REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jakie są uprawnienia krewnych w testamencie

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Piasecka-Sobkiewicz Małgorzata

REKLAMA

REKLAMA

Spadkodawca ma prawo powołać w testamencie do dziedziczenia osobę, która nie jest jego najbliższym krewnym i nie dziedziczyłaby po nim z mocy ustawy. Najbliżsi krewni mogą wówczas dostać zachowek.

Spadkodawca może rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci sporządzając testament i powołując w nim do dziedziczenia inne osoby niż spadkobierców ustawowych albo tylko niektórych spadkobierców z kręgu ustawowych. Powinien też przy tym podjąć decyzję co do tego, czy ustawowych spadkobierców niewyszczególnionych w testamencie tylko pomija, czy również wydziedzicza.

Wydziedziczenie w testamencie

W testamencie spadkodawca musi zamieścić informację o wydziedziczeniu krewnych i pozbawieniu prawa do zachowku, a także o przyczynie tego wydziedziczenia. Jeżeli tego nie zrobi, to przyjmuje się, że spadkobiercy niewyszczególnieni w testamencie zostali jedynie w nim pominięci i w związku z tym przysługuje im prawo do zachowku. W dodatku przyczyna wydziedziczenia musi być istotna i powinna to być jedna z przyczyn ujętych w art. 1008 kodeksu cywilnego.

PRZYKŁAD: NIESKUTECZNE WYDZIEDZICZENIE

Spadkodawca postanowił wydziedziczyć swojego syna i pozbawić go prawa do zachowku. Jako przyczynę podał czerpanie dochodu z nielegalnej działalności. Po śmierci ojca przed sądem syn bronił się przed takim wydziedziczeniem, udowadniając, że spadkodawca przyjmował od niego znaczne kwoty, wiedząc, skąd pochodzą. W takim przypadku wydziedziczenie i pozbawienie prawa do zachowku nie będą ważne.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Spadkobierca może więc w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony:

• wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,

• dopuścił się w stosunku do spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu albo wolności, lub rażącej obrazy czci,

• uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Jeżeli przyczyna wydziedziczenia nie wynika z testamentu, to nie będzie ono ważne. Ważność wydziedziczenia zależy też od tego, czy spadkodawca przebaczył spadkobiercy. Nie może więc wydziedziczyć osoby, której przebaczył.

PRZYKŁAD: SKUTECZNE WYDZIEDZICZENIE

Spadkobierca prowadził naganny tryb życia, czerpał środki utrzymania z nielegalnych źródeł, pił, narkotyzował się. W dodatku zaniedbał własną rodzinę, którą musiał utrzymywał jego ojciec. Ojciec kilkakrotnie zwracał mu uwagę i groził wydziedziczeniem. Syn nie zmienił trybu życia. W tym przypadku można przyjąć, że spadkobierca postępował uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, i skutecznie wydziedziczyć go pozbawiając prawa do zachowku.

Uprawnienia dzieci

Wprawdzie spadkobierca skutecznie wydziedziczony w testamencie nie ma prawa do zachowku, ale takie uprawnienie przysługuje jego dzieciom albo wnukom. Zstępni wydziedziczonego mogą ubiegać się o zachowek nawet w wówczas, gdyby przeżył on spadkodawcę. Dzieci wydziedziczonego dochodzą wówczas do dziedziczenia z mocy ustawy i dostają ten udział spadkowy, który przypadałby wydziedziczonemu.

Udział spadkowy stanowi ułamek majątku, który przypadałby spadkobiercy ustawowemu wówczas, gdyby doszedł do dziedziczenia na podstawie ustawy.

REKLAMA

Przy ustalaniu tych udziałów obowiązuje zasada, że małżonek i dzieci dziedziczą w częściach równych. Jednak część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku. Gdyby więc do dziedziczenia z mocy ustawy miałyby zostać powołani: małżonek i dwoje dzieci, to wówczas każdy z nich odziedziczyłby 1/3 całości spadku. W tym przypadku zstępni wydziedziczonego skutecznie dziecka odziedziczyliby jego udział, czyli 1/3 spadku.

Gdyby zaś do dziedziczenia mieli być powołani: małżonek i pięcioro dzieci,to wówczas małżonek odziedziczyłby 1/4 spadku, a na pięcioro dzieci przypadałoby do podziału 3/4 spadku.

Jak dochodzić zachowku

Zachowek jest długiem spadkowym, który powstaje w dniu śmierci spadkodawcy. Prawo do niego ma osoba pominięta w testamencie, która dziedziczyłaby z mocy ustawy, lecz która nie została skutecznie wydziedziczona przez spadkodawcę. Natomiast obowiązek wypłaty zachowku ciąży na spadkobiercach powołanych do dziedziczenia w testamencie. Aby ustalić wysokość zachowku, należy ustalić wartość spadku oraz darowizn, które powinny zostać do spadku doliczone. Wartość spadku ustala się odejmując od aktywów spadku (powiększonych o dokonane darowizny) pasywa, czyli wszelkie długi spadkowe. Następnie ustala się wartość udziału spadkowego, który przypadałby spadkobiercy pominiętemu w testamencie i ubiegającemu się o zachowek.

Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że roszczenie o zachowek wchodzi do spadku po uprawnionym do zachowku (orzeczenie z 12 maja 1970 r., sygn. akt III CZP 26 / 70, opublikowane w OSNCP 1971, nr 1, poz. 21.).

Natomiast osoba uprawniona do zachowku może przenieść na inną osobę przysługującą jej z tego tytułu wierzytelność. Takie stanowisko SN zajął w uchwale z 13 lutego 1975 r., w sprawie sygn. akt III CZP 91/ 74, opublikowanym w OSNCP 1976 r. nr 1, poz.6.

Przedawnienie zachowku

REKLAMA

Z roszczeniem o zachowek można występować tylko w ciągu trzech lat od ogłoszenia testamentu. Roszczenie o zachowek staje się wymagalne w dniu ogłoszenia testamentu. Po upływie trzech lat od tej daty przedawnia się. Za datę ogłoszenia testamentu przyjmuje się dzień otwarcia i ogłoszenia zamieszczony w testamencie.

Zdarza się, że spadkodawca pozostawi kilka testamentów o różnej treści i w każdym z nich pominie innych spadkobierców ustawowych. W dodatku testamenty te zostaną otwarte i ogłoszone. Wtedy termin przedawnienia roszczenia o zachowek zacznie biec dopiero po wyjaśnieniu, który z testamentów jest ważny i skuteczny.

Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 22 lutego 1972 r., w sprawie III CZP 102 / 71, opublikowanym w OSNCP 172 nr 7-8, poz. 127, stwierdził, że termin przedawnienia roszczenia o zachowek nie biegnie, dopóki uprawniony do zachowku uważany jest za spadkobiercę testamentowego na mocy prawomocnego orzeczenia sądu.

Ważne!

Skutecznie wydziedziczyć spadkobiercę można tylko w testamencie, wskazując przyczynę wymienioną w art. 1008 k.c. lub opisując w taki sposób, aby można było w drodze wykładni ją ustalić

WYSOKOŚĆ ZACHOWKU

Zachowek wynosi 2/3 udziału wartości udziału spadkowego wówczas, gdy uprawniony jest małoletni albo trwale niezdolny do pracy. W pozostałych przypadkach wynosi połowę udziału spadkowego, jaki przypadałby uprawnionemu wówczas, gdyby dziedziczył z mocy ustawy.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Wzór pozwu o zachowek

MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ

malgorzata.piasecka@infor.pl

Podstawa prawna

• Art. 930-1011 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr. 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Infor.pl
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Świadczenie wspierające od 60 pkt w decyzji WZON? OzN mają sporo propozycji zmian

Osoby z niepełnosprawnościami proponują kilka ważnych nowości w zasadach przyznawania świadczenia wspierającego. Wśród postulatów znalazła się m.in. obniżka liczby punktów uprawniających do uzyskania pomocy.

Więcej inwestycji bez pozwolenia na budowę i inne zmiany w prawie budowlanym w 2025 r. [projekt deregulacyjny]

W dniu 10 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (tzw. projekt deregulacyjny). Nowelizacja ma na celu dalsze uproszczenie i przyspieszenie procesu inwestycyjno-budowlanego i zmniejszenie obciążeń administracyjnych. Wydłuży się m.in. lista inwestycji budowlanych, na które nie trzeba będzie uzyskiwać pozwolenia na budowę.

Likwidacja godzin dostępności nauczyciela w szkole. Nowelizacja Karty Nauczyciela

W dniu 10 czerwca 2025 r. w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela (UDER54). Celem tej nowelizacji jest uchylenie przepisów dotyczących tzw. godzin dostępności nauczyciela w szkole. Rada Ministrów ma przyjąć ten projekt w lipcu 2025 r. Zmiany wejdą w życie najprawdopodobniej od nowego roku szkolnego 2025/2026.

W Sejmie: Wysokie opłaty za świadczenie wspierające. Płacą osoby niepełnosprawne. Co z tym zrobi rząd? {stopień znaczny}

24 804 zł to opłata zapłacona przez osobę niepełnosprawną kancelarii pośredniczącej w uzyskaniu świadczenia wspierającego. System przyznawania tego świadczenia jest w ocenie osób niepełnosprawnych (w mojej także) tak patologiczny, że w naturalny sposób pojawiły się firmy pomagające osobom niepełnosprawnym w uzyskaniu świadczenia wspierającego. Osoby niepełnosprawne nie radzą sobie same. Dodatkowo są krzywdzone na poziomie WZON. No bo jak inaczej ocenić sytuację, gdy osoba niewidoma otrzymuje w WZOB 61 punktów, osoba sparaliżowana od pasa w dół (20 lat na wózku) 43 punkty. To są jawne pokrzywdzenia tych osób niepełnosprawnych przez WZON. Więc pokrzywdzeni zwracają się o pomoc do prawników. A ci wystawiają wysokie rachunki.

REKLAMA

Rodzice nie będą musieli przedstawiać zaświadczeń o niekaralności aby uczestniczyć w wycieczkach, czy innych zajęciach szkolnych. Zmiany w "ustawie Kamilka" w 2025 r.

W dniu 10 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich, ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym oraz ustawy – Prawo oświatowe. Projekt nowelizuje m. in przepisy wprowadzone w lutym 2024 r. tzw. ustawą Kamilka.

Nowe ułatwienia dla przedsiębiorców: dane z wykazu VAT dostępne na biznes.gov.pl od 1 października 2025 r.

Jest projekt ustawy, który zakłada wprowadzenie nowych regulacji umożliwiających przedsiębiorcom łatwiejszy dostęp do wykazu podatników VAT za pośrednictwem portalu biznes.gov.pl. Zmiany mają uprościć weryfikację kontrahentów, zwiększyć bezpieczeństwo obrotu gospodarczego i ograniczyć formalności papierowe.

Co się stało w Austrii? Ogłoszono 3 dniową żałobę

Co się stało w Austrii? Ogłoszono 3 dniową żałobę. Doszło do tragicznego wydarzenia! Co gorsza takich zdarzeń jest coraz więcej w Europie, nie tylko w Stanach Zjednoczonych Ameryki.

Masz radio w samochodzie? Możesz spodziewać się kontroli

Właściciele samochodów – zarówno osoby prywatne, jak i przedsiębiorcy – powinni pamiętać o opłatach za używanie odbiorników radiofonicznych. Chodzi o konieczność opłacania abonamentu RTV za radioodbiornik zamontowany w pojeździe. Jaka jest opłata abonamentowa w 2025 r.? Kto jest zwolniony?

REKLAMA

Kredyty w złotówkach pod lupą TSUE. Dr P. Szcześniak: WIBOR jest zgodny z polską ustawą o kredycie hipotecznym i unijnym rozporządzeniem BMR

WIBOR jest zgodny zarówno z polską ustawą o kredycie hipotecznym, jak i z unijnym rozporządzeniem BMR. Podlega w związku z tym szczególnym wymogom informacyjnym i zaostrzonej kontroli jego wyznaczania. Wykluczone więc wydaje się, aby postanowienia odwołujące się do WIBOR zostały przez Trybunał Sprawiedliwości lub sąd krajowy kwalifikowane jako niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu tzw. abuzywności – pisze dr hab. Paweł Szczęśniak z Katedry Prawa Finansowego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Wakacyjny top 5: Nawet 8000 zł na rękę. Sprawdź, gdzie zarobisz najwięcej

Szukasz dobrze płatnej pracy na lato? W sezonie 2025 możesz zarobić nawet 8000 zł na rękę! Sprawdź, które zawody sezonowe oferują najwyższe stawki godzinowe i gdzie warto szukać ofert, by maksymalnie wykorzystać wakacyjny czas.

REKLAMA