Tematy - Działalność gospodarcza, Split payment (podzielona płatność) - INFOR.PL

Jeśli zakładasz firmę i będziesz prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, to niezbędne jest sporządzenie i ujęcie w księdze spisu z natury na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej. Dotyczy to również przedsiębiorców będących wspólnikami spółek.

Wprowadzenie ułatwień w wykonywaniu działalności gospodarczej to główny cel projektu ustawy Prawo przedsiębiorców, który zastąpi obecnie obowiązującą ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Nowe regulacje mają zacząć obowiązywać w 2018 r.

Jeszcze do niedawna, według organów podatkowych, wydatki eksploatacyjne takie jak czynsz i media nie mogły być uznane za koszty uzyskania przychodów firmy prowadzonej w lokalu mieszkalnym, bez wydzielania osobnego pomieszczenia na biuro. To się zmieniło. Nowe podejście w tym zakresie przedstawił Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji podatkowej z 21 grudnia 2017 r.

Znana jest już wysokość składki zdrowotnej w okresie od stycznia do grudnia 2018 r. Ile wynosi ubezpieczenie zdrowotne i jaką kwotę od podatku ma prawo odliczyć przedsiębiorca w 2018 r.?

Obowiązujące od początku 2018 roku zmiany w podatku CIT ograniczają m.in. prawo zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wydatków na usługi niematerialne (np. doradcze). Podatnicy mają sporo wątpliwości odnośnie tych nowych przepisów, np. jakie konkretnie usługi rozumiane są jako niematerialne. Ponadto nowe przepisy CIT wprowadziły ograniczenia dotyczące odliczania kosztów finansowania zewnętrznego.

Zleceniobiorczyni, która podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia może wystąpić o zasiłek macierzyński zarówno za okres urlop macierzyńskiego, jak i za okres urlopu rodzicielskiego. Czy ubezpieczona pobierająca zasiłek macierzyński nadal może świadczyć pracę na podstawie umowy zlecenia?

Rada Ministrów RP kontynuuje działania zmierzające do uszczelnienia polskiego systemu podatkowego. Po reformie dotyczącej podatku VAT przyszła kolej na podatek dochodowy od osób prawnych, czyli CIT. Czy tak agresywne zmiany nie spowodują exodusu migracji polskiego biznesu do Wielkiej Brytanii?

Podważenie podlegania ubezpieczeniom przez ZUS ma na celu wykazanie pozorności zawartej umowy, w celu skorzystania z zasiłku. Postępowanie tego rodzaju występuje najczęściej w przypadku umów o pracę, gdzie istnieją podejrzenia, że umowa została zawarta właśnie na potrzeby skorzystania z zasiłku. Przeprowadzane przez ZUS kontrole nie skupiają się jedynie na stwierdzeniu pozorności zawartej umowy, bo np. przy umowie o dzieło mogą dotyczyć przedmiotu zawartej umowy. Zakres kontroli obejmuje także osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą.

Jeden wymiar urlopu do 26 dni dla wszystkich niezależnie od stażu pracy, likwidacja tzw. umów śmieciowych, czy zakaz zakładania działalności gospodarczej w miejsce umowy o pracę - to tylko niektóre z ważnych zmian zaproponowanych w nowym Kodeksie pracy. Prognozuje się, że zmiany mogą wejść w życie jeszcze w 2018 roku.

Dla prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, opłacających składki ubezpieczeniowe wyłącznie za siebie, termin opłacenia pierwszej e-składki, za grudzień 2017 roku mija 10 stycznia. O czym należy pamiętać?

Z przeprowadzonych badań wynika, że ponad czterech na pięciu przedsiębiorców zakłada wzrost kosztów działalności w 2018 roku w porównaniu do roku ubiegłego. Natomiast zdaniem trzech czwartych przedsiębiorców w 2018 roku wzrosną również obciążenia podatkowe. Pomimo rosnących kosztów i podatków blisko czterech na pięciu przedsiębiorców zamierza w tym roku zwiększyć wynagrodzenia.

Program „Pierwszy biznes – Wsparcie w starcie” realizowany przez Bank Gospodarstwa Krajowego na zlecenie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pozwala na pozyskanie funduszy w formie niskooprocentowanej (0,44% w skali roku) pożyczki na założenie działalności gospodarczej lub stworzenie nowych miejsc pracy. Na pożyczki mogą liczyć niepracujący i niewykonujący innej pracy zarobkowej absolwenci szkół i wyższych uczelni (do 4 lat od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania tytułu zawodowego), studenci ostatnich lat studiów oraz zarejestrowani bezrobotni. Mogą oni również liczyć na bezpłatne szkolenia i doradztwo. Wkrótce finansowanie to będzie również dostępne dla poszukujących pracy członków rodzin opiekujących się niepełnosprawnymi.

Na miejsce prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorcy wybierają kraje, gdzie panuje niewielki poziom biurokracji, przejrzyste prawodawstwo, niskie podatki oraz korzystne warunki dla rozwoju firmy – wynika z badania, przeprowadzonego przez Admiral Tax. Dla kilkudziesięciu banków, ubezpieczycieli i firm, świadczących obecnie usługi finansowe w Wielkiej Brytanii takim państwem jest Irlandia i to tutaj planują swoją działalność.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przedstawił informację dotyczącą wysokości składek na ubezpieczenie społeczne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i na Fundusz Pracy za miesiące styczeń - grudzień 2018 r. Ile wynoszą?

Zakład Ubezpieczeń Społecznych udzielił informacji w sprawie najniższej podstawy wymiaru składek oraz kwot składek na ubezpieczenia społeczne oraz na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i na Fundusz Pracy za miesiące styczeń - grudzień 2018 r. dla przedsiębiorców, osób z nimi współpracujących, twórców i artystów, wolnych zawodów i niektórych innych grup ubezpieczonych.

Wśród form prowadzenia działalności gospodarczej, które cieszą się największą popularnością na Ukrainie znajdują się spółka z o.o. oraz przedsiębiorstwo prywatne. Dokonując wyboru najodpowiedniejszej formy prowadzenia działalności należy wziąć pod uwagę rodzaj planowanej działalności gospodarczej, relacje z ukraińskimi wspólnikami, rozmiar inwestycji i zakres odpowiedzialności założyciela za zobowiązania przyszłej spółki.

Do najważniejszych zmian podatkowych 2018 r. należą: JPK, split payment, podatek od nieruchomości komercyjnych i najmu. Co się zmieniło? Jakie jeszcze zmiany w 2018 r. czekają nas w podatkach?

Od 1 stycznia 2018 r. każda wpłata z tytułu należnych składek zostanie rozliczona na najstarszą zaległość, a dopiero potem na bieżące składki. W przypadku nieuregulowania zaległości, można utracić prawo do zasiłku w przypadku choroby lub macierzyństwa.

W 2018 r. wejdą w życie m.in. dwie duże zmiany w systemie podatkowym - JPK_VAT oraz mechanizm podzielonej płatności podatku VAT (tzw. split payment). Obowiązywać będą też nowe podatki od nieruchomości komercyjnych i najmu.

Jednolity Plik Kontrolny, który od początku roku obejmuje wszystkich podatników VAT, a także mechanizm podzielonej płatności w VAT (tzw. split payment) - to dwie duże zmiany w systemie podatkowym w 2018 roku. Wchodzą też w życie nowe podatki od nieruchomości komercyjnych i najmu.

Rozszerzenie możliwości ustanowienia prokurenta na osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą to najlepsza zmiana proponowana w Konstytucji Biznesu zdaniem ekspertów Grant Thornton.

Na 2018 rok ustawodawca przygotował kolejną „niespodziankę” dla przedsiębiorców, tym razem dotyczy ona zmian w zakresie płatności i rozliczeń podatku VAT. W dniu 15 grudnia 2017 r. parlament przyjął ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, która ma wprowadzić do polskiego systemy podatkowego instytucję tzw. „split payment” czyli mechanizm podzielonej płatności.

Około 6 tys. punktów ładowania energią elektryczną i 400 punktów ładowania energią elektryczną o dużej mocy oraz 70 punktów tankowania CNG w 32 aglomeracjach miejskich i na obszarach gęsto zaludnionych już w 2020 r.

Dolar jest najtańszy od 2014 r. Pomimo trzeciej podwyżki stóp procentowych oraz początku reformy podatkowej notowania dolara nie wzrosły w grudniu. Co się przekłada na taki stan rzeczy?

Prezydent podpisał ustawę o split payment (mechanizmie podzielonej płatności w VAT). Mechanizm ten ma ograniczyć wyłudzenia tego podatku a przez to zwiększyć dochody podatkowe budżetu państwa.

20 grudnia 2017 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że świadczona przez przedsiębiorstwo Uber usługa umożliwiająca nawiązywanie kontaktów z właścicielami pojazdów niebędącymi zawodowymi kierowcami stanowi usługę w dziedzinie transportu Państwa członkowskie mogą zatem regulować warunki świadczenia tej usługi, tak jak np. w przypadku usług taksówkowych (wyrok w sprawie C-434/15 Asociación Profesional Elite Taxi/ Uber Systems Spain SL). To przełomowy wyrok i być może początek końca dla Ubera w Europie.

Usprawnienie Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – to podstawowy cel projektu ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy. Większość przepisów tej nowej ustawy ma wejść w życie 1 marca 2018 r.

Przedsiębiorca, który wybudował lub przebudował budynek i używał go wyłącznie na potrzeby swojej firmy, może zdecydować, czy przy sprzedaży doliczy VAT, czy kupujący zapłaci PCC – wyjaśniło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie Dziennika Gazety Prawnej.

Przychody z umowy najmu zawartej w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nie mogą być opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym według stawki 8,5 proc. Metoda ta jest bowiem zarezerwowana wyłącznie dla tzw. najmu prywatnego. Czym charakteryzuje się ta forma uzyskiwania przychodów?

W 2018 roku zmieni się wysokość stawki ZUS dla przedsiębiorców. W porównaniu z rokiem 2017 łącznie składki wzrosną o ponad 100 zł. Ile wyniosą składki preferencyjne (tzw. mały ZUS)?

15 grudnia 2017 Sejm zaakceptował poprawki do nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług wprowadzającej nowy mechanizm płatności tzw. split payment. Główną poprawką zgłoszoną przez Senat było kolejne przesunięcie terminu wejścia ustawy – z 1 kwietnia 2018 na 1 lipca tegoż samego roku. Senat argumentował potrzebę tej zmiany idąc za głosem banków, które zgłaszały konieczność wydłużenia czasu potrzebnego na dostosowanie swoich systemów IT do tego mechanizmu.

15 grudnia 2017 roku Sejm zaakceptował wszystkie poprawki do nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług, wprowadzającej tzw. mechanizm podzielonej płatności (split payment). Nowe przepisy wejdą ostatecznie w życie 1 lipca 2018 roku.

20 stycznia 2018 roku mija termin, w którym podatnicy mogą zmienić formą opodatkowania Jedną z możliwości jest zastosowanie karty podatkowej. Kiedy to rozwiązanie będzie opłacalne i kto może z niego skorzystać? Znamy już stawki karty podatkowej na 2018 rok.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego nie można zakładać z góry, że skoro jedno z małżonków jest przedsiębiorcą, to będące przedmiotem współposiadania grunty należy zakwalifikować jako grunty związane z działalnością gospodarczą opodatkowane najwyższą stawką. Niezbędne jest każdorazowo ustalenie faktycznego sposobu wykorzystania opodatkowanego gruntu, którego współposiadaczem pozostaje osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą. 12 grudnia 2017 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych rozumiany w ten sposób, że wystarczającą przesłanką zakwalifikowania gruntu podlegającego opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości do kategorii gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną będącą jego współposiadaczem, jest niezgodny z Konstytucją RP.

Dostrzegając rynkową potrzebę wsparcia firm w zakresie możliwości wykazania spełnienia wymogów nowego unijnego Rozporządzenia Ogólnego o Ochronie Danych (RODO), które będzie w pełni stosowane od 25 maja 2018 r., Polskie Centrum Badań i Certyfikacji przy współpracy z Rödl & Partner i Cybercom Poland zdecydowały się na rozpoczęcie wspólnej inicjatywy zmierzającej do certyfikacji firm (administratorów danych i podmiotów przetwarzających) w zakresie ochrony danych osobowych pod kątem RODO.

Od wielu lat Unia Europejska prowadzi prace nad wprowadzeniem przepisów, które na poziomie wspólnotowym, stworzyłyby ramy prawne korzystania z oznaczeń np. Made in Poland, Made in EU. Pomimo faktu, iż Komisja Europejska wyszła z inicjatywą legislacyjną, a w 2013 roku został przyjęty wniosek z propozycją treści Rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa produktów konsumpcyjnych, do 2017 roku nie zostało ono ostatecznie przyjęte. Celem przyświecającym proponowanemu Rozporządzeniu jest m.in. zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów oraz ułatwienie obrotu gospodarczego na wspólnym rynku europejskim, poprzez ujednolicenie przepisów obowiązujących we Wspólnocie.

Senat zaproponował 7 grudnia 2017 r. kilka poprawek do nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług, wprowadzającej tzw. mechanizm podzielonej płatności (split payment). Jedną z najważniejszych nowości jest przesunięcie terminu wejścia w życie przepisów dot. split payment w VAT z 1 kwietnia 2018 roku na 1 lipca 2018 roku.

Konfederacja Lewiatan ostrzega, że System podzielonej płatności (split payment) spowoduje, że bardzo mali przedsiębiorcy będą zmuszeni do pokrywania z „własnych środków" kwoty VAT naliczonego przy zakupach, a nie z podatku VAT uzyskanego od kontrahentów. Dla przedsiębiorcy, który zarabia miesięcznie kilka tysięcy złotych może być to kłopot. Jakie zmiany proponują pracodawcy?

Wiceminister rozwoju Jadwiga Emilewicz wskazała, że projekt ustawy o tzw. małej działalności gospodarczej trafi pod obrady Sejmu w pierwszym lub drugim tygodniu grudnia. Przedsiębiorcy mogliby zatem płacić obniżone składki od początku 2019 r.

Dziennik Gazeta Prawna powołując się na swego informatora w resorcie finansów napisał w czwartek, że ministerstwo chce wyjść naprzeciw oczekiwaniom banków, które twierdzą, że nie będą gotowe na wejście w życie split paymentu od kwietnia 2018 r. i prosiły o przesunięcie terminu na 1 stycznia 2019 r. "Kompromisowym rozwiązaniem wydaje się być 1 lipca przyszłego roku i najprawdopodobniej taka właśnie poprawka do ustawy zostanie zgłoszona w Senacie. Ostateczna decyzja zapadnie w najbliższych dniach – stwierdził cytowany w artykule DGP.

W wywiadzie dla PAP wiceminister rozwoju Jadwiga Emilewicz powiedziała, że projekt ustawy o tzw. małej działalności gospodarczej może trafić pod obrady Sejmu w pierwszym lub drugim tygodniu grudnia. Przedsiębiorcy mogliby zatem płacić obniżone składki od początku 2019 r.

Przedsiębiorcy przedstawili swoje uwagi do ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, która wprowadza mechanizm podzielonej płatności (split payment). Apelują m.in. o wprowadzenie możliwości dokonania płatności z rachunku VAT składek należnych za ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy podatnika prowadzącego indywidualną działalność gospodarczą.

Rząd pracuje nad rozwiązaniami, które zapewnią małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP) dostęp do zamówień publicznych w pełnym zakresie. Poprawi to ich konkurencyjność na rynku. Obecnie MŚP są w dużym stopniu wykluczane z realizacji zamówień publicznych. Andżelika Możdżanowska, pełnomocnik rządu ds. małych i średnich firm, sekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju w rozmowie z Polską Agencją Prasową mówiła także o innych działaniach rządu podejmowanych w interesie MŚP.

Przedsiębiorca, który niewłaściwie naliczy wysokość składek musi się liczyć z tym, że na jego koncie ZUS powstanie niedopłata. W efekcie powstałych „niedoborów” ZUS zacznie naliczać karne odsetki. W takiej sytuacji należy jak najszybciej zrobić dopłatę, natomiast w przypadku poważniejszego zadłużenia wystąpić z wnioskiem o rozłożenie długu na raty.

Przedsiębiorcy i eksperci mają różne zdania odnośnie sensowności stworzenia Kodeksu należytej staranności w VAT. Jedni uważają, że Kodeks jest niezbędny, choć niełatwo tak go skonstruować, by obowiązki w nim zawarte nie obciążały nadmiernie podatników. Inni podkreślają, że w relacjach z podejrzanymi kontrahentami wystarczy zastosować split payment, co wystarczy by niedopuścić do wyłudzenia lub oszustwa w VAT.

Tysiące przedsiębiorców prowadzi działalność w formie jednoosobowej działalności gospodarczej zarejestrowanej w CEIDG. W wielu przypadkach zasadne jest rozważenie przez przedsiębiorcę zmiany formy organizacyjno – prawnej prowadzonego biznesu. Jednym z takich sposobów zmiany formy organizacyjno-prawnej jest przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową. W niniejszym artykule postaram się przybliżyć kwestie związane z przekształceniem działalności gospodarczej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

Od 1 marca 2018 r. ma zacząć obowiązywać większość przepisów (pozostałe od 1 lipca 2018 r.) określających funkcjonowanie Punktu Informacji dla Przedsiębiorcy (w skrócie: PIP). Ma to być prowadzony przez ministra gospodarki system teleinformatycznego, za pośrednictwem którego będzie można online zrealizować wiele różnych procedur i formalności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Punkt ten zapewnić ma również dostęp online do informacji o sposobie realizacji ww. procedur i formalności.

Prawo przewiduje możliwość kontynuacji postępowania upadłościowego wszczętego przed śmiercią dłużnika, jak również wszczęcie takiego postępowania po jego śmierci. Wobec czego wierzyciele powinni mieć świadomość, że ich uprawnienia do dochodzenia swoich należności w postępowaniu upadłościowym nie odchodzą bezpowrotnie wraz ze śmiercią dłużnika.

W celu prowadzenia działalności często niezbędne okazuje się posiadanie przystosowanego do tego pomieszczenia. Natomiast proces przystosowywania danego pomieszczenia do profilu działalności generuje wydatki po stronie przedsiębiorcy. Jakie zatem wydatki na pomieszczenie gospodarcze mogą zostać zakwalifikowane jako koszt uzyskania przychodu?

Sejm uchwalił ustawę o ograniczeniu handlu w niedzielę. Oznacza to, że od 1 marca 2018 r. rozpocznie się stopniowe ograniczenie handlu w niedziele - docelowo w 2020 r. wolnych będzie tylko kilka niedziel. Od zakazu będą jednak występowały pewne wyjątki określone w ustawie. Sprawdź gdzie zrobisz zakupy w niedzielę w 2018 r.

Działalność gospodarcza, Split payment (podzielona płatność)

Spis z natury na dzień rozpoczęcia działalności

Zmiany w prawie dla przedsiębiorców w 2018 r.

Działalność gospodarcza w mieszkaniu a koszty – nie trzeba już wydzielać pomieszczenia specjalnie na biuro

Wysokość składki zdrowotnej w 2018 r.

Usługi niematerialne w kosztach podatkowych - zmiany od 2018 roku

Czy podczas pobierania zasiłku macierzyńskiego można pracować na zleceniu

Rząd uszczelnia podatek CIT. Czy optymalizacja podatkowa będzie trudniejsza?

Podważenie podlegania ubezpieczeniom przez ZUS - postępowanie i konsekwencje

Rewolucyjne zmiany w Kodeksie pracy jeszcze w tym roku

Pierwsza e-składka dla prowadzących jednoosobową działalność do 10 stycznia 2018 r.

Wzrost kosztów działalności i obciążeń podatkowych w 2018 r.

Pożyczki na założenie firmy dla absolwentów, studentów i bezrobotnych

Biznes nie jest sentymentalny. Czy Dublin całkowicie przejmie londyńskie firmy?

Składki ZUS, FGŚP i FP w 2018 r.

Składki ZUS 2018 - przedsiębiorcy

Formy prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie – sp. z o.o. oraz przedsiębiorstwo prywatne

Przegląd zmian w podatkach 2018 r.

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w 2018 r.

Podatki 2018 - najważniejsze zmiany

Najważniejsze zmiany podatkowe w 2018 roku

Prokurent przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą od 1 marca 2018 roku

Zmiany w VAT w 2018 roku - czy Twoja firma zyska czy straci na split payment?

Ustawa o elektromobilności do 2020 r.

Dolar najtańszy od 2014 r.

Split payment od 1 lipca 2018 - prezydent podpisał ustawę

Uber świadczy usługę transportową – wyrok TSUE

Zmiany w ewidencji przedsiębiorców od 1 marca 2018 r.

Sprzedaż budynku firmowego - przedsiębiorca płaci VAT lub PCC

Kiedy najem prywatny a kiedy działalność gospodarcza

Nowe składki ZUS przedsiębiorców w 2018 r.

Split payment od 1 lipca 2018 r. - kolejny krok w likwidacji luki VAT

Split payment dopiero od lipca 2018 roku

Wyższe stawki karty podatkowej w 2018 roku

Nie każda nieruchomość przedsiębiorcy jest związana z działalnością gospodarczą

Certyfikacja administratorów danych i podmiotów przetwarzających – następny krok do zgodności z RODO

Kiedy można oznaczyć towar "Made in Poland", "Made in EU"

Podzielona płatność dopiero od 1 lipca 2018 roku?

Split payment niekorzystny dla drobnych przedsiębiorców

Ustawa o małej działalności gospodarczej - niższe składki ZUS od 2019 r.

Split payment może nie wejść w życie w 2018 r.

Obniżone składki ZUS dla małej działalności gospodarczej od 2019 r.

Przedsiębiorcy chcą zmian w przepisach o split payment

Pełny dostęp do zamówień publicznych dla małych i średnich firm

Odsetki za opóźnienia w opłacaniu składek ZUS

Kodeks należytej staranności w VAT - niezbędny, czy niepotrzebny

Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z o.o. – zasady i skutki

Punkt Informacji dla Przedsiębiorcy od marca 2018 roku

Postępowanie upadłościowe a śmierć dłużnika

Wydatki na pomieszczenie wykorzystywane do działalności gospodarczej jako koszt

Zakaz handlu w niedziele w 2018 r. - gdzie nie będzie obowiązywał