Kiedy fiskus może wezwać podatnika

Na początek warto uważnie przeczytać otrzymany dokument. Gdy jest w nim jedynie informacja o konieczności stawienia się w urzędzie, trzeba zadzwonić do urzędu i zapytać, jakiemu celowi ma taka wizyta służyć. W otrzymanym wezwaniu powinien znajdować się podpis osoby upoważnionej, a tym samym zapewne znającej sprawę. Warto kontaktować się z nią. Gdy znany będzie już cel wizyty, warto odpowiednio przygotować się do niej. Jeśli przykładowo wizyta w urzędzie ma potwierdzić, bądź wyjaśnić wykorzystane ulgi podatkowe, przydatna może okazać się dokumentacja, potwierdzająca prawo do ulgi.

Wezwanie w określonym celu

Organ podatkowy może wezwać stronę lub inne osoby do złożenia wyjaśnień, zeznań lub dokonania określonej czynności osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy.

Jeżeli osoba wezwana nie może stawić się z powodu choroby, kalectwa lub innej ważnej przyczyny, organ podatkowy może przyjąć wyjaśnienie lub zeznanie albo dokonać czynności w miejscu pobytu tej osoby.

Warto wiedzieć, że podatnik nie ma obowiązku stawiania się wszędzie, gdzie zażyczy sobie tego organ podatkowy. Wezwany jest zobowiązany do osobistego stawienia się tylko na obszarze województwa, w którym zamieszkuje lub przebywa. Jeżeli właściwym miejscowo do rozpatrzenia sprawy jest organ podatkowy mający siedzibę na obszarze województwa innego niż to, w którym podatnik mieszka lub przebywa osoba zobowiązana do osobistego stawienia się, może zastrzec, że chce stawić się przed organem właściwym do rozpatrzenia sprawy.

PRZYKŁAD: WYJAŚNIENIA W SPRAWIE MAJĄTKU

Małżonkowie otrzymali wezwanie do złożenia wyjaśnień o posiadanym stanie majątkowym, zawierające powołanie się jedynie na art. 155 Ordynacji podatkowej. Czy na etapie czynności sprawdzających można wezwać podatnika do złożenia wyjaśnień odnośnie do posiadanego stanu majątkowego tylko na podstawie art. 155 Ordynacji podatkowej?

Na podstawie art. 155 Ordynacji podatkowej organ podatkowy może wezwać stronę lub inne osoby do złożenia wyjaśnień, zeznań lub dokonania określonej czynności osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy. Zatem w pojęciu dokonanie określonej czynności osobiście mieści się sformułowanie złożenie wyjaśnień odnośnie do posiadanego stanu majątkowego. Natomiast zgodnie z art. 285a Ordynacji podatkowej na żądanie kontrolującego kontrolowany będący osobą fizyczną jest zobowiązany złożyć oświadczenie o stanie majątkowym na określony dzień, jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że nie ujawnił wszystkich obrotów lub przychodów mających znaczenie dla określenia lub ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego. Przepis ten odnosi się do kontroli podatkowej oraz do kontroli skarbowej. Organ podatkowy I instancji dokonuje czynności sprawdzających, które mają na celu sprawdzenie terminowości składania deklaracji i wpłacania zadeklarowanych podatków oraz stwierdzenia formalnej poprawności dokumentów z tym związanych oraz ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami. Zatem w przypadku dokonywania czynności sprawdzających podstawę prawną do zastosowania wezwania stanowi art. 155 Ordynacji podatkowej oraz art. 272 Ordynacji podatkowej z wyraźnie wskazanym rodzajem czynności sprawdzających, wymienionych w tym przepisie oraz przywołaniem przepisów w zakresie materialnego prawa podatkowego.

Wezwanie wysłane przez urząd do podatnika nie może być zwykłym pismem, zawierającym nakaz wezwania. Musi zawierać inne, określone przepisami elementy. Są to: nazwę i adres organu podatkowego; imię i nazwisko osoby wzywanej; w jakiej sprawie i w jakim charakterze oraz w jakim celu osoba ta zostaje wezwana; czy osoba wezwana powinna stawić się osobiście lub przez pełnomocnika, czy też może złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie; termin, do którego żądanie powinno być spełnione, albo dzień, godzinę i miejsce zgłoszenia się osoby wzywanej lub jej pełnomocnika; skutki prawne niezastosowania się do wezwania (patrz wzór).

Ważne jest również to, że wezwanie powinno być podpisane przez pracownika organu podatkowego, z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego.

PRZYKŁAD: SPRAWDZANIE KONTRAHENTÓW

Organ podatkowy wezwał moich kontrahentów do złożenia wyjaśnień dotyczących współpracy ze mną. Czy fiskus ma prawo do podejmowania takich czynności?

Tak. Organ podatkowy, w związku z prowadzonym postępowaniem podatkowym lub kontrolą podatkową, może zażądać od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności. Oznacza to, że sprawdzenie prawidłowości i rzetelności dokumentów podatnika u jego kontrahentów będzie się odbywać w organie podatkowym w ramach czynności sprawdzających. Dokonywana czynność sprawdzająca nie wymaga wydania szczególnego upoważnienia. Czynności sprawdzające nie stanowią czynności kontroli podatkowej, a zatem okres oczekiwania na protokół z czynności sprawdzających nie jest wliczany do czasu trwania kontroli, ani też nie wymaga zawieszenia kontroli podatkowej. Natomiast dokumenty zgromadzone w ramach czynności sprawdzających mogą stanowić odpowiednio załącznik do protokołu lub jeden z dowodów w postępowaniu podatkowym, odrębny od dowodów zgromadzonych w toku kontroli podatkowej, w zależności do tego, czy czynności te zostaną przeprowadzone przed lub po zakończeniu kontroli podatkowej.

Wzór wezwania

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ważne!

W sprawach uzasadnionych ważnym interesem adresata lub gdy stan sprawy tego wymaga, wezwania można dokonać telegraficznie lub telefonicznie albo przy użyciu innych środków łączności, z podaniem wszystkich danych wymaganych dla wysłania wezwania

Sprawdzenie podatnika

Jak już wiemy, wezwanie podatnika musi służyć jakiemuś określonemu celowi. Wysłanie wezwania do podatnika wiąże się zazwyczaj z prowadzonymi przez organ podatkowy czynnościami sprawdzającymi. W ich ramach organy podatkowe I instancji sprawdzają: terminowość składanych deklaracji lub wpłacanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów; formalną poprawność wszystkich składanych dokumentów; stan faktyczny w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.

Organ podatkowy może zażądać złożenia wyjaśnień w sprawie przyczyn niezłożenia deklaracji lub wezwać do jej złożenia, jeżeli deklaracja nie została złożona mimo takiego obowiązku. W razie wątpliwości co do poprawności złożonej deklaracji organ podatkowy może wezwać do udzielenia, w wyznaczonym terminie, niezbędnych wyjaśnień lub uzupełnienia deklaracji, wskazując przyczyny podania w wątpliwość rzetelności danych w niej zawartych.

PRZYKŁAD: PRZEDSTAWIANIE DOKUMENTACJI

Podatnik składa deklaracje VAT-7, w której wykazuje zakup środka trwałego. Czy organ podatkowy wzywając go na podstawie art. 272 Ordynacji podatkowej do okazania dokumentów potwierdzających zakup tego środka działa w oparciu o przepisy prawa?

Zgodnie z art. 272 Ordynacji podatkowej organ podatkowy jest uprawniony do ustalenia stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami. W związku z tym organ podatkowy na podstawie tego przepisu ustala stan faktyczny w związku z wykazanym m.in. zakupem środka trwałego poprzez wezwanie podatnika do dostarczenia dokumentów potwierdzających stan faktyczny.

Czynności sprawdzające prowadzone przez organ podatkowy we wskazanym zakresie oparte są na podstawie art. 272 Ordynacji podatkowej i celem ich jest ustalenie, czy wykazane w deklaracji przez podatnika towary bądź usługi zaliczone przez niego do środków trwałych zostały faktycznie nabyte - udokumentowane stosowną fakturą.

Jeżeli ze złożonej deklaracji wynika, że podatnik skorzystał z przysługujących mu ulg podatkowych, organ podatkowy może zwrócić się do niego o okazanie dokumentów lub o złożenie fotokopii dokumentów, których posiadania przez podatnika, w określonym czasie, wymaga przepis prawa.

Ponadto organ podatkowy, za zgodą podatnika, może dokonać oględzin lokalu mieszkalnego lub części tego lokalu, jeżeli jest to niezbędne do zweryfikowania zgodności stanu faktycznego z danymi wynikającymi ze złożonej przez podatnika deklaracji oraz z innych dokumentów potwierdzających poniesienie wydatków na cele mieszkaniowe.

Ważne doręczenie

Jeśli organ podatkowy zdecyduje się wezwać podatnika nie dość, że takie wezwanie musi odpowiednio sporządzić, to dodatkowo musi je prawidłowo podatnikowi doręczyć. Urząd doręcza pisma za pokwitowaniem przez pocztę, swoich pracowników lub przez osoby uprawnione na podstawie odrębnych przepisów.

Pisma doręcza się stronie, a gdy strona działa przez przedstawiciela - temu przedstawicielowi. Jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi.

Pisma doręcza się osobom fizycznym w ich mieszkaniu lub miejscu pracy. Mogą być również doręczane: w siedzibie organu podatkowego; w miejscu pracy adresata - osobie upoważnionej przez pracodawcę do odbioru korespondencji; na wskazany adres poczty elektronicznej.

Osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej pisma doręcza się w lokalu ich siedziby lub w miejscu prowadzenia działalności - osobie upoważnionej do odbioru korespondencji.

Ewa Matyszewska
ewa.matyszewska@infor.pl

Podstawa prawna

- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).