REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Za dodatkową pracę dodatkowa płaca

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna tylko w określonych przepisami przypadkach. Oznacza to, że pracodawcy mogą z niej korzystać tylko wyjątkowo, a nie w celu wykonywania normalnych prac, związanych z bieżącą działalnością firmy.

Zgodnie z art. 151 par. 1 kodeksu pracy praca nadliczbowa może wystąpić tylko w razie:
• konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii albo
• szczególnych potrzeb pracodawcy.
Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy (czyli co do zasady 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień) oraz ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Pamiętać należy jednak, że praca w godzinach nadliczbowych podlega ograniczeniom wynikającym z przepisów o czasie pracy, które spełniają przede wszystkim funkcję ochronną wobec pracowników.
Dwa dodatki
W zamian za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi przysługuje, oprócz normalnego wynagrodzenia, także dodatek w wysokości 100 proc. lub 50 proc. wynagrodzenia.
Dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia przysługuje za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w:
• nocy,
• niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
• dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony powyżej pracownikowi przysługuje natomiast, oprócz normalnego wynagrodzenia, dodatek w wysokości 50 proc. wynagrodzenia.
Ponadto dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia przysługuje za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku z tytułu przekroczenia dobowej normy czasu pracy.
Wysokość wynagrodzenia
Pamiętać należy, że w inny sposób ustalamy wysokość tzw. normalnego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz dodatku do wynagrodzenia.
Zgodnie z art. 1511 par. 3 k.p. wynagrodzenie stanowiące podstawę obliczania dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych obejmuje wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60 proc. wynagrodzenia. Przy ustalaniu wynagrodzenia w celu obliczenia dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop (zgodnie z par. 4 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy – Dz.U. z 1996 r. nr 62, poz. 289 z późn. zm.).
Aby obliczyć wysokość dodatku za 1 godzinę pracy nadliczbowej, jeżeli pracownik jest wynagradzany w stałej stawce miesięcznej, należy więc tę stawkę podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Jeśli natomiast wynagrodzenie składa się ze zmiennych składników, to najpierw ustalamy wysokość tego wynagrodzenia zgodnie z zasadami dotyczącymi wynagrodzenia urlopowego, a następnie dzielimy tak otrzymane wynagrodzenie przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika w okresie, z którego ustalone zostało to wynagrodzenie.
Przepisy kodeksu pracy nie regulują pojęcia „normalne wynagrodzenie”, jednak zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 3 czerwca 1986 r. (I PRN 40/86, OSNCP 1987/9/140) należy przez nie rozumieć takie wynagrodzenie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie w zwykłych warunkach i terminach wypłat, a więc obejmujące zarówno wynagrodzenie zasadnicze wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania, jak i dodatkowe składniki wynagrodzenia o charakterze stałym, jeżeli na podstawie obowiązujących w zakładzie pracy przepisów lub postanowień płacowych pracownik ma prawo do takich dodatkowych składników. Wynagrodzenie to może obejmować również dodatki: funkcyjny, za staż pracy, za pracę szkodliwą dla zdrowia itp., albowiem także dodatkowe składniki wynagrodzenia mają charakter jak najbardziej „normalnego”. SN stwierdził też, że w skład normalnego wynagrodzenia pracownika może wchodzić także premia, jeżeli ma o­na charakter stały i nie jest uzależniona od uzyskania określonych, konkretnych osiągnięć w pracy, nieobjętych zadaniami wykonywanymi w godzinach nadliczbowych.
PRZYKŁAD
Jeden z pracowników otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze i dwa dodatki: szkodliwy oraz stażowy, drugi natomiast jedynie wynagrodzenie zasadnicze. Aby obliczyć stawkę normalnego wynagrodzenia za godzinę pracy nadliczbowej pierwszego pracownika, trzeba zsumować wszystkie składniki jego wynagrodzenia i podzielić je przez wymiar czasu pracy w danym miesiącu, ale stawka dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych będzie liczona już tylko od wynagrodzenia zasadniczego. W przypadku drugiego pracownika stawka normalnego wynagrodzenia oraz dodatku będzie jednakowa, gdyż będzie liczona tylko od wynagrodzenia zasadniczego.

Ważne jest, że w stosunku do pracowników wykonujących stale pracę poza zakładem pracy (np. kierowcy, czy przedstawiciele handlowi) wypłata wynagrodzenia z dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych może zostać zastąpiona ryczałtem, którego wysokość powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych (zgodnie z art. 1511 par. 4 k.p.). Pamiętać należy jednak, że przyznanie pracownikowi ryczałtu z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych nie pozbawia go roszczenia o wynagrodzenie za godziny nadliczbowe ponad kwotę przyznanego ryczałtu (por. wyrok SN z 24 kwietnia 1979 r., I PRN 42/79, niepublikowany). Umowa o pracę nie może bowiem naruszać uprawnień pracownika wynikających z norm czasu pracy, co oznacza, że jeśli wystąpią godziny nadliczbowe nieobjęte ryczałtem, to pracownik powinien dostać z tego tytułu wynagrodzenie wraz z dodatkiem (por. wyrok SN z 11 czerwca 1971 r., II PR 211/71, niepublikowany).
Jeśli pracownik pracuje w dniu wolnym
Praca w dniu wolnym wynikającym z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy (np. w sobotę) może być polecona pracownikowi z takich samych powodów, jak praca w godzinach nadliczbowych. W takim przypadku pracownikowi przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym (art. 1513 k.p.). Przepis ten nie zawiera postanowień dających pracownikowi określone uprawnienia płacowe z tytułu pracy w szóstym dniu tygodnia, ale nieudzielanie dnia wolnego w zamian za pracę w dniu wolnym z tytułu 5-dniowego tygodnia pracy może stanowić naruszenie przepisów o czasie pracy. To jest zaś wykroczeniem przeciwko prawom pracownika zgodnie z art. 281 pkt 5 k.p.
W przypadku gdy nieudzielenie dnia wolnego w zamian za pracę wykonywaną na polecenie pracodawcy w dniu wolnym z tytułu 5-dniowego tygodnia pracy spowodowało przekroczenie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w okresie rozliczeniowym, pracownikowi będzie jednak przysługiwało wynagrodzenie z dodatkiem w wysokości 100 proc. wynagrodzenia (zgodnie z art. 1511 par. 2 k.p.). Prawo do dodatku w takiej wysokości nabędzie pracownik tylko za pierwsze 8 godzin pracy w tym dniu, gdyż dodatek z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy nie przysługuje w sytuacji, gdy przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku w wysokości określonej w art. 1511 par. 1 k.p., tj. z tytułu przekroczenia dobowej normy czasu pracy. Praca powyżej 8 godziny w tym dniu stanowić będzie właśnie przekroczenie dobowej normy czasu pracy, za którą zgodnie z art. 1511 par. 1 pkt 2 k.p. przysługuje normalne wynagrodzenie z dodatkiem w wysokości 50 proc. wynagrodzenia.
Wynagrodzenie za pracę w niedziele lub święta
Pracownik może wykonywać pracę w niedzielę lub święto tylko w przypadkach prac dozwolonych w niedziele i święta, określonych w art. 15110 k.p. Z tytułu świadczenia pracy w niedzielę pracownikowi nie przysługuje żaden dodatek do wynagrodzenia, jeżeli przepisy płacowe (np. regulamin wynagradzania) obowiązujące u danego pracodawcy takiego dodatku nie przewidują. W takich sytuacjach pracodawca jest jednak zobowiązany zapewnić pracownikowi inny dzień wolny od pracy (zgodnie z art. 15111 k.p.), który powinien przypadać w razie:
• pracy w niedzielę w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli, a jeśli wykorzystanie dnia wolnego w powyższym terminie nie jest możliwe, to do końca okresu rozliczeniowego,
• pracy w święto w ciągu okresu rozliczeniowego.
Jedynie w sytuacji, gdy nie ma możliwości udzielenia dnia wolnego w żadnym z powyższych terminów, pracownik otrzymuje dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w niedzielę czy święto. Ponadto jeżeli w takiej sytuacji dochodzi do przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy, pracownikowi będzie przysługiwało normalne wynagrodzenie z dodatkiem w wysokości 100 proc. wynagrodzenia, a zatem w takim przypadku pracownik nabywa prawo do normalnego wynagrodzenia powiększonego o dwa dodatki w wysokości 100 proc. wynagrodzenia pochodzące z dwóch różnych, wyżej wskazanych, tytułów prawnych. Należy jednak pamiętać, że w sytuacjach planowanej pracy w niedzielę przekroczenie normy dobowej uprawniać będzie pracownika do dodatku w wysokości 50 proc. wynagrodzenia.
Piotr Wojciechowski
Autor jest zastępcą dyrektora departamentu prawnego w Głównym Inspektoracie Pracy


Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Infor.pl
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Autyzm lub ADHD przemilczany w rekrutacji. Dlaczego kandydaci o tym nie mówią

Osoby z autyzmem, ADHD czy inną formą neuroatypową nie mówią o tym fakcie podczas procesu rekrutacyjnego. Dlaczego? Okazuje się, że większy odsetek osób neuroatypowych częściej szuka pracy niż osób neuronormatywnych.

Niekorzystna specustawa dla wcześniejszych emerytów - pozorne wykonanie wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. Zadowolone będą osoby nieobjęte tymi przepisami

Po opublikowaniu w dniu 3 marca 2025 r. założeń projektu ustawy o ustalaniu wysokości emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla osób, które do 6 czerwca 2012 r. przeszły na emerytury wcześniejsze na stronach Rządowego Centrum Legislacji ukazał się długo oczekiwany projekt tej ustawy datowany na 4 czerwca 2025 r.

Firmy chcą zatrudniać księgowych, ale… nie mają kogo! Brakuje ekspertów z doświadczeniem

Mimo stabilnej sytuacji kadrowej i rosnących wynagrodzeń, aż 84% księgowych przyznaje: znalezienie doświadczonego specjalisty to dziś prawdziwe wyzwanie. Barometr nastrojów 2025 pokazuje, że firmy częściej planują rekrutację niż redukcje – ale idealny kandydat musi dziś mieć znacznie więcej niż tylko znajomość Excela.

Polacy zaciskają pasa. Najnowszy raport pokazuje, na czym oszczędzamy najczęściej

Aż 37,2% Polaków deklaruje ograniczenie wydatków na elektronikę – wynika z najnowszego raportu. W czołówce oszczędzanych kategorii znalazły się też meble, odzież i materiały budowlane. Eksperci wskazują na wysokie ceny, niską częstotliwość zakupów oraz zmieniające się priorytety konsumenckie.

REKLAMA

Wysokość opłat za krew i jej składniki w 2026 r. [PROJEKT RESORTU ZDROWIA z 3 czerwca 2025 r.]

6 czerwca 2025 r. do uzgodnień i konsultacji publicznych trafił projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie określenia wysokości opłat za krew i jej składniki w 2026 r. Resort zdrowia ma czas na określenie tych opłat do 30 czerwca 2025 r.

Nawet 185 tys. zł na samochód dla osoby z niepełnosprawnością. Rusza druga tura naboru wniosków PFRON 2025

Druga i zarazem ostatnia w tym roku tura naboru wniosków w programie "Samodzielność – Aktywność – Mobilność!" rozpocznie się 1 sierpnia 2025 r. To szansa na uzyskanie nawet 85 proc. dopłaty do zakupu samochodu przystosowanego do potrzeb osoby z niepełnosprawnością ruchową. Sprawdź limity, warunki i checklistę, która ułatwi Ci wypełnienie elektronicznego wniosku w systemie SOW.

Pozew o zachowek. Co powinien zawierać i gdzie złożyć dokumenty?

Jak napisać pozew o zachowek, by uniknąć błędów, które mogą spowolnić lub utrudnić dochodzenie należności? To ważne informacje dla osób, które zostały pominięte w testamencie lub otrzymały mniej niż im się należało.

Podwyżki pracowników samorządowych z wyrównaniem od 1 marca 2025 r. Rozporządzenie w Dzienniku Ustaw [STAWKI]

30 maja 2025 r. w Dzienniku Ustaw RP zostało opublikowane rozporządzenie podwyższające kwoty minimalnego miesięcznego poziomu wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Rozporządzenie koryguje także katalog stanowisk.

REKLAMA

Bez księgowych ani rusz. Przedsiębiorcy doceniają ich nie tylko za rachunki, ale i za wsparcie strategiczne

Aż 75% przedsiębiorców w Polsce darzy swoje księgowe i księgowych dużym zaufaniem, a 71% uważa, że ich wiedza realnie wpływa na sukces firmy – wynika z najnowszego badania. Księgowi stają się dziś nie tylko strażnikami finansów, ale i partnerami w rozwoju biznesu.

Prezydent Andrzej Duda podpisał ważną ustawę. Prosiła go o to ministra z rządu Tuska

Prezydent Andrej Duda podpisał ustawę o jawności cen mieszkań, po wcześniejszym spotkaniu z minister Katarzyną Pełczyńską–Nałęcz. Nowe regulacje nakładają na deweloperów obowiązek prowadzenia stron internetowych, na których podawane mają być ceny mieszkań od początku sprzedaży do jej zakończenia.

REKLAMA