Tematy - Oskarżyciel posiłkowy, Oskarżyciel

Sąd Najwyższy orzekł, że to oskarżyciel prywatny, a nie tylko jego pełnomocnik, musi być powiadomiony przez sąd o wezwaniu do usunięcia braków subsydiarnego aktu oskarżenia, aby rodziło ono skutki prawne. Sąd Najwyższy uwzględnił kasację Rzecznika Praw Obywatelskich.

Kodeks postępowania karnego w celu ochrony interesu pokrzywdzonego gwarantuje mu szereg uprawnień. Aby jednak skorzystać z niektórych praw, pokrzywdzony musi, z zachowaniem terminów, spełnić określone w kodeksie przesłanki. Właśnie dlatego warto wiedzieć jakie prawa przysługują pokrzywdzonemu w procesie karnym i jak z nich skorzystać.

W procesie karnym, tak jak i w innych rodzajach procedur (cywilnej, administracyjnej) jest określona zasada ciężaru dowodu (tzw. onus probandi). W procesie cywilnym klasyczną regułą jest to, iż na osobie podnoszącej dane twierdzenie, ciąży obowiązek jego udowodnienia. Procedura karna ma w tym względzie pewne cechy wspólne, ale także i odmienności, które wymagają przedstawienia.

Merytoryczna kontrola aktu oskarżenia oznacza zasadniczo kontrolę przez sąd zasadności i słuszności aktu oskarżenia. Kontrola taka może mieć dwojaki charakter: może być kontrolą uprzednią (dokonaną przed otwarciem przewodu sądowego tj. przed odczytaniem aktu oskarżenia) lub kontrolą następczą (dokonywaną w toku postępowania sądowego). Należy mieć też na uwadze, że sam wyrok wydawany przez sąd również jest odniesieniem się do treści i zarzutów aktu oskarżenia.

Po otrzymaniu aktu oskarżenia Prezes Sądu dokonuje jego analizy pod kątem wymagań formalnych (tzw. kontrola formalna) a następczo dokonuje tzw. kontroli merytorycznej aktu oskarżenia. Polega to na jego analizie w kontekście zebranego w sprawie materiału dowodowego. Prezes Sądu może wydać zarządzenie o skierowaniu sprawy na posiedzenie celem sprawdzenia, czy sprawy nie należy umorzyć z powodu oczywistego braku podstaw oskarżenia.

Każdy akt oskarżenia wnoszony przez oskarżyciela podlega wstępnej kontroli tzw. formalnej, która weryfikuje czy spełnia on wszystkie ustawowe formalne wymogi pod rygorem zwrotu aktu oskarżenia w celu uzupełnienia braków.

Stronami postępowania karnego, co do zasady, są oskarżony oraz prokurator. W wyjątkowych sytuacjach w roli oskarżyciela może wystąpić również pokrzywdzony. Będzie miało to miejsce, gdy wniesie subsydiarny akt oskarżenia lub włączy się do sprawy w charakterze oskarżyciela posiłkowego.

Jako pokrzywdzony jesteś stroną postępowania przygotowawczego uprawnioną do działania we własnym imieniu i we własnym interesie i z tego tytułu możesz składać wnioski i inne oświadczenia na piśmie albo ustnie do protokołu, w tym wnioski dowodowe.

Pokrzywdzony może jako oskarżyciel prywatny wnosić i popierać oskarżenie o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego. Inny pokrzywdzony tym samym czynem może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej przyłączyć się do toczącego się postępowania.

W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela publicznego lub zamiast niego.

Za oskarżonego uważa się osobę, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także osobę, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.

W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego, pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela publicznego, albo zamiast niego. Prokurator powinien poinformować pokrzywdzonego o takiej możliwości. Ponieważ pokrzywdzony najlepiej zna swoją sprawę i jest w nią bardzo zaangażowany, prawo dopuszcza go do „pomocy” prokuratorowi. Może on zwłaszcza zbierać materiał dowodowy i występować przed sądem.

Najprościej rzecz ujmując pokrzywdzonym jest osoba, której dobro zostało bezpośrednio zagrożone lub naruszone przez przestępstwo. Tym dobrem może być dobro materialne, majątkowe i osobiste. W sprawach z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego.

Prokurator jest organem państwa, który wnosi i popiera oskarżenie o czyn ścigany z urzędu. Jest on stroną postępowania, która reprezentuje w nim interes publiczny. Przepisy postępowania karnego umożliwiają także tzw. oskarżycielowi prywatnemu skierować do sądu swój własny akt oskarżenia.

Zgodnie z kodeksową definicją pokrzywdzonym w sprawach o wykroczenie jest ten, czyje dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez wykroczenie. Może to być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna bądź jednostka organizacyjna bez osobowości prawnej.

Oskarżycielem posiłkowym jest pokrzywdzony, który podejmuje decyzję o aktywnym uczestnictwie w sprawie popełnionego wykroczenia. Oskarżyciel posiłkowy jest pełnoprawną stroną postępowania, co oznacza, iż ma on prawo uczestniczyć we wszystkich rozprawach, ma prawo składania wniosków dowodowych i oświadczeń, wygłasza mowę końcową w sprawie, a przede wszystkim ma prawo do składania w tym postępowaniu apelacji (w razie niekorzystnego dla niego wyroku) lub zażaleń na niekorzystne dla niego (zaskarżalne w świetle przepisów) postanowienia.

Oskarżycielem posiłkowy w postępowaniu karnym może być pokrzywdzony. Działa on obok lub zamiast oskarżyciela publicznego, którym jest prokurator.

Oskarżyciel posiłkowy, Oskarżyciel

Oskarżyciel posiłkowy jest stroną postępowania, a nie jego pełnomocnik

Jakie prawa przysługują pokrzywdzonemu w procesie karnym?

Na kim leży ciężar dowodu w procesie karnym?

Merytoryczna kontrola aktu oskarżenia

Brak faktycznych podstaw oskarżenia

Kontrola formalna aktu oskarżenia

Kiedy pokrzywdzony może wystąpić w sprawie w roli oskarżyciela?

Prawo do obrony jako ochrona własnych interesów pokrzywdzonego

Oskarżyciel prywatny

Oskarżyciel posiłkowy

Oskarżony

Dlaczego warto być oskarżycielem posiłkowym w sprawie karnej

Czy pokrzywdzony jest stroną w sądzie?

Czy pokrzywdzony jest stroną w sądzie?

Oskarżyciel prywatny

Oskarżyciel prywatny

Uprawnienia pokrzywdzonego

Oskarżyciel posiłkowy

Kto może być oskarżycielem posiłkowym?

Kto może być oskarżycielem posiłkowym?