposób zrównoważony, i wówczas technologia ta powinna kwalifikować się do wsparcia. W związku z tym, aby zapewnić proaktywne zarządzanie oparte na analizie ryzyka i zwiększoną gotowość, należy włączyć odniesienie do bezpiecznego dostępu do wody, zrównoważonej gospodarki wodnej wraz ze zintegrowanym zarządzaniem wodą oraz odporności wodnej do celu szczegółowego w ramach celu polityki 2. Aby zachęcać do podejmowania kluczowych inwestycji w tym obszarze, nowe odrębne priorytety ustanowione dla tego celu szczegółowego powinny być również objęte dodatkowymi jednorazowymi płatnościami zaliczkowymi w wysokości 20 % zaprogramowanych kwot oraz możliwością zastosowania wyższej stopy dofinansowania. Należy umożliwić udzielanie wsparcia z FST również na inwestycje związane z wodą, jeżeli służą one walce z poważnym deficytem wody, wzrostowi odporności na zmianę klimatu i przejściu na zrównoważoną i zdywersyfikowaną gospodarkę lokalną, nawet jeżeli nie są bezpośrednio związane z projektami odbudowy zasobów przyrodniczych.

(16)

Aby umożliwić państwom członkowskim dokonanie istotnego przeprogramowania w ramach przeglądu śródokresowego i skoncentrowanie zasobów na tych nowych strategicznych priorytetach Unii, należy znieść dodatkowe ograniczenia. W odniesieniu do wymogów koncentracji tematycznej należy zezwolić państwom członkowskim na zaliczenie kwot zaprogramowanych na nowe priorytety strategiczne, niezależnie od tego, czy państwa członkowskie spełniają wymogi dotyczące koncentracji tematycznej na poziomie krajowym czy na poziomie kategorii regionów, w tym priorytety przyczyniające się do osiągnięcia celów STEP, na poczet kwot wymaganych do zapewnienia zgodności z wymogami koncentracji tematycznej. Elastyczności w zakresie wymogów koncentracji tematycznej powinna towarzyszyć pewna elastyczność w zakresie obliczania wkładu EFRR i Funduszu Spójności na rzecz klimatu, jak określono w art. 6 rozporządzenia (UE) 2021/1060, przy jednoczesnym spełnieniu ogólnych wymogów tego artykułu. Co więcej, państwa członkowskie powinny również mieć możliwość wniesienia zasobów z EFRR i Funduszu Spójności do modułu państw członkowskich Funduszu InvestEU ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/523 (14) w celu ich wykorzystania za pośrednictwem instrumentu finansowego przewidzianego w Programie InvestEU.

Ponadto, aby umożliwić kompleksowe przeprogramowanie na nowe priorytety strategiczne w ramach przeglądu śródokresowego, państwa członkowskie powinny dysponować dodatkowym czasem na uzupełnienie oceny wyników przeglądu śródokresowego i przedłożenie związanych z nimi zmian programów. Dodatkowy czas na przeprogramowanie powinien również stosować się do zasobów FST, jeżeli są one uwzględnione w programie wraz z zasobami EFRR i Funduszu Spójności lub zasobami Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+) ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1057 (15). Zmiany w programach w ramach celu europejskiej współpracy terytorialnej (Interreg) są przedkładane zgodnie z art. 19 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1059 (16).

(17)

Aby przyspieszyć realizację programów polityki spójności w szerszym ujęciu i zapewnić płynność niezbędną do realizacji kluczowych inwestycji, z EFRR i Funduszu Spójności powinny być wypłacane dodatkowe jednorazowe płatności zaliczkowe zarówno na programy w ramach celu „Inwestycje na rzecz zatrudnienia i wzrostu”, jak i w ramach Interreg, jeżeli przeprogramowanie dotyczy znacznej części całego programu. Wysokość płatności zaliczkowych należy dodatkowo zwiększyć w przypadku niektórych programów w ramach celu „Inwestycje na rzecz zatrudnienia i wzrostu” obejmujących co najmniej jeden region na poziomie NUTS2 graniczący z Rosją, Białorusią lub Ukrainą, mając na uwadze negatywny wpływ rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie na te regiony. Aby zachęcić do przeprogramowania na kluczowe priorytety w ramach przeglądu śródokresowego, dodatkowe jednorazowe płatności zaliczkowe powinny być dostępne tylko w przypadku osiągnięcia w tym kontekście określonego progu dla realokacji zasobów finansowych na konkretne kluczowe priorytety.

(18)

Aby uwzględnić czas potrzebny na zmianę ukierunkowania inwestycji w ramach przeglądu śródokresowego i umożliwić jak najlepsze wykorzystanie dostępnych zasobów, należy dostosować daty końcowe kwalifikowalności wydatków oraz zasady dotyczące umarzania w odniesieniu do programów, w których dokonywana jest realokacja zasobów na priorytety strategiczne w ramach przeglądu śródokresowego. Powinna również istnieć możliwość zastosowania wyższej stopy dofinansowania do priorytetów w programach w ramach celu „Inwestycje na rzecz zatrudnienia i wzrostu” obejmujących co najmniej jeden region poziomu NUTS2 graniczący z Rosją, Białorusią lub Ukrainą ze względu na negatywny wpływ rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie na te regiony, z należytym uwzględnieniem potrzeby terminowego zamknięcia i rozpoczęcia nowych programów oraz pełnej absorpcji finansowania z programu.

(19)

Przegląd śródokresowy należy również wykorzystać do wzmocnienia kluczowej roli miast i miejskich obszarów funkcjonalnych w realizacji wielu celów Unii przez umożliwienie państwom członkowskim, w ścisłej współpracy z władzami regionalnymi i lokalnymi i z uwzględnieniem regionalnej specyfiki oraz zakresu polityki spójności, realokacji zasobów finansowych z EFRR na wzmocnienie Europejskiej inicjatywy miejskiej, o której mowa w art. 12 rozporządzenia (UE) 2021/1058. Ponadto, aby ułatwić wykorzystanie kluczowych innowacyjnych działań określonych w ramach Europejskiej inicjatywy miejskiej, działania takie powinny być objęte uproszczoną procedurą wyboru do wsparcia w ramach programów polityki spójności. Aby zwiększyć elastyczność w wykorzystywaniu zasobów, państwa członkowskie powinny również mieć możliwość realokacji zasobów EFRR ze swoich programów w ramach celu „Inwestycje na rzecz zatrudnienia i wzrostu” na instrument międzyregionalnych inwestycji w innowacje, o którym mowa w art. 13 rozporządzenia (UE) 2021/1058.

(20)

Aby uprościć realizację inwestycji i je przyspieszyć, należy wprowadzić dodatkowe ukierunkowane zmiany w ramach prawnych regulujących wykorzystanie FST. W szczególności należy rozszerzyć na FST możliwość stosowania uproszczonej procedury wyboru operacji, którym przyznano pieczęć doskonałości. Ponadto należy usunąć ograniczenia dotyczące korekty celów, aby zapewnić niezbędną elastyczność w kontekście zmieniających się okoliczności wdrażania.

(21)

Aby wesprzeć państwa członkowskie w niezwłocznym i prawidłowym przeprogramowaniu, Komisja powinna na czas przekazywać instytucjom zarządzającym jasne wyjaśnienia techniczne i wsparcie, w tym poprzez uporządkowany system, udzielając odpowiedzi na pytania techniczne, prawne i proceduralne, w szczególności na temat środków wprowadzonych na podstawie niniejszego rozporządzenia.

(22)

Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, a mianowicie zmiana ukierunkowania inwestycji na kluczowe priorytety w ramach przeglądu śródokresowego oraz uproszczenie realizacji polityki i jej przyspieszenie w drodze zmiany rozporządzeń (UE) 2021/1058 i (UE) 2021/1056, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na ich rozmiary i skutki możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(23)

Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenia (UE) 2021/1058 oraz (UE) 2021/1056.

(24)

Ze względu na pilną potrzebę umożliwienia kluczowych inwestycji, zwłaszcza w zdolności obronne w kontekście pilnych wyzwań geopolitycznych, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,

1)

w art. 3 wprowadza się następujące zmiany:

2)

art. 4 ust. 10 otrzymuje brzmienie:

3)

w art. 5 wprowadza się następujące zmiany:

4)

dodaje się artykuł w brzmieniu:

(*3) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1056 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 1, ELI: http://data.europa.eu/eli/reg/2021/1056/oj).”;"

5)

w art. 12 dodaje się ustęp w brzmieniu:

6)

w załączniku I w tabeli 1 wprowadza się następujące zmiany:

1)

w art. 8 ust. 2 wprowadza się następujące zmiany:

2)

w art. 10 dodaje się ustępy w brzmieniu:

(*4) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/1914 z dnia 18 września 2025 r. w sprawie zmiany rozporządzeń (UE) 2021/1058 i (UE) 2021/1056 w odniesieniu do środków szczególnych mających na celu sprostanie strategicznym wyzwaniom w kontekście przeglądu śródokresowego (Dz.U. L, 2025/1914, 19.9.2025, ELI: http://data.europa.eu/eli/reg/2025/1914/oj).”;"

3)

w art. 11 ust. 2 lit. h) oraz i) otrzymuje brzmienie:

;

4)

art. 12 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

5)

W załączniku II pkt 2.4 odnoszący się do art. 11 ust. 2 lit. h) w pkt 2.4 otrzymuje brzmienie:

„Wypełnić jedynie w przypadku, gdy wsparcie jest udzielane na rzecz inwestycji produkcyjnych w przedsiębiorstwach innych niż MŚP:

Sekcję tę należy zaktualizować lub uzupełnić w drodze zmiany terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji, zależnie od decyzji o udzieleniu takiego wsparcia.”

6)

W załączniku III dodaje się wiersz w brzmieniu: