Kiedy można wybrać podatek liniowy

Żeby podatek dobrze rozliczyć, trzeba pamiętać o tym, jakie warunki należy spełnić. Podatek liniowy nie pozwala też na skorzystanie z ulg oraz preferencyjnych sposobów rozliczenia.

Liniowa stawka podatku dochodowego od osób fizycznych obowiązuje od 1 stycznia 2004 r. Podstawowe zasady korzystania z 19-proc. stawki zawiera art. 30c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm. – dalej ustawa o PIT).

Podatek liniowy polega na tym, że podatnik może od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej zapłacić 19 proc. podstawy obliczenia podatku. Nie oznacza to jednak, że ustawodawca obliguje określoną kategorię podatników prowadzących działalność gospodarczą do korzystania z tej stawki. Jest to prawo podatnika spełniające określone warunki, a nie jego obowiązek. Jest to o tyle ważne, że nie w każdej sytuacji wybór stawki liniowej jest korzystny, bo ustawodawca w zamian pozbawił liniowców prawa do ulg i preferencji.

Podstawowym warunkiem stosowania 19-proc. stawki jest wybór. Podatnicy muszą do 20 stycznia roku podatkowego powiadomić o tym fakcie organy podatkowe. W praktyce do właściwego naczelnika urzędu skarbowego musi trafić pisemne oświadczenie o wyborze liniowej stawki.

Wybór sposobu opodatkowania dokonany w oświadczeniu będzie skuteczny w latach następnych. Oznacza to, że podatnik nie musi co roku zawiadamiać organów podatkowych o chęci korzystania ze stawki liniowej.

Z drugiej jednak strony rezygnacja z preferencji nie jest automatyczna. Tak jak organ podatkowy musi wiedzieć, kiedy zaczynamy stosowanie 19-proc. stawki, tak samo musi wiedzieć o rezygnacji z jej stosowania. W tym celu w terminie do dnia 20 stycznia roku podatkowego podatnik musi pisemnie zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania. Równoznaczne z rezygnacją jest też złożenie w tym samym terminie wniosku lub oświadczenia o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Bardzo ważne jest to, że jeżeli podatnik prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, m.in. w formie spółek, wybór sposobu opodatkowania podatkiem liniowym dotyczy wszystkich form prowadzenia tej działalności, do których mają zastosowanie przepisy ustawy o PIT. W grę mogą wchodzić dwa przypadki, tj. gdy podatnik prowadzi działalność:

• samodzielnie i w formie spółki lub spółek niemających osobowości prawnej,

• w formie spółki lub spółek niemających osobowości prawnej.

Ustawodawca zastrzegł dwie sytuacje, w których podatnik może stracić prawo do stosowania stawki liniowej. Warto o tym pamiętać, bo niewiedza może dużo kosztować. Co do zasady, utrata prawa do opodatkowania stawką liniową wiąże się ze świadczeniem usług na rzecz pracodawcy. Jeżeli podatnik opodatkowany liniowo uzyska z pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, a także w formie spółki niemającej osobowości prawnej, przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, straci prawo do rozliczania się tą 19-proc. stawką. Dotyczy to sytuacji, gdy w ramach usług podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników świadczy na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy te same usługi. Będzie to dotyczyło wykonywania usług w poprzednim roku podatkowym lub w danym roku podatkowym w ramach stosunku pracy czy spółdzielczego stosunku pracy.

Podstawową sankcją za świadczenie usług na rzecz pracodawcy będzie utrata prawa do stosowania 19-proc. stawki liniowej. Podatnik będzie musiał też złożyć właściwe deklaracje miesięczne o wysokości dochodu osiągniętego od początku roku. I co gorsza, wpłacić zaliczki obliczone przy zastosowaniu skali podatkowej. Nie tylko więc może się okazać, że podatek z 19 proc. urósł do 30 czy 40 proc. Dodatkowo w związku z utratą prawa do stosowania stawki liniowej podatnik nie zapłacił zaliczek w odpowiedniej wysokości. W związku z tym powstała zaległość, od której trzeba zapłacić odsetki.

W przypadku podatku liniowego ustawodawca zadbał o uregulowanie kwestii dochodów z zagranicy. Podstawę stanowi w tym przypadku art. 30c ust. 4 i 5 ustawy o PIT. Ustawa reguluje tu sytuację podatnika, na którym ciąży nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce, a osiąga również dochody:

• z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej wykonywanej poza terytorium Polski lub

• ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Polski,

a dochody te nie są zwolnione od opodatkowania na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Jeżeli podatnik uzyskał przychód z zagranicy i był o­n tam opodatkowany, należy dodać je z dochodami z polskich źródeł przychodów. I od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odliczyć kwotę równą podatkowi zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w obcym państwie.

Reguły te będą miały również zastosowanie do podatnika obowiązanego do zapłaty podatku w Polsce, uzyskującego wyłącznie dochody z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza Polską.

Aleksandra Tarka