Z przejść granicznych znikną bariery

Rozmawiamy z Wiesławem Tarką, podsekretarzem stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji

Czy Polska spełni w terminie warunek przyjęcia do strefy Schengen, jakim jest wdrożenie unijnych systemów informatycznych z danymi o przekraczających granicę?

Główny cel Polski, czyli wejście do strefy Schengen z dniem 1 stycznia 2008 r., od strony przygotowania systemów informatycznych SIS i VIS nie jest zagrożony. Rada Unii podejmie decyzję o rozszerzeniu strefy po kontroli ewaluacyjnej pod koniec roku. Ewaluacja przebiega jednak planowo.

Jakie wymierne korzyści uzyskają polscy obywatele z wejścia do strefy?

Obecnie na granicach wewnętrznych Unii prowadzi się kontrole przepływu osób, czyli dowodów osobistych czy paszportów. Po rozszerzeniu strefy Schengen zlikwidowane zostaną wszelkie kontrole na tych granicach, zarówno dla obywateli państw sąsiadujących ze sobą, jak i dla obywateli państw trzecich.

Nie będzie też kontroli przekraczania granicy poza obszarami przejść; granice będzie można przekraczać w miejscach, gdzie przejść granicznych nie ma. Będziemy także likwidować infrastrukturę przejść, która ogranicza ruch. Mamy teraz spowalniacze, zwężenia dróg itp.

To wszystko zostanie usunięte, by ruch mógł odbywać się płynnie. Nie będzie także ograniczenia prędkości, z wyjątkiem miejsc, gdzie mniejsza prędkość wymagana jest ze względów bezpieczeństwa.

W jaki sposób te ułatwienia będą stosowane w ruchu powietrznym?

Zniesione zostaną także granice powietrzne. Od 28 marca 2008 r. dla podróżujących samolotami lot np. do Paryża nie będzie się różnił niczym od lotu krajowego. Powstanie separacja ruchu w terminalach lotniczych - na pasażerów udających się poza strefę Schengen i tych podróżujących w jej ramach.

Pasażer, który przyleci do Polski z Ukrainy, udając się dalej do Paryża, granicę Schengen przekroczy właśnie na terenie polskiego terminala. Bez dalszych kontroli będzie mógł podróżować po strefie Schengen.
Natomiast osoba, która już jest na terytorium Polski, np. przekroczy granicę polsko-ukraińską samochodem, na terminalu lotniczym będzie traktowana jak przebywająca na terenie Schengen. Nie zostanie więc poddana kontroli paszportowej, a jedynie kontroli tożsamości związanej z biletem i kontrolą bezpieczeństwa.

Jakie będą zmiany w procedurze wydawania wiz po wejściu do Schengen?

Obywatel państwa trzeciego, który utrzyma wizę Schengen, będzie uprawniony do wjazdu do innych krajów strefy. To jest duży przywilej, bo wystawiana będzie tylko jedna wiza do wszystkich krajów strefy.

Różnica będzie jednak polegać na tym, że obecnie wiza polska np. dla obywateli ukraińskich jest bezpłatna, natomiast za wizę Schengen trzeba będzie zapłacić. Dla rozwoju stosunków polsko-ukraińskich byłoby najlepiej, gdyby wiza nadal była bezpłatna. Zdołaliśmy jednak obniżyć jej cenę. W pierwszej wersji było to 60 euro. Udało się nam obniżyć tę kwotę do 35 euro.

Polska granica wschodnia jako granica zewnętrzna całej Unii nie stanie się w związku z tym zaporą do Europy?

Chcemy, by granica zewnętrzna Unii była granicą bezpieczną, ale przepuszczalną dla wszystkich, którzy chcą legalnie ją przekroczyć. Nie chcemy budować na niej muru. Na pewno nie świadczy o tym wprowadzenie odpłatnej wizy Schengen.

Umożliwi ona swobodne poruszanie się po całej strefie, a zatem da o wiele więcej niż obecne wizy. Jesteśmy zainteresowani dobrymi stosunkami ze swoimi sąsiadami, natomiast musi to być zgodne z naszymi zobowiązaniami w ramach Unii czy obszaru Schengen.

Jak będą traktowani nielegalni imigranci?

Prawo swobodnego przepływu w ramach Schengen oczywiście nie będzie przysługiwać nielegalnym imigrantom. Zakładamy, że kwestie ich przekazywania będą normować głównie postanowienia umów dwustronnych. Dlatego dążymy do posiadania dostosowanych do aktualnych potrzeb umów o readmisji, czyli przyjmowaniu osób przebywających bez zezwolenia na terytorium drugiej strony. Realizacja tej umowy z Ukrainą będzie podstawą dobrej współpracy w perspektywie EURO 2012. Na szczęście ochrona przyszłej granicy zewnętrznej Unii jest obecnie na bardzo dobrym poziomie.

Czy do korzystania z tego prawa wystarczy pozwolenie na pobyt czasowy?

Nie wystarczy. W ramach Schengen ze swobodnego przepływu będą mogły korzystać tylko te osoby, które mają w Polsce stały pobyt, to znaczy są jej rezydentami. To prawo nie będzie przysługiwać osobom z pobytem czasowym.

Kodeks graniczny Schengen pozwala przywrócić kontrole na granicach wewnętrznych. Czy taką możliwość rozważamy w perspektywie EURO 2012?

Kodeks pozwala na przywrócenie kontroli np. w przypadku zagrożenia terrorystycznego czy innego poważnego zagrożenia. Jeżeli chodzi o EURO 2012, koncepcja restrukturyzacji Straży Granicznej po wejściu do Schengen zakłada przywrócenie kontroli na wewnętrznych granicach także w przypadku imprez masowych. Niemcy taką możliwość wykorzystali ostatnio w czasie szczytu G8.

Będzie więc zachowana na wewnętrznej granicy strefy minimalna infrastruktura, która umożliwi przywrócenie kontroli w razie potrzeby. Za wcześnie jednak, by mówić, jak tę kwestię rozwiążemy w czasie trwania EURO 2012. Natomiast należy wskazać, że w czasie ostatnich mistrzostw Polska wspomagała już ich organizatora, wysyłając do Niemiec policjantów, którzy zabezpieczali przebieg imprez. Prawdopodobnie współpraca w ramach EURO 2012 będzie równie dobra, zarówno z partnerami z Niemiec, jak i Ukrainy.


Rozmawiał Piotr Trocha