Służebności

Mieszkanie obciążone dożywotnią służebnością . Podatnik kupił mieszkanie, ale zmuszony był je sprzedać, i to po cenie znacznie niższej niż rynkowa. Powodem zaniżenia ceny transakcji była ciążąca na nieruchomości dożywotnia służebność mieszkania, przez którą, pomimo upływu lat, nie mógł z niej korzystać. Fiskus stwierdził, że w przepisach podatkowych nie ma mowy o tym, aby wada prawna nieruchomości należała do katalogu okoliczności, które mogą wpływać na zaniżenie podstawy opodatkowania. Ochronę przed takim działaniem podatnik uzyskał w sądzie, który przypomniał fiskusowi, że „…zgodnie z uwarunkowaniami konstytucyjnymi nie wolno niejasnych uregulowań podatkowych interpretować na niekorzyść podatników…” (wyrok WSA w Gdańsku z 2 marca 2021 r., sygn. akt I SA/Gd 1099/20).

Na chwilę obecną trwają zintensyfikowane prace nad zmianami w podatku dochodowym. Podatnicy mogą liczyć na nowe rozwiązania, które umożliwią im zmniejszenie obciążeń podatkowych. Projekt do znowelizowanych ustaw podatkowych zakłada m.in. zwolnienie z opodatkowania uzyskanych przychodów z tytułu służebności przesyłu.

Służebność osobista należy do zamkniętego katalogu ograniczonych praw rzeczowych. Służebność osobista różni się od służebności gruntowych przede wszystkim tym, że uprawnionym z tytułu służebności osobistej nie jest każdorazowy właściciel nieruchomości władnącej, lecz imiennie oznaczona osoba fizyczna − zadaniem i celem służebności osobistej jest zaspokojenie osobistych potrzeb uprawnionego.

Zgodnie z art. 285 kodeksu cywilnego nieruchomość może zostać obciążona służebnością, tj. prawem rzeczowym, polegającym na tym, iż właściciel określonej nieruchomości może w określonym zakresie korzystać z nieruchomości obciążonej takim prawem, albo też, na ograniczeniu zakresu uprawnień właściciela nieruchomości obciążonej wobec jego nieruchomości.

Droga konieczna jest służebnością. Polega na przeprowadzeniu drogi pomiędzy nieruchomością niemającą dostępu do drogi publicznej, a drogą publiczną, która przebiega przez nieruchomość sąsiednią.

Służebność drogi koniecznej polega na tym, że jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich to właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem służebności drogowej.

W świetle obowiązujących przepisów nabycie prawa nieodpłatnej służebności podlega podatkowi od spadków i darowizn. Należy podkreślić, że dzieje się tak tylko wtedy gdy służebność ma charakter osobisty. Natomiast służebności gruntowe dotyczą gruntów, a nie użytkowników tych gruntów, dlatego ich ustanowienie nie podlega opodatkowaniu. Z kolei służebności odpłatne są objęte podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Nieruchomość może być obciążona licznymi prawami osób trzecich- te najpoważniejsze zawsze muszą być one ujawnione w rejestrach.

Przedsiębiorca korzystający z urządzenia przesyłowego (np. słupa sieci wysokiego napięcia) musi posiadać tytuł prawny do nieruchomości, na której się ono znajduje. Może nim być służebność przesyłu- ustanawiana za wynagrodzeniem.

Służebność gruntowa jest prawem, na podstawie którego właściciel nieruchomości władnącej może m.in. korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, najczęściej uzyskuje prawo przejazdu i przechodu przez sąsiednią nieruchomość, aby uzyskać dostęp do drogi publicznej. Ustanowiona może zostać przez oświadczenie właściciela nieruchomości obciążonej bądź orzeczeniem sądu, jeżeli strony nie mogą dojść do porozumienia.

Jeżeli działka nie ma połączenia z drogą, konieczny będzie przejazd przez działkę sąsiednią. Jeśli sąsiad nie zgadza się na przejazd, można ustanowić tzw. drogę konieczną. Trzeba ją będzie jednak zrekompensować, oraz wybudować na własny koszt.