Dziennik Ustaw - rok 2004 nr 24 poz. 214

Na podstawie art. 9 pkt 3 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. – Prawo o miarach (Dz. U. Nr 63, poz. 636, z późn. zm.²⁾) zarządza się, co następuje:

1) audiometr – audiometr tonowy, przyrząd pomiarowy przeznaczony do pomiaru słuchu, a w szczególności do pomiaru progu słyszenia za pomocą tonu;

2) przewodnictwo powietrzne – przenoszenie dźwięku do ucha wewnętrznego przez ucho zewnętrzne i środkowe;

3) przewodnictwo kostne – przenoszenie dźwięku do ucha wewnętrznego głównie za pośrednictwem drgań mechanicznych kości czaszki;

4) symulator ucha – przyrząd stosowany do pomiaru ciśnienia akustycznego wytwarzanego przez słuchawkę;

5) sztuczne ucho – symulator ucha, skonstruowany w taki sposób, że stanowi dla słuchawki impedancję akustyczną równoważną impedancji ucha ludzkiego, wyposażony w mikrofon wzorcowy;

6) sprzęgacz akustyczny – symulator ucha wykonany jako komora o określonym kształcie i objętości;

7) sprzęgacz mechaniczny – przyrząd wyposażony w przetwornik mechanoelektryczny, skonstruowany w taki sposób, że stanowi ściśle określoną impedancję mechaniczną dla słuchawki kostnej, przyłożonej do niego z określoną siłą statyczną;

8) równoważny progowy poziom ciśnienia akustycznego – wytwarzany w sprzęgaczu akustycznym lub sztucznym uchu przez słuchawkę danego typu poziom ciśnienia akustycznego o danej częstotliwości, gdy doprowadzone jest do niej takie napięcie, które w przypadku przyłożenia tej słuchawki do ucha ludzkiego z określoną siłą docisku odpowiadałoby jego progowi słyszenia;

9) równoważny progowy poziom siły – wytwarzany w danym sprzęgaczu mechanicznym przez słuchawkę kostną o danej konfiguracji poziom siły przemiennej o danej częstotliwości, gdy jest ona pobudzana napięciem, które w przypadku przyłożenia tej słuchawki do kości wyrostka sutkowego lub do czoła z określoną siłą docisku odpowiadałoby progowi słyszenia;

10) równoważny normalny progowy poziom ciśnienia akustycznego – wartość średnią lub modalną równoważnych progowych poziomów ciśnienia akustycznego, wyrażającą próg słyszenia w danym sprzęgaczu akustycznym lub sztucznym uchu i dla danego typu słuchawki, przy danej częstotliwości;

11) równoważny normalny progowy poziom siły – wartość średnią równoważnych progowych poziomów siły, wyrażającą próg słyszenia w danym sprzęgaczu mechanicznym i dla danej słuchawki kostnej, przy danej częstotliwości;

12) poziom słyszenia – różnicę między poziomem ciśnienia akustycznego lub poziomem siły sygnału wytwarzanego przez przetwornik w danym symulatorze ucha lub sprzęgaczu mechanicznym i odpowiednim równoważnym normalnym progowym poziomem ciśnienia akustycznego lub siły, przy danej częstotliwości oraz danym typie przetwornika i sposobie jego przyłożenia;

13) progowy poziom słyszenia – wyznaczony dla danej częstotliwości próg słyszenia wyrażony jako poziom słyszenia;

14) maskowanie – zjawisko podwyższania się progu słyszenia dźwięku w obecności dźwięku maskującego, jak również wartość wyrażoną w decybelach, o jaką progowy poziom słyszenia ulega podwyższeniu;

15) poziom skutecznego maskowania – poziom dźwięku maskującego równy liczbowo takiemu poziomowi słyszenia, do którego podwyższony byłby próg słyszenia osoby otologicznie normalnej, w obecności tego dźwięku;

16) obciążenie zastępcze – opornik o rezystancji równej rezystancji nominalnej słuchawki.

1) audiometry obsługiwane ręcznie;

2) automatyczne audiometry rejestrujące;

3) audiometry sterowane komputerowo.

1) audiometr o stałej częstotliwości;

2) audiometr o częstotliwości zmienianej w sposób ciągły.

2. Urządzenie wskazujące poziom słyszenia powinno mieć wskazy umieszczone w odstępach 5 dB lub mniejszych, przy czym w pozycji 0 dB poziom sygnału z przetwornika powinien być równy właściwemu równoważnemu normalnemu progowemu poziomowi ciśnienia akustycznego lub siły.

2. Regulator poziomu maskowania:

1) dla szumu wąskopasmowego – powinien być wyskalowany w poziomach skutecznego maskowania;

2) dla innych szumów maskujących – powinien być wyskalowany w poziomach ciśnienia akustycznego mierzonych za pomocą słuchawki i symulatora ucha takiego samego, jaki zastosowano do wzorcowania audiometru.

3. Dla szumów, o których mowa w ust. 2 pkt 2, powinien być określony całkowity poziom ciśnienia akustycznego oraz poziom ciśnienia akustycznego w pasmach 1/3-oktawowych w całym zakresie częstotliwości szumu maskującego.

2. Wyłącznik tonu i związany z nim obwód powinny być wykonane w taki sposób, aby na ton pomiarowy nie miały wpływu hałas mechaniczny lub dźwięki nieustalone.

2. Regulator poziomu tonu odniesienia powinien być wyskalowany w poziomach słyszenia wyrażonych w dB.

3. Dopuszcza się wykorzystywanie regulatora poziomu maskowania jako regulatora poziomu tonu odniesienia pod warunkiem, że spełnia on wymagania określone w § 29–31, § 39, 40, 42 i 43.

2. Konstrukcja przełącznika powinna umożliwiać łatwą i pewną obsługę jedną ręką, bez wytwarzania hałasu mogącego zakłócić pomiar progowego poziomu słyszenia.

2. W celu umożliwienia zmiany poziomu prezentowanego sygnału w zakresie 20 dB powinna być zapewniona regulacja wzmocnienia wzmacniacza.

2. Pałąk słuchawki kostnej audiometru powinien zapewnić siłę docisku słuchawki do wyrostka sutkowego równą (5,4±0,5) N.

2. W audiogramie zmiana częstotliwości o jedną oktawę na osi częstotliwości powinna odpowiadać zmianie poziomu o 20 dB na osi poziomu słyszenia.

3. W przypadku przewodnictwa powietrznego punkty pomiarowe na audiogramie powinny być połączone linią ciągłą, a w przypadku przewodnictwa kostnego – linią przerywaną.

4. Jeżeli dla celów identyfikacyjnych używa się koloru, to stosowane symbole i linie łączące na audiogramie powinny być oznaczone w przypadku ucha prawego kolorem czerwonym, a w przypadku ucha lewego – kolorem niebieskim.

1) nazwa lub znak producenta;

2) typ i numer fabryczny audiometru;

3) klasa audiometru;

4) nadany znak zatwierdzenia typu.

2. Słuchawki lewa i prawa powinny być oznaczone w sposób umożliwiający ich rozróżnienie, przy czym, jeżeli stosuje się oznaczenie kolorem, to słuchawka prawa powinna być oznaczona kolorem czerwonym, a słuchawka lewa – kolorem niebieskim.

2. Jeżeli regulator poziomu słyszenia jest ustawiony w pozycji 70 dB lub większej, a wyłącznik tonu w pozycji „włączone", to poziom dźwięków niepożądanych w słuchawce, do której nie doprowadzono sygnału lub na obciążeniu zastępczym, powinien być co najmniej o 70 dB mniejszy od poziomu sygnału w słuchawce, do której doprowadzono ton pomiarowy.

1) od 250 Hz do 6 kHz – przy regulatorze poziomu słyszenia lub regulatorze poziomu maskowania ustawionych w każdej pozycji do 70 dB;

2) od 125 Hz do 250 Hz i od 6 kHz do 8 kHz – przy regulatorze poziomu słyszenia lub regulatorze poziomu maskowania ustawionych w każdej pozycji do 50 dB.

2. Wymaganie, o którym mowa w ust. 1, powinno być spełnione dla pozostałych pozycji regulatora poziomu słyszenia, gdy:

1) do obwodu słuchawki jest włączony zewnętrzny tłumik elektryczny;

2) jest odłączona słuchawka przeciwna;

3) zaciski wyjściowe audiometru są połączone z obciążeniem zastępczym.

3. Jeżeli audiometr jest przeznaczony do używania w tym samym pomieszczeniu, w którym znajduje się osoba badana, to dźwięki związane z obsługą regulatorów audiometru, wytwarzane przez sam audiometr lub przez części systemu komputerowego współpracującego z audiometrem, nie powinny być słyszane w odległości 1 m od audiometru:

1) w przypadku stosowania słuchawek odłączonych od audiometru albo

2) bez słuchawek, jeśli audiometr ma możliwość badania przewodnictwa kostnego

– przy wszystkich pozycjach regulatora poziomu słyszenia do 50 dB oraz przy obciążeniu wyjścia sygnału elektrycznego audiometru opornikiem o rezystancji równej rezystancji słuchawki dla częstotliwości 1 kHz.

2. Dopuszcza się stosowanie dodatkowych częstotliwości równych częstotliwościom środkowym pasm 1/3-oktawowych z zakresu do 8 kHz.

3. W audiometrach klasy 1 wyposażonych w słuchawki wokółuszne lub douszne wartości maksymalne poziomu słyszenia, w zakresie częstotliwości od 500 Hz do 8 kHz, mogą być o 10 dB mniejsze od odpowiednich wartości określonych w tabeli nr 1 załącznika nr 2 do rozporządzenia.

4. Zakresy częstotliwości i poziomu słyszenia w audiometrach o częstotliwości zmienianej w sposób ciągły powinny być co najmniej równe zakresom określonym w tabeli nr 1 załącznika nr 2 do rozporządzenia.

1) ±1% – dla audiometrów klasy 1 i 2;

2) ±2% – dla audiometrów klasy 3 i 4.

2. W audiometrach o częstotliwości zmienianej w sposób ciągły różnica między częstotliwością tonu pomiarowego i częstotliwością wskazywaną na audiogramie nie powinna przekraczać ±5% wartości częstotliwości tonu.

2. Dla słuchawek wokółusznych i dousznych poziom słyszenia określony w tabeli nr 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia powinien być o 10 dB mniejszy.

2. W automatycznych audiometrach rejestrujących o stałych wartościach częstotliwości minimalny czas prezentacji każdego tonu powinien wynosić 30 s.

1) częstotliwość nośna powinna być równa jednej z częstotliwości, określonych w tabeli nr 1 załącznika nr 2 do rozporządzenia, w granicach ±3%;

2) kształt sygnału modulującego powinien być sinusoidalny albo trójkątny, przy czym zmiany częstotliwości nośnej odpowiadające części narastającej i opadającej sygnału trójkątnego powinny być symetryczne w liniowej lub logarytmicznej skali częstotliwości;

3) współczynnik zniekształceń nieliniowych sinusoidalnego sygnału modulującego nie powinien przekraczać 5%;

4) w części narastającej i opadającej trójkątny sygnał modulujący nie powinien różnić się od przebiegu liniowego o więcej niż 5% amplitudy;

5) czasy trwania części narastającej i opadającej trójkątnego sygnału modulującego mogą różnić się nie więcej niż o 10%;

6) częstotliwość powtarzania sygnału modulującego powinna zawierać się w zakresie od 4 Hz do 20 Hz i być określona z błędem nieprzekraczającym ±10%;

7) dewiacja częstotliwości powinna zawierać się w przedziale od ±2,5% do ±12,5% częstotliwości nośnej i być określona z błędem nieprzekraczającym ±10%.

1) -10 dB do +3 dB – dla sygnałów o częstotliwości od 125 Hz do 250 Hz,

2) ±3 dB – dla sygnałów o częstotliwości od 250 Hz do 4 kHz,

3) -5 dB do +3 dB – dla sygnałów o częstotliwości od 4 kHz do 6,3 kHz

– z tym że dla częstotliwości granicznych 250 Hz i 4 kHz różnica nie powinna przekraczać ±3 dB.

2. Przebieg sygnału ze słuchawki kostnej w funkcji częstotliwości, przy stałej wartości napięcia sygnału doprowadzonego do wejścia sygnału elektrycznego, oraz granice zmienności tego przebiegu powinny być określone w zakresie częstotliwości od 250 Hz do 4 kHz.

2. Częstotliwości graniczne wąskopasmowego szumu maskującego, przy których poziom gęstości widmowej szumu jest mniejszy o 3 dB od poziomu przy częstotliwości środkowej pasma, określa tabela nr 3 załącznika nr 2 do rozporządzenia.

3. Poziom gęstości widmowej ciśnienia akustycznego szumu wąskopasmowego poza pasmem ograniczonym częstotliwościami określonymi w tabeli nr 3 załącznika nr 2 do rozporządzenia powinien zmniejszać się co najmniej o 12 dB na oktawę w zakresie co najmniej 3 oktaw, a dla pozostałych częstotliwości nie powinien przekraczać poziomu -36 dB w odniesieniu do poziomu odpowiadającego częstotliwości środkowej pasma szumu.

1) poziom ciśnienia akustycznego wytwarzanego przez słuchawkę pomniejszony o równoważny normalny progowy poziom ciśnienia akustycznego nie powinien różnić się od wskazywanej wartości poziomu słyszenia o więcej niż:

a) ±3 dB – w zakresie częstotliwości od 125 Hz do 4 kHz,

b) ±5 dB – dla częstotliwości 6 kHz i 8 kHz;

2) poziom siły wytwarzanej przez słuchawkę kostną pomniejszony o równoważny normalny poziom progowy siły nie powinien różnić się od wskazywanej wartości poziomu słyszenia o więcej niż:

a) ±4 dB – w zakresie częstotliwości od 125 Hz do 4 kHz,

b) ±5 dB – dla częstotliwości 6 kHz i 8 kHz.

2. Jeżeli do przetwornika są doprowadzone jednocześnie sygnały z więcej niż jednego kanału, to poziom sygnału wytwarzanego przez przetwornik nie powinien różnić się od poziomu sygnału wytwarzanego przez ten przetwornik, gdy doprowadzony jest do niego sygnał z jednego kanału, o więcej niż:

1) ±1 dB – dla częstotliwości od 125 Hz do 4 kHz;

2) ±2 dB – dla częstotliwości większych od 4 kHz.

3. Wymaganie, o którym mowa w ust. 2, powinno być spełnione dla poziomów słyszenia od wartości minimalnej do wartości maksymalnej pomniejszonej o 20 dB.

4. Wymagania, o których mowa w ust. 1–3, powinny być spełnione w audiometrach o częstotliwości zmienianej w sposób ciągły dla wszystkich częstotliwości środkowych pasm 1/3-oktawowych w całym zakresie pomiarowym, przy czym poziom wyjściowy między tymi częstotliwościami powinien zmieniać się monotonicznie.

2. W automatycznych audiometrach rejestrujących prędkość zmiany poziomu słyszenia powinna wynosić 2,5 dB/s oraz dodatkowo mogą być stosowane prędkości 1,25 dB/s i 5 dB/s, przy czym błąd względny prędkości zmiany poziomu słyszenia nie powinien przekraczać ±20%.

2. Jeżeli wartość dokładna szerokości pasma szumu wąskopasmowego nie jest znana, ale zawiera się w przedziale od 1/3 oktawy do 1/2 oktawy, to jako wartość poziomu odniesienia przyjmuje się dla każdej częstotliwości wartość średnią poziomów określonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia.

1) do 60 dB włącznie – poziom sygnału wyjściowego powinien być co najmniej o 10 dB mniejszy od równoważnego normalnego progowego poziomu ciśnienia akustycznego lub siły;

2) powyżej 60 dB – poziom sygnału wyjściowego może zwiększać się co najwyżej o 10 dB przy każdym zwiększeniu poziomu słyszenia o 10 dB.

1) 80 dB, przy częstotliwości 250 Hz;

2) 100 dB, w zakresie częstotliwości od 500 Hz do 6 kHz.

1) ±3 dB, dla częstotliwości w zakresie od 500 Hz do 4 kHz,

2) ±5 dB, dla częstotliwości innych

– jeżeli w audiometrze ustawiono dla obu sygnałów takie same wartości poziomu słyszenia i częstotliwości.

1) audiometr posiada pełne wyposażenie;

2) płyta czołowa audiometru jest zwrócona w kierunku promieniującej anteny;

3) regulator poziomu słyszenia audiometru jest ustawiony w pozycji odpowiadającej wartości minimalnej, regulator częstotliwości w pozycji 1 KHz, wyłącznik tonu w kanale prawym toru przewodnictwa powietrznego w pozycji „włączone"

4) częstotliwość pola elektromagnetycznego z zakresu od 80 MHz do 1 GHz zmienia się skokowo w odstępach 1%, z tym że dopuszcza się przyrost częstotliwości równy 4% dla częstotliwości mniejszych od 500 MHz i 2% dla pozostałych częstotliwości.

1) temperatura – 23° C;

2) ciśnienie atmosferyczne – 101,325 kPa;

3) wilgotność względna – 50%.

1) temperatura od 15° C do 35° C;

2) wilgotność względna od 30% do 90%;

3) ciśnienie atmosferyczne od 98 kPa do 104 kPa;

4) długotrwałe odchylenia napięcia i częstotliwości sieci zasilającej od wartości nominalnej nieprzekraczające odpowiednio ±10% i ±5%.

2. Po całkowitym spadku napięcia sieci zasilającej na czas nie większy niż 5 s audiometr powinien powracać do stanu, który nie wywołuje zagrożenia uszkodzenia słuchu.

Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej: J. Hausner

¹⁾ Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej – gospodarka, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 1, poz. 5).

²⁾ Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1800, z 2002 r. Nr 155, poz. 1286 i Nr 166, poz. 1360 oraz z 2003 r. Nr 170, poz. 1652.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 30 stycznia 2004 r. (poz. 214)

Załącznik nr 1

MINIMUM FUNKCJI AUDIOMETRU W ZALEŻNOŚCI OD KLASY I PRZEZNACZENIA

Załącznik nr 2

CHARAKTERYSTYKI AUDIOMETROW

1. Częstotliwości i odpowiadające im zakresy poziomu słyszenia w audiometrach o częstotliwościach stałych wyposażonych w słuchawki nauszne i słuchawkę kostną przedstawia poniższa tabela:

Tabela nr 1

2. Maksymalne dopuszczalne wartości współczynnika zniekształceń nieliniowych ciśnienia akustycznego lub siły dla słuchawek nausznych, wokołousznych i dousznych oraz dla słuchawki kostnej określa poniższa tabela:

Tabela nr 2

3. Częstotliwości graniczne wąskopasmowego szumu maskującego, przy których poziom gęstości widmowej szumu jest mniejszy o 3 dB od poziomu przy częstotliwości środkowej pasma, określa poniższa tabela

Tabela nr 3

Załącznik nr 3

POZIOMY ODNIESIENIA DLA SZUMÓW WĄSKOPASMOWYCH O SZEROKOŚCI PASMA
1/3-OKTAWOWEJ I 1/2-OKTAWOWEJ

Załącznik nr 4

PRZEBIEG OBWIEDNI SYGNAŁU ZAREJESTROWANY PRZY JEGO WŁĄCZANIU I WYŁĄCZANIU

1. Po ustawieniu wyłącznika tonu w pozycji:

1) „włączone” czas narastania sygnału:

a) od punktu A do C nie powinien przekraczać 200 ms,

b) od punktu B do C powinien wynosić co najmniej 20 ms, przy czym poziom ciśnienia akustycznego między tymi punktami powinien zwiększać się bez nieciągłości;

2) „wyłączone” czas zanikania sygnału:

a) od punktu D do H nie powinien przekraczać 200 ms,

b) od punktu E do G powinien wynosić co najmniej 20 ms, przy czym poziom ciśnienia akustycznego między tymi punktami powinien zmniejszać się bez nieciągłości.

2. Poziom ciśnienia akustycznego wytwarzanego przez słuchawkę w czasie narastania i zanikania sygnału nie powinien przekraczać poziomu ciśnienia akustycznego odpowiadającego stanowi ustalonemu, przy wyłączniku tonu ustawionym w pozycji „włączone”, o więcej niż 1 dB.

3. Jeżeli audiometr umożliwia automatyczną prezentację impulsową, to wytwarzany ciąg impulsów powinien mieć przebieg zgodny z przebiegiem obwiedni sygnału i powinien spełniać następujące wymagania:

1) czas narastania sygnału od punktu B do C oraz czas zanikania sygnału od punktu E do G powinny być równe co najmniej 20 ms i nie powinny przekraczać 50 ms;

2) poziom ciśnienia akustycznego między punktami B i C oraz E i G powinien zwiększać się lub zmniejszać bez nieciągłości;

3) przedział czasu między punktami C i E powinien być równy co najmniej 150 ms;

4) przedziały czasu między punktami F i J oraz między J i K powinny być jednakowe i równe (225 ± 35) ms;

5) poziom sygnału wyjściowego między punktami G i l (stan „wyłączone”) powinien być co najmniej o 20 dB mniejszy od maksymalnego poziomu między punktami C i E (stan „włączone”).