Dziennik Ustaw - rok 1948 nr 52 poz. 412

Na podstawie art. 4 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy z dnia 25 czerwca 1948 r. o upoważnieniu Rządu do wydawania dekretów z mocą ustawy (Dz. U. R. P. Nr 33, poz. 223) – Rada Ministrów postanawia, a Rada Państwa zatwierdza, co następuje:

1) banki państwowe;

2) banki w formie spółek akcyjnych;

3) spółdzielnie kredytowe.

2. Narodowy Bank Polski spełnia w szczególności następujące zadania:

a) emituje bilety bankowe, będące prawnym środkiem płatniczym i posiadające nieograniczoną moc umarzania zobowiązań przez zapłatę;

b) zaopatruje życie gospodarcze kraju w środki obrotowe bezpośrednio lub za pośrednictwem innych banków;

c) ześrodkowuje obroty kasowe Skarbu Państwa;

d) sporządza dla gospodarstwa narodowego ogólne plany w zakresie spełnianych przez siebie zadań i kontroluje wszelkie inne banki oraz spółdzielnie kredytowe przy wykonywaniu tych planów;

e) kontroluje gospodarkę finansową jednostek gospodarczych finansowanych przez siebie oraz innych jednostek gospodarczych w zakresie ustalonym przez Ministra Skarbu;

f) wykonuje inne zadania poruczone mu przez Ministra Skarbu.

B. Bank Inwestycyjny

a) koncentrowanie środków, przeznaczonych do finansowania inwestycyj i administrowanie tymi środkami;

b) bezpośrednie finansowanie inwestycyj i ich kontrola;

c) kontrola finansowania inwestycyj, przekazanych do realizacji innym bankom;

d) zaopatrywanie w środki obrotowe przedsiębiorstw budowlanych i kontrola gospodarki finansowej tych przedsiębiorstw.

2. Bank Inwestycyjny ma prawo emitowania obligacyj na warunkach określonych rozporządzeniami Ministra Skarbu.

C. Inne banki

1) Bank Rolny, którego zadaniem jest:

a) finansowanie rolnictwa w zakresie kredytów obrotowych i inwestycyjnych oraz kontrola gospodarki finansowej rolnictwa;

b) nadzór nad gminnymi kasami spółdzielczymi;

2) Bank Komunalny, którego zadaniem jest:

a) finansowanie związków samorządu terytorialnego, ich przedsiębiorstw i zakładów w zakresie kredytów obrotowych oraz kontrola ich gospodarki finansowej;

b) finansowanie inwestycyj związków samorządu terytorialnego, ich przedsiębiorstw i zakładów;

c) obsługa Samorządowego Funduszu Wyrównawczego;

3) Bank Rzemiosła i Handlu, którego zadaniem jest:

a) finansowanie w zakresie kredytów obrotowych rzemiosła, drobnego przemysłu i handlu oraz kontrola gospodarki finansowej osób korzystających z tych kredytów;

b) finansowanie inwestycyj w zakresie zleconym przez Bank Inwestycyjny;

c) nadzór nad miejskimi spółdzielniami kredytowymi;

4) Powszechną Kasę Oszczędności, której zadaniem jest ześrodkowanie oszczędności, obrotu przekazowo-czekowego w kraju oraz nadzór nad pracowniczymi kasami spółdzielczymi.

D. Przepisy dotyczące niektórych banków państwowych

1) siedzibę banku oraz sposób tworzenia oddziałów i agentur banku;

2) sposób tworzenia funduszów własnych;

3) czynności bankowe, których wykonywanie wchodzi w zakres działania banku;

4) zakres i sposób działania władz banku i powoływania oraz odwoływania pełnomocników;

5) przepisy dotyczące budżetu, sprawozdawczości i rachunkowości banku.

2. Minister Skarbu może w drodze zarządzenia zlecić Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej zastępstwo sądowe banków w odniesieniu do niektórych lub wszystkich spraw.

1) funkcjonariuszami państwowymi lub funkcjonariuszami samorządu terytorialnego,

2) pracownikami przedsiębiorstw przemysłowych lub handlowych.

2. W przypadkach wyjątkowych może Minister Skarbu wyrazić zgodę na łączenie stanowiska naczelnego dyrektora, jego zastępcy lub członka dyrekcji ze stanowiskami: wymienionymi w pkt 1) postępu poprzedzającego.

2. Imiona i nazwiska osób uprawnionych do składania oświadczeń i podpisywania w imieniu banku oraz wszelkie ograniczenia tych uprawnień będą podawane do publicznej wiadomości przez wywieszenie podpisanej przez naczelnego dyrektora listy tych osób i wzorów ich podpisów w biurze dyrekcji banku. Wyciągi z tej listy, opatrzone podpisem naczelnego dyrektora lub jego zastępcy, mają moc dowodową dokumentów publicznych i będą wywieszane w lokalach banków w miejscu przeznaczonym dla załatwiania klientów.

Klauzulę wykonalności nadaje tym tytułom właściwy sąd grodzki według przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

1) Bank Polski, działający na zasadzie statutu w brzmieniu ustalonym obwieszczeniem Ministra Skarbu z dnia 2 maja 1939 r. o ogłoszeniu .jednolitego tekstu statutu Banku Polskiego (Dz. U. R. P. Nr 46, poz. 296), ze zmianami dokonanymi art. 44 dekretu z dnia 15 stycznia 1945 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. R. P. Nr 4, poz. 14) oraz dekretem z dnia 8 listopada 1946 r. o przywróceniu mocy obowiązującej przepisu art. 54. statutu Banku Polskiego (Dz. U. R. P. Nr 64, poz. 352),

2) Bank Polska Kasa Opieki S.A. – w zakresie ustalonym dotychczas obowiązującymi przepisami.

2. Minister Skarbu udzieli zezwolenia na założenie i prowadzenie Banku Handlu Zagranicznego w formie spółki akcyjnej dla finansowania obrotów handlowych z zagranicą, usług morskich i portowych oraz dla wykonywania kontroli finansowej odnośnych przedsiębiorstw.

1) gminne kasy spółdzielcze, będące samopomocowymi instytucjami obsługi potrzeb finansowych rolników na terenie jednej lub kilku gmin wiejskich i stanowiące zarazem organ pomocniczy Banku Rolnego;

2) pracownicze kasy spółdzielcze tworzone przy zakładach pracy, związkach i organizacjach zawodowych, będące samopomocowymi instytucjami finansowymi świata pracy;

3) miejskie spółdzielnie kredytowe, będące samopomocowymi instytucjami obsługi potrzeb finansowych ludności miejskiej, w szczególności rzemiosła i stanowiące zarazem organ pomocniczy Banku Rzemiosła i Handlu.

2. Z dniem wejścia w życie niniejszego dekretu tworzenie nowych spółdzielni kredytowych może nastąpić jedynie na podstawie zezwoleń właściwych central (art. 24). Zezwolenie takie zastępuje zaświadczenie o celowości, przewidziane w art. 5 ustawy z dnia 29 października 1920 r. o spółdzielniach (Dz. U. R. P. z 1934 r. Nr 55, poz. 495).

3. Minister Skarbu zatwierdza ogólny plan rozmieszczenia spółdzielni kredytowych, sporządzony przez centrale (art. 24).

1) Bank Rolny – dla gminnych kas spółdzielczych;

2) Powszechna Kasa Oszczędności – dla pracowniczych kas spółdzielczych;

3) Bank Rzemiosła i Handlu – dla miejskich spółdzielni kredytowych.

2. Wymienione w ustępie poprzedzającym centrale powołają w porozumieniu z Centralnym Związkiem Spółdzielczym organy instrukcyjno-rewizyjne spółdzielni kredytowych. Kierownicy tych organów powoływani będą w porozumieniu z Centralnym Związkiem Spółdzielczym.

2. Wszelkie uprawnienia zastrzeżone przepisami rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. o Komunalnych Kasach Oszczędności (Dz. U. R. P. Nr 95, poz. 860) związkom założycielskim, radom i komisjom rewizyjnym przechodzą na Zarząd Narodowego Banku Polskiego.

3. Ilekroć w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 października 1934 r. o Komunalnych Kasach Oszczędności (Dz. U. R. P. Nr 95, poz. 860) i w rozporządzeniu Ministra Skarbu z dnia 16 lipca 1945 r. wydanym w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej w sprawie utworzenia Związku Komunalnych Kas Oszczędności Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. R. P. Nr 25, poz. 156) użyte są wyrazy, „władza nadzorcza” należy rozumieć, że władzą tą jest Minister Skarbu.

1) przekażą instytucjom bankowym (art. 1) wskazanym przez Ministra Skarbu wszystkie swe agendy oraz aktywa i pasywa, objęte rachunkiem polskim w rozumieniu rozporządzenia Kierownika Resortu Gospodarki Narodowej i Finansów z dnia 5 października 1944 r. o czynnościach bankowych na obszarach wyzwolonych spod okupacji (Dz. U. R. P. Nr 7, poz. 38), zmienionego rozporządzeniem Ministra Skarbu z dnia 6 stycznia 1945 r. (Dz. U. R. P. Nr 1, poz. 4);

2) przekażą po cenach określonych przez Ministra Skarbu wskazanym przez niego instytucjom bankowym (art. 1) lub Skarbowi Państwa swe nieruchomości i ruchomości, figurujące w rachunkach „starym” i „okupacyjnym” w rozumieniu rozporządzenia powołanego w pkt 1) na własność; wierzytelności przysługujące im z tego tytułu wchodzą jako aktywa do rachunków „starego” i „okupacyjnego”;

3) przechodzą w stan likwidacji, która obejmie rachunki „stare” i „okupacyjne”.

2. Przepisy ustępu poprzedzającego nie dotyczą: Narodowego Banku Polskiego, Banku Polskiego, Banku Polska Kasa Opieki S. A., a nadto przedsiębiorstw bankowych i instytucyj kredytu długoterminowego, postawionych z wszelkiego innego tytułu w stan likwidacji przed ogłoszeniem niniejszego dekretu.

3. Z chwilą przekazania aktywów i pasywów rachunku polskiego (ust. 1 pkt 1) wierzytelności instytucji przekazujących przechodzą w granicach przekazania na instytucje przejmujące, a zarazem instytucje te stają się dłużnikami w miejsce instytucji przekazujących, które zostają zwolnione z zobowiązania. Przejście praw i obowiązków z instytucji przekazujących na przejmujące następuje z mocy samego prawa.

4. Hipoteki, poręczenia i prawa zastawu, ustanowione dla zabezpieczenia zobowiązań nie wygasają, lecz przysługują nadal instytucji przejmującej, jeśli stała się wierzycielem lub przeciwko niej, jeśli stała się dłużnikiem. W stosunku do zabezpieczeń, będących przedmiotem wpisu do księgi wieczystej lub rejestru publicznego, przejście zostanie uwidocznione na jednostronny wniosek osoby uprawnionej. Wniosek taki zaopatrzony w zaświadczenie instytucji przekazującej o przejściu zabezpieczenia stanowi podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych. Od wniosków takich oraz czynności w postępowaniu dotyczącym prowadzenia ksiąg wieczystych i rejestrów nie będą pobierane żadne opłaty.

5. Przejście praw i obowiązków, o których mowa w niniejszym artykule, nie pozbawia dłużnika praw wynikających z przepisów art. 174 i 185 kodeksu zobowiązań.

6. W przypadkach przekazania nieruchomości stosownie do przepisu ust. 1 pkt 2 podstawą wpisu w księgach wieczystych jest decyzja Ministra Skarbu zarządzająca przekazanie nieruchomości przejmującej instytucji. Od wpisów tych nie będą pobierane żadne opłaty.

2. Do zobowiązań długoterminowych wynikających z emisji obligacyj lub listów zastawnych mają zastosowanie przepisy art. 15, 18 i 19 dekretu z dnia 25 października 1948 r. o zasadach i trybie likwidacji niektórych instytucyj kredytu długoterminowego (Dz. U. R. P. Nr 52, poz. 411).

2. Zarządzenie Ministra Skarbu określi sposób udzielania zaliczek przez Skarb Państwa na pokrycie kosztów likwidacji oraz sposób pokrywania niedoboru.

3. Przepis artykułu niniejszego nie dotyczy spółdzielni kredytowych, gminnych kas pożyczkowo-oszczędnościowych, kas przezorności i instytucyj o podobnym charakterze.

2. Nieruchomości i ruchomości stanowiące własność lub zabezpieczenie funduszów emerytalnych przy poszczególnych likwidujących się bankach nie ulegają przekazaniu w myśl art. 28 niniejszego dekretu i nie wchodzą do majątku ulegającego likwidacji.

2. Minister Skarbu ustali na wniosek właściwych central (art. 24), które spółdzielnie kredytowe ulegną przekształceniu, a które likwidacji, oraz określi termin przekształcenia bądź likwidacji.

3. Spółdzielnie kredytowe, posiadające wyłącznie rachunek polski i przeznaczone przez Ministra Skarbu do przekształcenia, przechodzą z mocy samego prawa na statut wzorcowy (art. 23 ust. 1).

4. Spółdzielnie kredytowe, posiadające oprócz rachunku polskiego rachunki „stare” lub „okupacyjne” albo posiadające tylko rachunki „stare” lub „okupacyjne”, a przeznaczone przez Ministra Skarbu do przekształcenia, przechodzą z mocy prawa na statut wzorcowy oraz przeprowadzają likwidację rachunku „starego” i „okupacyjnego” w trybie dekretu z dnia 25 października 1948 r. o zasadach i trybie likwidacji niektórych przedsiębiorstw bankowych (Dz. U. R. P. Nr 52, poz. 410).

5. Spółdzielnie kredytowe, nie przeznaczone przez Ministra Skarbu do przekształcenia, ulegają likwidacji, stosownie do decyzji Ministra Skarbu bądź według zasad art. 28 dekretu niniejszego, bądź w całości w trybie dekretu z dnia 23 października 1948 r. o zasadach i trybie likwidacji niektórych przedsiębiorstw bankowych (Dz. U. R. P. Nr 52, poz. 410).

6. W sprawach objętych artykułem niniejszym nie mają zastosowania przepisy ustawy o spółdzielniach z dnia 29 października 1920 r. (Dz. U. R. P. z 1934 r. Nr 55, poz. 495) z późniejszymi zmianami.

1) wszelkie postanowienia o_' likwidacji zawarte w przepisach prawa lub w statutach instytucji ulegających likwidacji, o ile są sprzeczne z niniejszym dekretem;

2) rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 30 grudnia 1924 r. – o organizacji i ustalaniu: statutów gminnych kas pożyczkowo-oszczędnościowych (Dz. U. R. P. Nr 118, poz. 1069);

3) dekret z dnia 20 marca 1946 r. o Banku Komunalnym (Dz. U. R. P. Nr 12, poz. 77);

4) przepis art. 4 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1931 r. o Komunalnych Kasach Oszczędności (Dz. U. R. P. Nr 95, poz. 860) oraz przepisy tego rozporządzenia, dotyczące zakładania komunalnych kas oszczędności.

2. W odniesieniu do spółdzielni kredytowych uchyla się przepisy ustawy o spółdzielniach z dnia 29 października 1920 r. (Dz. U. R. P z 1934 r. Nr 55, poz._: 495) z późniejszymi zmianami, dotyczące obowiązku ogłaszania w pismach statutu i zmian statutu, bilansów, składu i zmian członków zarządu, zawarte w art. 6 pkt 10, art. 7 pkt 7 i 9 oraz ust. 2, art. 8 ust. 2, art. 9, art. 10, art. 12 ust. 1 i 3, art. 34 ust. 2, art. 35 ust. 3, art. 50 ust. 6 art. 59 ust. 2, art. 71 ust. 3, art. 73 pkt 3, art. 75 ust. 3, art. 76 ust. 3 i 4, art. 79 ust. 2, art. 83 ust. 1, art. 97, art. 99 ust. 2, art. 110 ust. 5.

2. Z chwilą wejścia w życie niniejszego dekretu Minister Skarbu może przed terminami wynikającymi z art. 19 dekretu niniejszego wydawać zarządzenia i polecenia zmierzające do przygotowania wykonania niniejszego dekretu.

Prezydent Rzeczypospolitej: Bolesław Bierut

Prezes Rady Ministrów: Józef Cyrankiewicz

Minister Skarbu: w z. Wincenty Jastrzębski