Edukacja, Trybunał Konstytucyjny

O innowacyjnym centrum ekologii Punkt Zwrotnym, o tym, jak nauka dbania o środowisko może być zabawą i dlaczego edukacja ekologiczna najmłodszych jest kluczowa rozmawiamy z Małgorzatą Żmijską, Prezeską Fundacji Mamy Projekt.

Dzień Nauczyciela, a właściwie Dzień Edukacji Narodowej, w Polsce obchodzony jest zawsze tego samego dnia – 14 października. W tym roku święto to wypada w najbliższy wtorek. Na co mogą liczyć nauczyciele w tym dniu? Okazuje się, że rząd już teraz przygotował dla nich całkiem nowe wsparcie, chociaż trudno ocenić, czy akurat na taki rodzaj wsparcia nauczyciele liczyli.

Co roku wyraźnie przybywa chętnych do uczenia się języka polskiego jako obcego. Dane Państwowej Komisji do spraw Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego wskazują, że w 2016 roku certyfikat zdawało 1111 osób, podczas gdy w 2024 było to już 21781 osób. Najczęściej to Ukraińcy, Białorusini, Hindusi, Turcy, Azerowie, Uzbecy, Kazachowie, ale nie tylko. Polska przyciąga coraz więcej studentów, pracowników czy uchodźców, a znajomość języka jest kluczem do ich integracji ze społeczeństwem. Język polski może natomiast sprawiać cudzoziemcom problemy związane z użyciem końcówek, wymową czy ortografią. Nauka polskiego może jednak przebiegać szybciej i skuteczniej dzięki nowatorskiej metodzie, która łączy elementy neurodydaktyki, lingwistyki oraz psychologii uczenia się.

Wyobraźmy sobie ucznia, który w świecie przesyconym bodźcami cyfrowymi i nieustanną presją próbuje odnaleźć własną ścieżkę rozwoju. Jego edukacja coraz rzadziej przypomina tradycyjny model z podręcznikiem, tablicą i lekcją w 20-osobowej klasie, gdzie uwaga nauczyciela siłą rzeczy rozprasza się na wielu uczniów. W efekcie część z nich gubi wątek, a braki nadrabia na korepetycjach, które nierzadko pochłaniają nawet kilkanaście procent domowych budżetów. Nic więc dziwnego, że coraz więcej rodzin ma poczucie, iż szkoła sprowadza się do formalności, a faktyczna nauka odbywa się poza nią. Dlatego tak szybko rośnie znaczenie nowych modeli kształcenia. Edukacja coraz częściej odchodzi od dominacji tradycyjnych lekcji grupowych na żywo, zastępując je elastyczną nauką online - we własnym tempie i z większym naciskiem na ocenianie kształtujące zamiast podsumowującego. Taki model wymaga od uczniów większej samodyscypliny, planowania i odporności psychicznej. To jednak nie słabość, lecz przewaga - bo właśnie te umiejętności OECD w „Learning Compass 2030” oraz UNESCO w raporcie „Futures of Education” wskazują jako kluczowe kompetencje XXI wieku.Właśnie dlatego jednym z najcenniejszych zasobów, jakie można zaoferować młodemu człowiekowi, nie jest kolejna platforma czy aplikacja, lecz człowiek - mentor. To on potrafi dostrzec mocne strony ucznia, wesprzeć go w chwilach kryzysu i zainspirować do sięgania wyżej, niż sam miałby odwagę.

Od 1 stycznia 2026 roku wejdą w życie przepisy, które kończą wieloletnią niesprawiedliwość dotyczącą tzw. emerytur czerwcowych. Dzięki nowelizacji, ponad 100 tysięcy osób otrzyma wyższe świadczenia bez potrzeby składania wniosku. Średnia podwyżka ma wynieść około 220 zł miesięcznie, a przeliczenia zostaną dokonane automatycznie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

W podatku od nieruchomości są różne stawki podatku od od garaży - niższe, gdy jest on częścią budynku mieszkalnego, a wyższe, gdy jest np. budynkiem wolnostojącym. Te przepisy zaskarżyła do Trybunału Konstytucyjnego I prezes SN Małgorzata Manowska. Przepisy były zmienione po wyroku TK z 2023 r., ale - według skargi - nie rozwiązało to problemów.

Tegoroczne wyniki matur - ze zdawalnością na poziomie 84,1% - jak co roku wywołały falę emocji, dyskusji i społecznych porównań. To moment, który jedni świętują z ulgą, a inni przyjmują z rozczarowaniem, niepewnością lub pytaniami o dalszą drogę. Dla wielu młodych ludzi egzamin maturalny pozostaje jednym z najważniejszych punktów zwrotnych w dotychczasowej edukacyjnej podróży - rodzajem rytuału przejścia, który symbolicznie kończy pewien etap i otwiera nowy. Z jednej strony to świadectwo determinacji i podsumowanie lat nauki, z drugiej - coraz częściej również znak systemu, którego sensowność i dostosowanie do wyzwań współczesnego świata są kwestionowane. Czy matura w obecnej formie wciąż ma realną wartość, czy też staje się coraz bardziej anachronicznym mechanizmem, którego rola wymaga ponownego przemyślenia?

Trybunał Konstytucyjny uznał, że wymóg składania oświadczenia o zameldowaniu przy uldze meldunkowej w latach 2007–2008 był niezgodny z Konstytucją. To otwiera drogę do odzyskania niesłusznie zapłaconego podatku – nawet sprzed kilkunastu lat – wraz z odsetkami. Czas na działanie jest ograniczony.

Nagrody jubileuszowe, wyższe odprawy, nowe zasady zastępstw i krótszy okres zatrudnienia dla początkujących – Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji Karty Nauczyciela. Zmiany mają poprawić sytuację zawodową nauczycieli i wejdą w życie 1 września 2025 roku.

Jak pokazuje najnowszy raport Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, około 10% młodych Polaków nie uczy się ani nie pracuje. Kim są polscy NEET i dlaczego jest to realny problem społeczny?

Trybunał Konstytucyjny uznał, że system ETS narusza polską suwerenność. Warsaw Enterprise Institute apeluje o jego odrzucenie i zastąpienie rynkowymi rozwiązaniami wspierającymi dekarbonizację i rozwój gospodarczy.

Kto po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. ma szansę na wyższą emeryturę i wyrównanie? Na pewno ZUS z urzędu tego sam nie zrobi. Adwokat Konrad Giedrojć wyjaśnia co zrobić, by w praktyce wykorzystać ten wyrok. Jaki wniosek sformułować do ZUS-u, jak odwołać się do sądu i na jakie argumenty ZUS trzeba się przygotować.

Zestawienie i omówienie korzystnych 43 wyroków sądów powszechnych w sprawach dot. wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. SK 140/20, w tym dwa prawomocne.

Jak nauczyciele mogą korzystać ze sztucznej inteligencji w codziennej pracy dydaktycznej? Jakie korzyści i pułapki związane są ze stosowaniem AI w edukacji? Na co zwracać uwagę? Na te i wiele innych pytań związanych z wykorzystaniem sztucznej inteligencji w edukacji odpowiedział nam ekspert, trener, Head of AI w BUZZcenter Radosław Mechło.

Do naszej redakcji stale trafiają historie emerytów, którzy uważają, że zostali pokrzywdzeni przez niekorzystne przeliczenie wcześniejszych emerytur. Trwa to od 2013 r. aż do dnia dzisiejszego. Mechanizm pokrzywdzenia? Emerytura powszechna jest pomniejszana o np. 1000 zł miesięcznie jako sankcja za pójście na emeryturę wcześniejszą. Miesiąc w miesiąc. W artykule przykład takiego listu – autorem jest emerytowany operator kamery. Opisał, że wprost pytał się w ZUS w 2012 r (pracowników i służby prasowe), czy straci na emeryturze powszechnej za pójście na wcześniejszą emeryturę. Usłyszał, że absolutnie nie. Okazało się, że stracił i traci do teraz (do 2025 r.). Historia emeryta jest więc interesująca bo czuł w 2012 r., że zbyt piękne jest, aby nie było jakiegoś haczyka we wcześniejszej emeryturze. I próbował uniknąć zagrożenia szukając informacji w ZUS. Nie udało mu się (pomimo starań).

Rozwój nowoczesnych technologii zmienia edukację szybciej, niż zmieniają się podręczniki. W ostatnich latach obserwujemy rosnące zainteresowanie alternatywnymi formami nauczania, a startupy EdTech stają się istotnymi podmiotami w transformacji globalnego systemu kształcenia. By zbudować trwałą przewagę, nie wystarczy jednak stworzyć atrakcyjny produkt. Kluczowe jest zrozumienie kierunków rozwoju, różnic kulturowych oraz mechanizmów adaptacji innowacji w różnych krajach.

W dniu 23 kwietnia 2025 r., Trybunał Konstytucyjny ogłosił wyrok (o sygn. akt P 3/17), w którym uznał art. 42 par. 4 kodeksu karnego – w zakresie, w jakim zobowiązuje on sąd do orzeczenia dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych – za niezgodny z art. 10 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji. Ustawodawca nie może bowiem zastępować sądu w jego działalności orzeczniczej i wymierzaniu kary, biorąc pod uwagę wyłącznie fakt popełnienia danego czynu zabronionego, a już nie – cechy konkretnego sprawcy, okoliczności czynu oraz stopień zawinienia.

Po kilku miesiącach obowiązywania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. w sprawie SK 140/20 można już pokusić się o pewne podsumowania, a także wskazać, jak w praktyce powinien funkcjonować ten wyrok - pisze adwokat Konrad Giedrojć.

W środę, 9 kwietnia do uzgodnień, konsultacji publicznych i opiniowania trafił projekt rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniający rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Osobą odpowiedzialną za projekt jest wiceminister edukacji Katarzyna Lubnauer.

Trzeba wrócić do dyskusji o możliwości oceniania prac domowych. Nauczyciele krytykują przepisy, rodzice proszą ich o prace domowe - powiedziała PAP rzeczniczka prasowa ZNP Magdalena Kaszulanis. Rok po wprowadzeniu zmian dotyczących prac domowych szefowa MEN Barbara Nowacka zapowiedziała ewaluację.

Wybór ścieżki edukacyjnej w szkole średniej to jedna z pierwszych poważnych decyzji, przed którą stają młodzi ludzie i ich rodzice. Czy postawić na rozwój pasji dającej radość i motywację, czy może skupić się na praktycznym przygotowaniu do przyszłej kariery? W dobie dynamicznych zmian na rynku pracy oraz rosnącej presji na sukces akademicki i zawodowy dylemat ten staje się coraz trudniejszy. Złoty środek mogą stanowić rozwiązania łączące elastyczność z międzynarodowymi możliwościami edukacyjnymi.

Przeszło 10 lat temu Sejm uchwalił przepisy, które karały osoby na wcześniejszej emeryturze (od 2013 r.). Kara w ZUS była i do dziś jest taka - świadczenia wypłacone w czasie korzystania z niej pomniejszały późniejsze wypłaty emerytury powszechnej. Trybunał Konstytucyjny w czerwcu 2024 r. rozpoznał niekonstytucyjność i wskazał, którzy emeryci mają prawo do wyrównań (za okresy przeszłe) i podwyżek (na przyszłość). 

Stanowiące bezprecedensową "rebelię" stanowisko przyjęte przez polski Trybunał Konstytucyjny w wyrokach z 14 lipca i 7 października 2021 r. narusza pierwszeństwo, autonomię i skuteczność prawa UE - podkreślił w wydanej 11 marca 2025 r. opinii rzecznik generalny TSUE. Uznał też, że TK nie można uznać za niezawisły i bezstronny sąd. Wszystkie orzeczenia wydane przez Trybunał Konstytucyjny zostały podjęte zgodnie z obowiązującą konstytucją oraz innymi prawami Rzeczypospolitej Polskiej - przekazał tego samego dnia TK, odnosząc się do opinii rzecznika generalnego TSUE.

Czy sprawa renty wdowiej trafi do Trybunału Konstytucyjnego, czy przepisy o rencie wdowiej są niezgodne z Konstytucją RP? Dlaczego? Bo do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki społecznej trafiła interpelacja nr 8196 w sprawie przepisów dotyczących renty wdowiej. Chodzi o brak możliwości pobierania renty wdowiej w sytuacji rozdzielności majątkowej.

Czy sposób, w jaki uczymy najmłodszych, może zdecydować o ich sukcesie w przyszłości? Prezentujemy raport, który pokazuje, jak innowacyjne podejście do edukacji już od przedszkola rozwija kluczowe kompetencje i przygotowuje dzieci na wyzwania XXI wieku.