Tematy - Umowa o dzieło, Telepraca - INFOR.PL

Zgłoszenie umowy o dzieło do ZUS to nowy obowiązek, który ma obowiązywać od 2021. Kiedy zgłosić dzieło? Jak zgłosić zawarcie umowy? Przedstawiamy wzór nowego formularza ZUS RUD.

RUD – zgłoszenie umowy o dzieło, to nowy dokument ubezpieczeniowy, który ma wejść w życie od 1 stycznia 2021 r. Zgłoszenie na formularzu RUD umożliwi m.in. prowadzenie przez ZUS ewidencji, zawieranych przez płatników składek lub osoby fizyczne umów o dzieło z osobami, z którymi nie pozostają w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy nie wykonują pracy na rzecz pracodawcy z którym pozostają w stosunku pracy.

Czy pracownik może sam złożyć wniosek o pracę zdalną, jeżeli jego wynik na COVID-19 jest pozytywny? W jaki sposób pracodawca może oddelegować pracownika na pracę zdalną? Czy zmienia się wynagrodzenie, jeżeli pracownik wykonuje pracę zdalnie? Odpowiadamy na najczęstsze pytania dotyczące pracy zdalnej w kontekście koronawirusa.

W czasie pandemii koronawirusa SARS-CoV-2, wywołującego chorobę COVID-19 praca zdalna i ułatwiające komunikację nowe technologie (w tym oczywiście wideorozmowy i wideospotkania) znacząco rozpowszechniły się w biznesie. Wksperci z firmy McKinsey szacują, że cyfryzacja w firmach przyspieszyła o trzy lata[1]. Osoby, które wcześniej nie miały do czynienia z nowymi technologiami, nagle zostały postawione przed koniecznością uczestniczenia w telekonferencjach i wideo rozmowach. To mogło wywołać u nich konsternacje, szczególnie gdy po raz pierwszy prowadzili wideo spotkanie w domowych warunkach. Należy również podkreślić, że niewielki odsetek pracowników posiadał w swoim mieszkaniu dedykowane miejsce do pracy, a co dopiero przestrzeń pod wideokonferencje. Na szczęście za nami już prowizoryczne biurka z deski do prasowania lub praca przez 8 godzin z sofy. Mądrzejsi o pierwsze doświadczenia – te dobre i te, które każdy chciałby usunąć z pamięci – proponujemy odświeżyć sobie etykietę wirtualnych spotkań, aby uniknąć „niewygodnych” sytuacji.

Obecnie największymi wyzwaniami dla osób pracujących zdalnie jest utrzymanie równowagi praca-dom i brak bezpośrednich kontaktów ze współpracownikami. Mniejsza liczba dni w tygodniu, ale większa liczba godzin dziennie przekłada się na większą efektywność pracowników.

Czy umowa o dzieło i zlecenie w czasie urlopu macierzyńskiego są dozwolone? Nad pojęciem podejmowania dodatkowej pracy podczas urlopu macierzyńskiego zastanawia się coraz więcej osób. Czy jednak takie działania są zgodne z polskim prawem? Kwestię tę rozstrzyga Łukasz Dudzik, starszy specjalista ds. prawa pracy i zatrudnienia cudzoziemców.

Funkcjonowanie przedsiębiorców w dobie pandemii koronawirusa wymusza stosowanie nowych, nieznanych wcześniej polskiemu porządkowi prawnemu, rozwiązań. W stosunku do wykonywania pracy przez pracowników takim novum jest praca zdalna. Tzw. home office nie jest uregulowany w Kodeksie pracy, który natomiast przewiduje instytucję telepracy. Nie są to zdecydowanie pojęcia tożsame i diametralnie się różnią, dlatego warto zastanowić się nad najważniejszymi rozbieżnościami pomiędzy telepracą i pracą zdalną.

Umowa o dzieło to umowa cywilnoprawna uregulowana przepisami Kodeksu cywilnego. Ile wynosi podatek dochodowy od wynagrodzenia z umowy o dzieło? Kiedy przy rozliczaniu dzieła uwzględnia się koszty uzyskania przychodu? Kto może być stroną umowy o dzieło? Czy można zawierać tego typu umowy między osobami fizycznymi? Czy dzieło podlega zgłoszeniu w ZUS?

Nowe przepisy o pracy zdalnej mają wejść w życie w I kwartale 2021 roku. Aktualnie czekamy na propozycje związków zawodowych i pracodawców. Jakie uwagi do nowelizacji Kodeksu pracy zostały przedstawione?

Praca zdalna w nowelizacji Kodeksu pracy zastąpi telepracę. Pracownik i pracodawca będą uzgadniać między sobą szczegóły wykonywania pracy w formie home office. Czy pracodawca będzie odpowiadał za bhp?

Projekt nowelizacji Kodeksu pracy przewiduje pracę zdalną zamiast telepracy. Dotychczas pracy zdalnej nie było w regulacji kodeksowej. Pracodawcy RP pozytywnie oceniają tę zmianę. Jakie rozwiązania przewiduje nowelizacja?

Praca zdalna a nie telepraca w Kodeksie Pracy. O to dawna zabiegali Pracodawcy RP. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt uwzględniający dotychczas sygnalizowane problemy dotyczące m.in. BHP i kontroli pracownika. Elastyczność oraz pewna swoboda pozostawiona stronom to główne atuty nowych przepisów.

Wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej, Stanisław Szwed, zapowiada, że praca zdalna zastąpi w Kodeksie pracy telepracę. Na ile nowe przepisy będą podobne do tych obecnych? Jak uregulować kwestię bhp? Na te i inne pytania Łukasza Guzy wiceminister udzielił odpowiedzi w niniejszym wywiadzie.

Powstał projekt nowelizacji Kodeksu pracy. Praca zdalna ma zastąpić przepisy dotyczące telepracy. Zgodnie z nową definicją pracę zdalną będzie można wykonywać całkowicie lub częściowo poza siedzibą pracodawcy lub poza innym stałym miejscem jej świadczenia, określonym w umowie lub wskazanym przez zatrudniającego. Jakie rozwiązania wprowadzają nowe przepisy?

Zanim pandemia koronawirusa pojawiła się w naszym życiu, firmy wciąż szukały idealnego modelu pracy. Zmiany przyszły znacznie szybciej, niż ktokolwiek mógłby przypuszczać. Przyspieszyły wprowadzenie nowych zasad i innowacji, całkowicie odmieniając sposoby działania wielu przedsiębiorstw. Jak wygląda dzisiaj praca zespołów i czym się w niej kierujemy?

Będą zmiany w Kodeksie pracy. Wiceszef MRPiPS zapowiedział, że praca zdalna zastąpi telepracę. Rozwiązanie polegające na unormowaniu świadczenia pracy na odległość ma być bardziej elastyczne.

Przepisy ustawy covidowej, dotyczące pracy zdalnej miały już wygasnąć. Jednak za sprawą jej nowelizacji pozostały w mocy. Będą obowiązywać aż do 3 miesięcy po odwołaniu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Czasowy charakter przepisów budzi jednak niepewność pracodawców.

Działania skoncentrowane na obniżeniu wydatków związanych z powierzeniem pracy są uznawane za optymalizację kosztów zatrudnienia. Ma to szczególne znaczenie w czasie kryzysu, kiedy podmioty zatrudniające poszukują rozwiązań, które pozwolą im przetrwać w trudniejszej biznesowo rzeczywistości. Towarzyszy temu przede wszystkim wybór najkorzystniejszej formy współpracy lub jej zmiana, ale też możliwość czasowego ograniczenia uprawnień osób już zatrudnionych (m.in. przez zawieszenie przepisów wewnątrzzakładowych) czy korzystania z pracowników obcych (najczęściej w ramach pracy tymczasowej lub outsourcingu).

Praca zdalna funkcjonowała w naszej praktyce gospodarczej już od dłuższego czasu, często nieformalnie, bez określonej ustawą formy telepracy /art. 67(5) Ustawy Kodeks pracy/, ale z początkiem marca 2020 r. zyskała jednak zupełnie inny, zdecydowanie bardziej masowy charakter. Zmagania z pandemią Covid-19 spowodowały, że w wielu miejscach pracy, w przypadku pracowników biurowych, telepraca stała się powszechnym zjawiskiem. Przepisy tzw. tarcz antykryzysowych umożliwiły pracodawcy wprowadzenie formalnie trybu pracy zdalnej. Pracownik w trybie pracy na odległość może pojawiać się w biurze – siedzibie pracodawcy regularnie (np. raz, dwa razy w tygodniu), ale może też tygodniami świadczyć pracę z domu. Pojawia się zatem pytanie - w jakiej formie należy wypowiedzieć umowę o pracę pracownikowi świadczącemu pracę zdalnie, jeśli zajdzie taka potrzeba. Z różnych powodów nie zawsze będzie możliwe wezwanie pracownika do stawienia się w siedzibie pracodawcy i wręczenie mu dokumentu w trakcie bezpośredniego spotkania (mimo, że przepisy tzw. tarcz antykryzysowych dopuszczają taką możliwość). Jak zatem można ten proces przeprowadzić?

Umowa o dzieło należy do grupy umów cywilnoprawnych dwustronnie zobowiązujących, uregulowanych w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Ponadto zamawiający zobowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem. O czym należy pamiętać zawierając umowę o dzieło?

W czasach pandemii praca zdalna pozwoliła na utrzymanie działalności firm w wielu branżach. I choć początkowo podchodzono do tego modelu z lekka obawą, szybko okazało się, że jest on korzystny zarówno dla pracodawców jak i pracowników. Teraz jest szansa, że pojawi się w Kodeksie Pracy.

Pandemia koronawirusa wzmocniła branżę odzieżową. Zdecydowana większość firm spodziewa się, że popyt w sieci utrzyma się większy niż przed lockdown. To zasługa modelu pracy zdalnej.

W dobie pandemii COVID-19 praca zdalna stała się standardem. Należy jednak pamiętać, że telepraca nie oznacza tego samego, co praca zdalna.

Na czym polega telepraca, kto może ją wykonywać, jaka jest jej specyfikacja? Koronawirus zmienił rynek pracy i ta forma zatrudnienia stała się dominującą wśród pracowników. Niechętni początkowo pracodawcy również przekonali się do takiego świadczenia pracy.

Praca zdalna w księgowości jest jak najbardziej możliwa. Można nawet powiedzieć więcej – postęp technologiczny prowadzi do rosnącej popularności wykonywania tego zawodu z domu. Jakie warunki należy spełnić, aby księgowy mógł pracować w systemie home office?

Zatrudniam 4 osoby na umowę o dzieło. Każda z nich musi pozyskać dane, by stworzyć jeden raport. W związku z wprowadzonym stanem epidemii osoby przyjmujące zamówienie nie mają możliwości by pozyskać te dane. W jaki sposób rozwiązać taką umowę nie płacąc wynagrodzenia? Czy znajdują w takim przypadku zastosowanie jakieś nowe rozwiązania w związku z wprowadzonym stanem epidemii? Czy można powołać się na siłę wyższą? Czy osoba przyjmująca zamówienie może zrezygnować z wykonania dzieła, jeżeli tak to w jaki sposób?

Pomoc z ZUS przewidziana w tarczy antykryzysowej to przede wszystkim świadczenie postojowe i zwolnienie ze składek ZUS. Komu przysługuje i jak z niej skorzystać? Artykuł zawiera odpowiedzi na najważniejsze pytania.

Polscy przedsiębiorcy i szefowie uważają z reguły, że praca zdalna jest elastycznym trybem pracy, ze wszystkimi negatywnymi dla pracowników konsekwencjami – to wniosek z badania przeprowadzonego przez pracownię ARC Rynek i Opinia na zlecenie Gumtree.pl, przy współpracy z Randstad Polska. Zdecydowana większość pracowników doświadczyła w czasie pracy zdalnej kontaktu z przełożonymi i zlecania zadań „po godzinach”. Zdarza się, że chwalą się tym nawet sami pracodawcy, mówiąc o tak pojmowanej elastyczności pracowników, jako jednym z plusów pracy zdalnej.

W związku z wprowadzeniem rozwiązań antykryzysowych przez polski rząd, uruchomiony został program wypłacania świadczeń postojowych dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Taki rodzaj pomocy mogą otrzymać jednak jedynie podmioty, które są w stanie udokumentować utracone dochody w związku z pandemią koronawirusa. Komu przysługuje wsparcie? Jak je otrzymać i jakie dokumenty wypełnić?

Pracę zarobkową można wykonywać na różnych podstawach.Przykładem jest umowa o dzieło lub zlecenie. Czy osoba zatrudniona na podstawie takiej umowy jest pracownikiem w rozumieniu Kodeksu pracy?

Firma zawarła umowę o dzieło z osobą, dla której było to jedyne źródło zarobkowania. Umowa o dzieło została wykonana w marcu 2020 r., a wynagrodzenie zostanie wypłacone na koniec kwietnia 2020 r. Od 1 kwietnia 2020 r. z tą samą osobą zawarto umowę zlecenia. Wynagrodzenie z drugiej umowy płatne jest do końca miesiąca. Zostanie wypłacone razem z wynagrodzeniem za wykonanie umowy o dzieło. Jak w tej sytuacji powinno wyglądać rozliczenie składek i podatku od wynagrodzenia wypłaconego 27 kwietnia? Czy przychody z umowy o dzieło będą podlegały w tym przypadku oskładkowaniu?

Telepraca to rodzaj zatrudnienia charakteryzujący się regularnym wykonywaniem powierzonych obowiązków poza zakładem pracy przy użyciu środków komunikacji elektronicznej. Definicja oraz charakterystyka tej formy zatrudnienia opisana jest w przepisach Kodeksu pracy. Jako środek komunikacji elektronicznej rozumie się według przepisów np. Internet. Osoba wykonująca pracę o takiej charakterystyce nazywana jest telepracownikiem.

W związku z epidemią COVID-19 pojawiła się konieczność udzielenia przedsiębiorcom wsparcia niezbędnego dla utrzymania i kontynuacji prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Jednym z aktów prawnych służących temu celowi jest ustawa o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Wprowadza ona również pakiet zmian w dotychczasowych rozwiązaniach tarczy antykryzysowej, zwany potocznie tarczą 2.0. W opracowaniu przedstawiamy kolejne rozwiązania dla firm wprowadzane właśnie tarczą 2.0.

Znowelizowane przepisy tarczy antykryzysowej przedłużają możliwość skorzystania ze świadczenia postojowego. W tym celu niezbędne będzie złożenie specjalnego oświadczenia do złożonego już wcześniej wniosku, że sytuacja materialna wykazana w tym wniosku nie uległa poprawie.

Świadczenie postojowe przysługuje osobom wykonującym umowy cywilnoprawne. Warunkiem koniecznym jest przestój ekonomiczny w firmie. Czym przestój ekonomiczny z tarczy antykryzysowej różni się od przestoju uregulowanego w Kodeksie pracy? Jaka jest wysokość świadczenia? Jak określić przychód? Jakie dokumenty należy złożyć do ZUS i ile razy można maksymalnie otrzymać postojowe?

Osobom wykonującym pracę na podstawie umowy zlecenie, agencyjnej czy o dzieło (umowy cywilnoprawne) przysługuje świadczenie postojowe z ZUS. Jeśli umowa nie doszła do skutku, została rozwiązana lub doszło do ograniczenia jej realizacji w związku z przestojem wywołanym koronawirusem (COVID-19), można złożyć wniosek ZUS RSP-C.

W specustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 znalazły się zapisy o możliwości polecenia pracownikowi wykonywania tzw. pracy zdalnej. Eksperci wyjaśniają, na czym polegają nowe zmiany oraz jakie prawa i obowiązki mają pracownik i pracodawca.

Przedsiębiorcom oraz zleceniobiorcom, którzy odczuwają negatywne skutki pandemii koronawirusa przy spełnieniu warunków zawartych w ustawie, przysługuje jednorazowe świadczenie postojowe. Jaka jest wysokość świadczenia? Gdzie i w jaki sposób złożyć odpowiedni wniosek?

Jednym z nowych obowiązków zwartych w tzw. Tarczy antykryzysowej jest zgłaszanie umów o dzieło. Na koncie płatnika składek będą ewidencjonowane zawierane przez niego umowy o dzieło.

Przedsiębiorcy, którzy utracili przychody wskutek epidemii koronawirusa SARS-CoV-2, wywołującego chorobę COVID-19, mogą uzyskać jednorazowe świadczenie (tzw. postojowe) w wysokości 2080 zł albo 1300 zł. Świadczenie postojowe (maksymalnie 2080 zł) przysługuje również osobom, które zawarły umowę cywilnoprawną, a umowa ta nie doszła do skutku lub nastąpiło ograniczenie jej realizacji wskutek epidemii. Pieniądze otrzymane w ramach świadczenia postojowego są zwolnione z podatku dochodowego i składek ubezpieczeniowych.

W pakiecie Tarczy Antykryzysowej jest wypłata świadczenia dla umów zleceń lub o dzieło, które do tej pory nie były rejestrowane, stąd wynika potrzeba zarejestrowania - zauważyła w czwartek 26 marca minister rodziny, pracy i polityki społecznej Marlena Maląg.

Jak należy zorganizować pracę w związku z zagrożeniem zarażenia się koronawirusem? Czy pracownik może wnioskować o pracę zdalną? Czy w okresie zagrożenia koronawirusem pracodawca może wysłać pracowników na zaległe urlopy wypoczynkowe? Ministerstwo pracy przygotowało praktyczny poradnik dla pracodawców i pracowników.

W celu przeciwdziałania COVID-19 (koronawirusa) pracodawca ma możliwość polecenia pracownikowi wykonania pracy zdalnej. Jaka jest różnica między pracą zdalną a telepracą? Jak dokumentuje się pracę zdalną?

Zgodnie ze specustawą w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może zlecić pracownikowi pracę zdalną. Czy jego wynagrodzenie ulegnie obniżeniu?

Praca zdalna umożliwia łączenie życia prywatnego z zawodowym oraz zwiększa efektywność pracownika. Konieczne jest uregulowanie jej przepisami prawnymi. Pojawiają się wątpliwości dotyczące ochrony danych, powierzenia sprzętu, odpowiedzialności za niego oraz wypadków przy pracy.

Home office – w dosłownym tłumaczeniu z języka angielskiego, to „domowe biuro” lub „biuro w domu” - w praktyce określenie wskazujące na specjalną możliwość systemu pracy i wykonywania obowiązków wobec pracodawcy przez pracownika, w określonym czasie w domu. Inaczej zwana pracą zdalną, mobilną lub na odległość. Według badań specjalistów rekrutacyjnych (badania z 2019 roku przeprowadzone przez Michael Page), ponad połowa polskich pracowników (aż 52%) deklaruje, że chciałaby skorzystać z możliwości pracy typu „home office”. Jest to również coraz częściej atut podawany przez samych pracodawców w ich ogłoszeniach rekrutacyjnych. Każdy przedsiębiorca może więc w praktyce spotkać się z pytaniami pracowników o możliwość pracy zdalnej i powinien znać zasady i przepisy odnoszące się do tego zagadnienia.

Praca zdalna cieszy się coraz większym uznaniem i powodzeniem. Mimo to nadal nie brakuje osób, dla których taki system daleki od jest od wizji konkretnego zatrudnienia i kojarzy się raczej z pracą dorywczą, dobrą dla studenta, a dla osoby mającej rodzinę na utrzymaniu – jedynie jako dodatkowe źródło dochodu wzmacniające domowy budżet. Warto poznać kilka faktów związanych z pracą zdalną i przekonać się, jak wygląda ona w rzeczywistości.

Zawód hostessy wykonują głównie kobiety będące studentkami. Często jest to ich pierwsza praca. Zachęcają je zarobki i elastyczne godziny pracy. Zatrudniane są na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło. Niestety hostessy często spotykają się z nadużyciami takimi jak molestowanie, upokarzanie i wyzysk. Co należy zmienić?

Pracownice kurii krakowskiej były zatrudnione na podstawie umowy zlecenia i umowy o dzieło, a zakres ich obowiązków odpowiadał umowom cywilnoprawnym. Charakter zawartych kontraktów był zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. Czy PIP wykryła uchybienia w działaniu kurii?

Umowa o dzieło, Telepraca

Zgłoszenie umowy o dzieło do ZUS 2021

Płatnicy zgłoszą umowy o dzieło na formularzu RUD

Kiedy pracodawca może zlecić pracownikowi pracę zdalną?

Jak się dobrze zaprezentować podczas wideorozmów i wideokonferencji

Praca zdalna. Rośnie poczucie izolacji pracowników

Urlop macierzyński a praca na umowę o dzieło i zlecenie

Praca zdalna a telepraca – czym się różnią?

Umowa o dzieło – wszystko co musisz wiedzieć

Nowe przepisy o pracy zdalnej w 2021 roku

Praca zdalna w Kodeksie pracy zastąpi telepracę

Praca zdalna zamiast telepracy - pozytywna opinia pracodawców

Kodeks Pracy: praca zdalna będzie uregulowana

Praca zdalna w Kodeksie pracy zamiast telepracy [WYWIAD]

Praca zdalna w Kodeksie pracy - projekt nowelizacji

Co koronawirus zmienił w sposobie naszej pracy?

Zmiany w Kodeksie pracy - praca zdalna zastąpi telepracę

Praca zdalna wciąż obowiązuje na niejasnych zasadach

Optymalizacja kosztów zatrudnienia – jak przetrwać w kryzysie

Wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi pracującemu zdalnie - forma, procedura, złożenie

Umowa o dzieło – wynagrodzenie, odstąpienie, przedawnienie, treść umowy

Praca zdalna na stałe w Kodeksie Pracy? To możliwe

Praca zdalna wspiera branżę fashion

PIP wyjaśnia: telepraca czy praca zdalna?

Telepraca coraz bardziej popularna. Czym różni się od pracy zdalnej?

Praca zdalna zyskuje na znaczeniu w oczach pracodawców i pracowników

Praca zdalna w księgowości

Czy można odstąpić od umowy o dzieło w związku z epidemią

Pomoc z ZUS: świadczenie postojowe i zwolnienie ze składek

Praca zdalna dłuższa niż 8 godzin dziennie

Świadczenia postojowe dla przedsiębiorców

Czy osoba zatrudniona na podstawie umowy o dzieło lub zlecenia jest pracownikiem?

Czy umowa o dzieło wypłacona razem z umową zlecenia podlega oskładkowaniu?

Zdalna forma zatrudnienia - telepraca

Jakie wsparcie dla przedsiębiorców – tarcza antykryzysowa wersja 2.0

Oświadczenie umożliwi ponowną wypłatę świadczenia postojowego

Świadczenia postojowe przy umowach cywilnoprawnych - wysokość, warunki, dokumenty, przychód

Świadczenie postojowe dla umów cywilnoprawnych (umowa zlecenie, agencyjna, o dzieło) - wniosek ZUS RSP-C

Praca zdalna - prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika

Świadczenie postojowe dla przedsiębiorców i zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych

Nowy obowiązek płatników składek - zgłoszenie zawarcia umowy o dzieło

Świadczenie postojowe dla przedsiębiorców i osób na umowach cywilnoprawnych

Rejestracja umów o dzieło w ZUS pozwoli na wypłatę świadczeń z Tarczy Antykryzysowej

Praktyczny poradnik dla pracowników i pracodawców w przypadku koronawirusa

Praca zdalna w przypadku koronawirusa - ważne informacje

Co z wynagrodzeniem pracownika na pracy zdalnej

Konieczność uregulowania pracy zdalnej

Nadgodziny, a praca w domu (home office i ewidencja czasu pracy)

Praca zdalna – takie są fakty

Zawód hostessa - nadużycia

Umowy pracownic kurii krakowskiej zgodne z prawem - PIP

Optymalizacja kosztów zatrudnienia – jak przetrwać w kryzysie