Dziennik Ustaw - rok 2001 nr 123 poz. 1354

2. Ustawa określa:

1) normy dotyczące okresów prowadzenia pojazdów, obowiązkowych przerw w prowadzeniu i gwarantowanych okresów odpoczynku,

2) normy czasu pracy,

3) obowiązki pracodawców w zakresie wykonywania przewozów.

3. W zakresie nieuregulowanym ustawą stosuje się przepisy Kodeksu pracy.

1) kierowca – osobę uprawnioną do kierowania pojazdem silnikowym,

2) przewóz drogowy – każde przemieszczenie pojazdu po drogach publicznych, załadowanego lub w stanie pustym, przeznaczonego do przewozu osób lub rzeczy,

3) transport drogowy – działalność gospodarczą w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi,

4) przewóz regularny – publiczny przewóz osób i ich bagażu wykonywany według uprzednio uzgodnionego rozkładu jazdy podanego do publicznej wiadomości oraz zgodnie z warunkami przewozu określonymi w zezwoleniu,

5) tydzień – okres pomiędzy godziną 00⁰⁰ w poniedziałek i godziną 24⁰⁰ w niedzielę,

6) odpoczynek – każdy nieprzerwany okres co najmniej jednej godziny, w którym kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem,

7) czas prowadzenia – czas kierowania pojazdem od momentu uruchomienia silnika do momentu jego zatrzymania, z uwzględnieniem chwilowych postojów, w szczególności zatrzymania się pojazdu na światłach, na przejeździe kolejowym.

2. Przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio do okresów prowadzenia pojazdu i odpoczynku dobowego kierowcy.

1) przeznaczonymi do przewozu rzeczy, których dopuszczalna masa całkowita, włączając przyczepy lub naczepy, nie przekracza 3,5 tony,

2) przeznaczonymi do przewozu osób i które ze względu na typ konstrukcyjny oraz wyposażenie nadają się do przewozu najwyżej dziewięciu osób łącznie z kierowcą,

3) przeznaczonymi do przewozu osób w przewozach regularnych, których droga przejazdu nie przekracza 50 kilometrów,

4) których maksymalna prędkość dopuszczalna nie przekracza 30 kilometrów na godzinę,

5) przeznaczonymi dla sił zbrojnych, służb obrony cywilnej, pożarniczych i sił odpowiedzialnych za utrzymanie porządku publicznego lub podlegającymi ich kontroli,

6) wykorzystywanymi do wykonywania robót kanalizacyjnych, ochrony przeciwpowodziowej, wodociągowych, gazowniczych i energetycznych, zarządów dróg, usług oczyszczania, telegraficznych, przewozu artykułów pocztowych, transmisji radiowej, usług telewizyjnych oraz związanych z wykrywaniem nadajników, odbiorników radiowych lub telewizyjnych,

7) używanymi w stanach nadzwyczajnych lub przeznaczonymi do zadań ratownictwa,

8) przeznaczonymi do zadań medycznych,

9) przewożącymi wyposażenie cyrków i wesołych miasteczek,

10) pomocy technicznej,

11) poddawanymi próbom drogowym w celach ulepszeń technicznych, naprawczych lub utrzymania oraz pojazdami nowymi bądź przebudowanymi, które jeszcze nie zostały dopuszczone do ruchu,

12) używanymi do niehandlowych przewozów rzeczy na potrzeby własne,

13) używanymi do przewozu mleka odbieranego w gospodarstwach rolnych lub odwożenia do tych gospodarstw pojemników na mleko bądź produkty mleczne przeznaczone do karmienia bydła.

2. Całkowity czas prowadzenia pojazdu w każdym okresie dwutygodniowym nie może przekroczyć 90 godzin.

3. W każdej dobie kierowca wykorzystuje co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Odpoczynek może być skrócony nie więcej niż do 9 godzin i nie częściej niż trzykrotnie w ciągu jednego tygodnia. Równoważny okres odpoczynku kierowca ma obowiązek wykorzystać przed upływem następnego tygodnia.

4. Odpoczynek, o którym mowa w ust. 3, może być podzielony na dwie lub trzy części. Jedna z tych części powinna wynosić co najmniej 8 kolejnych godzin, a dobowy odpoczynek 12 godzin.

5. W przypadku prowadzenia pojazdu przez dwóch lub więcej kierowców, każdy z nich wykorzystuje co najmniej 8 godzin nieprzerwanego odpoczynku w każdym 30-godzinnym okresie.

6. Dobowy odpoczynek może być wykorzystany w pojeździe, jeżeli pojazd znajduje się na postoju i jest wyposażony w miejsce do spania.

2. Okres odpoczynku niewykorzystany wskutek skrócenia, o którym mowa w ust. 1, kierowca powinien wykorzystać nie później niż przed upływem trzeciego tygodnia następującego po tygodniu, w którym odpoczynek został skrócony.

3. Tygodniowy odpoczynek kierowca powinien wykorzystać nie później niż po sześciu dobowych okresach prowadzenia pojazdu.

4. Przełożenie tygodniowego odpoczynku do końca szóstego dobowego okresu prowadzenia jest dopuszczalne w przypadku, gdy całkowity czas prowadzenia pojazdu nie przekracza maksymalnej normy, odpowiadającej sześciu dobowym okresom prowadzenia.

1) część odpoczynku dobowego spędzonego na lądzie kierowca wykorzystuje przed lub po części odpoczynku dobowego wykorzystanego na pokładzie promu lub w pociągu,

2) przerwa pomiędzy dwiema częściami odpoczynku dobowego powinna być możliwie najkrótsza i nie może w żadnym przypadku przekraczać jednej godziny przed wejściem na pokład lub zejściem z pokładu, łącznie z czasem przeznaczonym na formalności celne,

3) w czasie obu części odpoczynku dobowego kierowca powinien korzystać z łóżka lub miejsca do spania.

2. Dobowy okres odpoczynku przerwany w sposób określony w ust. 1 przedłuża się o dwie godziny.

2. Przerwa, o której mowa w ust. 1, może być zastąpiona przerwami trwającymi co najmniej 15 minut każda, wykorzystanymi w trakcie czteroipółgodzinnego prowadzenia pojazdu lub natychmiast po tym okresie.

3. W przewozach regularnych może być stosowana przerwa trwająca nie krócej niż 30 minut po okresie prowadzenia pojazdu nieprzekraczającym czterech godzin, jeżeli przerwa trwająca powyżej 30 minut zakłócałaby miejski ruch uliczny, a kierowca nie ma możliwości wykorzystania pozostałych 15 minut w ciągu czterech i pół godziny prowadzenia pojazdu przed przerwą 30-minutową.

4. Podczas przerw, o których mowa w ust. 1–3, kierowca nie może wykonywać żadnej innej pracy; przerw tych nie wlicza się do dobowego okresu odpoczynku.

5. Czas oczekiwania i czas niepoświęcony prowadzeniu pojazdu, spędzony w pojeździe będącym w ruchu, na promie lub w pociągu, nie stanowi „innej pracy”, o której mowa w ust. 4, i jest traktowany jako przerwa w prowadzeniu.

6. W przypadku stosowania przerwy, o której mowa w art. 20 ust. 8, przerwy wymienione w ust. 1–3 ulegają odpowiedniemu skróceniu.

1) pojazdami używanymi przez władze publiczne do pełnienia służby publicznej, które nie stanowią konkurencji dla uprawnionych przewoźników drogowych,

2) pojazdami używanymi przez zakłady rolnicze, ogrodnicze, leśne lub gospodarstwa rybackie do przewozu towarów na odcinku nie dłuższym niż 50 km od miejsca bazy pojazdu, włączając teren miejscowości, których centrum znajduje się w zasięgu tego promienia,

3) pojazdami używanymi do przewozu odpadków lub szkieletów zwierzęcych, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi,

4) pojazdami używanymi do przewozu żywych zwierząt w gospodarstwach rolnych na miejscowy rynek i odwrotnie lub z rynku do miejscowych rzeźni,

5) pojazdami używanymi w charakterze sklepów na miejscowym rynku lub w handlu obwoźnym lub jako ruchome punkty do wykonywania transakcji bankowych, walutowych, oszczędnościowych, do czynności związanych z kultem, do wypożyczania książek, płyt lub kaset, do obsługi wydarzeń kulturalnych lub wystaw – specjalnie przystosowanymi do tych celów,

6) pojazdami przewożącymi materiały lub urządzenia służące kierowcy do wykonywania jego pracy na odcinku nie dłuższym niż 50 km od miejsca bazy pojazdu, jeżeli prowadzenie pojazdu nie stanowi głównej czynności kierowcy,

7) pojazdami poruszającymi się wyłącznie na wyspach o powierzchni nieprzekraczającej 2300 km², które nie są połączone z terytorium państwa mostem, brodem ani tunelem dostępnym dla ruchu pojazdów silnikowych,

8) pojazdami używanymi do przewozu towarów, napędzanymi gazem o napędzie elektrycznym lub wyposażonymi w ogranicznik prędkości, o ile pojazdy te, zgodnie z przepisami polskimi, są uznane za równoważne z pojazdami napędzanymi silnikiem spalinowym lub silnikiem na olej napędowy i których dopuszczalna masa całkowita, włączając przyczepy lub naczepy, nie przekracza 3,5 tony,

9) ciągnikami używanymi wyłącznie do prac rolniczych i leśnych

nie mają zastosowania przepisy art. 6 ust. 1 i 2 oraz art. 10.

2. Po sześciu godzinach prowadzenia pojazdu kierowca jest obowiązany wykorzystać przerwę trwającą co najmniej 30 minut, chyba że zaczyna okres odpoczynku dobowego.

3. Przerwa, o której mowa w ust. 2, może być zastąpiona przerwami trwającymi co najmniej 15 minut każda, wykorzystywanymi w okresie prowadzenia pojazdu lub niezwłocznie po tym okresie.

4. Przepisy art. 10 ust. 4–6, art. 11, 13 i 14 stosuje się odpowiednio.

1) prowadzenie pojazdu,

2) załadunek i rozładunek,

3) kontrolę i nadzór nad osobami wsiadającymi i wysiadającymi,

4) kontrolne sprawdzanie pojazdu i ładunku,

5) czynności spedycyjne,

6) obsługę codzienną pojazdów i przyczep,

7) niezbędne czynności administracyjne,

8) inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy,

9) utrzymanie pojazdu w czystości.

2. Czasu dyżuru pełnionego przez kierowcę poza normalnymi godzinami pracy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru kierowca nie wykonywał pracy.

3. Czasem dyżuru kierowców jest również czas, poza normalnymi godzinami pracy, w którym kierowca nie wykonuje czynności wymienionych w ust. 1, ale jest obowiązany pozostawać w pojeździe lub w jego pobliżu, w celu zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy. Czas dyżuru nie może być wliczany do przysługującego kierowcy dobowego nieprzerwanego odpoczynku. Do czasu dyżuru zalicza się przerwy, o których mowa w art. 10 i 17.

4. W przypadku gdy pojazd jest prowadzony przez dwóch lub więcej kierowców, czas nieprzeznaczony na kierowanie pojazdem jest czasem dyżuru.

5. Wykorzystywanie dobowego odpoczynku w pojeździe w sposób określony w art. 6 ust. 6 nie może być traktowane jako czas dyżuru.

6. Za czas dyżuru przysługuje wynagrodzenie w wysokości określonej w przepisach o wynagradzaniu obowiązujących u danego pracodawcy, nie niższe jednak niż w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju.

7. Do czasu pracy nie wlicza się:

1) czasu dyżuru,

2) nieusprawiedliwionych postojów w czasie jazdy,

3) dobowego nieprzerwanego odpoczynku.

8. Do czasu pracy kierowców wlicza się przerwę w pracy trwającą 15 minut, którą pracodawca jest obowiązany wprowadzić, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin.

1) wynikającego z przepisów w sprawie okresowych ograniczeń oraz zakazu ruchu niektórych pojazdów na drogach,

2) na przejściach granicznych,

3) spowodowanego awarią pojazdu, blokadą dróg, lokalnym zakazem ruchu

zalicza się do czasu pracy w wymiarze nieprzekraczającym 8 godzin na dobę, jeżeli wskutek tego przestoju kierowca nie wypracował dobowego wymiaru czasu pracy określonego w rozkładzie czasu pracy, a w przypadku zadaniowego czasu pracy – 8 godzin.

2. W systemie równoważnego czasu pracy wymiar czasu pracy przedłużony w poszczególnych dniach zostaje wyrównany skróconym czasem pracy w innych dniach lub dniami wolnymi od pracy, z tym że w okresie rozliczeniowym czas ten nie może przekraczać przeciętnie 40 godzin na tydzień.

3. Okres rozliczeniowy nie może być dłuższy niż miesiąc. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, po wyrażeniu na to zgody przez zakładową organizację związkową, a jeżeli taka organizacja nie działa u danego pracodawcy – po uprzednim zawiadomieniu właściwego inspektora pracy, okres rozliczeniowy może być przedłużony, nie więcej jednak niż do trzech miesięcy.

4. Przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych okres rozliczeniowy może być przedłużony, w trybie określonym w ust. 3, nie więcej jednak niż do sześciu miesięcy.

5. W systemie czasu pracy, o którym mowa w ust. 1–4, praca wykonywana:

1) w godzinach przekraczających przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika rozkładu czasu pracy,

2) w godzinach przekraczających 8 godzin na dobę, jeżeli obowiązujący pracownika rozkład czasu pracy przewiduje w danej dobie pracę przez 8 godzin lub przez czas krótszy niż 8 godzin,

3) w godzinach przekraczających przeciętną tygodniową normę czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, o których mowa w pkt 1 i 2,

stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.

2. Przerwy, o której mowa w ust. 1, nie wlicza się do czasu pracy, jednakże za czas tej przerwy pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju; podczas przerwy kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem.

3. Przy ustalaniu rozkładu czasu pracy w systemie przerywanego czasu pracy stosuje się przepisy art. 10 i 17 dotyczące przerw przeznaczonych na odpoczynek. Jeżeli przerwa przewidziana w ustalonym rozkładzie, o którym mowa w ust. 1, następuje nie później niż po upływie czteroipółgodzinnego okresu prowadzenia pojazdu, nie stosuje się przerw przeznaczonych na odpoczynek, o których mowa w art. 10 i 17.

2. Zadaniowy czas pracy wprowadza się na podstawie układu zbiorowego pracy, regulaminu pracy lub umowy o pracę.

2. Przy ustalaniu rozkładów czasu pracy stosuje się przepisy art. 10 i 17 dotyczące przerw przeznaczonych na odpoczynek, z zastrzeżeniem art. 10 ust. 6 oraz art. 24 ust. 3.

2. W uzasadnionych przypadkach w ramach równoważnych norm czasu pracy, o których mowa w art. 23, dopuszcza się stosowanie przerywanego czasu pracy określonego w art. 24, z zastrzeżeniem przestrzegania przepisów o obowiązkowym dobowym odpoczynku oraz według z góry ustalonego harmonogramu; harmonogram powinien obejmować okres co najmniej miesiąca.

1) nieprzewidzianych sytuacji i zdarzeń wymagających od kierowcy podjęcia działań dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia albo usunięcia awarii,

2) szczególnych potrzeb pracodawcy.

2. Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych przez kierowcę w związku z okolicznościami określonymi w ust. 1 pkt 2 nie może przekroczyć 260 godzin w roku kalendarzowym.

2. Zapisy z przyrządów kontrolnych pracodawca przechowuje przez okres co najmniej dwunastu miesięcy po wykorzystaniu i udostępnia ich kopie na wniosek kierowców, których one dotyczą. Zapisy te są okazywane lub wydawane na żądanie każdej osoby uprawnionej do przeprowadzenia kontroli.

2. Ewidencję czasu pracy, o której mowa w ust. 1, pracodawca każdorazowo udostępnia kierowcy na jego wniosek.

1) krajowych przewozów regularnych,

2) międzynarodowych przewozów regularnych, których końcowe punkty tras znajdują się w odległości do 50 km w linii prostej od granicy pomiędzy dwoma krajami członkowskimi Unii Europejskiej i których trasa nie przekracza 100 km,

pojazdami niewyposażonymi w przyrządy kontrolne – pracodawca sporządza rozkład jazdy oraz plan pracy kierowcy.

2. Plan pracy jest imienny i zawiera informacje dotyczące miejsca zatrudnienia kierowcy oraz harmonogram uwzględniający okresy prowadzenia pojazdu, wykonywania innej pracy, okresy odpoczynku i dyżuru.

Plan pracy podpisuje pracodawca lub osoba przez niego upoważniona.

3. Harmonogram obejmuje tydzień bieżący oraz tydzień bezpośrednio poprzedzający i następujący.

4. W czasie wykonywania pracy kierowca jest obowiązany posiadać wyciąg z planu pracy oraz kopię rozkładu jazdy.

5. Pracodawca przechowuje plan pracy przez rok po upływie okresu, którego dotyczył.

6. Pracodawca każdorazowo udostępnia kierowcy kopię planu pracy na jego wniosek.

2. Przyrządy kontrolne służą do rejestrowania w szczególności następujących okresów:

1) czasu prowadzenia pojazdu,

2) czasu wykonywania innej pracy,

3) przerw w prowadzeniu przeznaczonych na odpoczynek i okresów odpoczynku dobowego,

4) czasu dyżuru.

3. Pracodawcy zapewniają prawidłowe funkcjonowanie przyrządu kontrolnego, a kierowcy jego właściwe użytkowanie.

4. Kierowca jest obowiązany używać przyrządu kontrolnego każdego dnia pracy, począwszy od przejęcia pojazdu.

5. W przypadku gdy w pojeździe znajduje się dwóch lub więcej kierowców, przyrząd kontrolny rejestruje okresy, o których mowa w ust. 2, każdego z kierowców prowadzących pojazd.

2. Kierowca na żądanie osoby uprawnionej do przeprowadzania kontroli przedstawia kartę drogową do wglądu.

3. Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, wzór karty drogowej, z uwzględnieniem danych, o których mowa w ust. 1.

1) w art. 129⁴ w § 1 po wyrazach „do 12 godzin na dobę” przecinek zastępuje się kropką oraz skreśla się wyrazy „a w stosunku do kierowców w transporcie samochodowym i w komunikacji samochodowej – do 10 godzin na dobę.”

2) skreśla się art. 129⁶;

3) w art. 129⁷ wyrazy „ , 129⁴ i 129⁶” zastępuje się wyrazami „i art. 129⁴”.