REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

I ty możesz zostać oskarżycielem

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Małgorzata Kryszkiewicz
Małgorzata Kryszkiewicz

REKLAMA

REKLAMA

Pokrzywdzony nie musi być tylko świadkiem w procesie. Może bowiem występować w roli oskarżyciela posiłkowego, który w sprawach ściganych z oskarżenia publicznego działa obok prokuratora. Wystarczy tylko, że złoży oświadczenie.
 

Oskarżyciel posiłkowy jest czynną stroną procesu karnego, co oznacza, że ma prawo np. zadawać pytania oskarżonemu oraz świadkom. Może także złożyć apelację, jeżeli wyrok nie będzie dla niego satysfakcjonujący. Należy jednak pamiętać, że jeżeli oskarżony zostanie uniewinniony, to pokrzywdzony będzie musiał pokryć koszty procesu. Jeżeli zostaliśmy ofiarą przestępstwa, to najpierw powinniśmy zgłosić się na policję lub do prokuratury. Po przeprowadzeniu postępowania przygotowawczego organ ścigania zadecyduje, czy jest potrzeba skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Gdy taka decyzja zapadnie, możemy złożyć oświadczenie o przystąpieniu do procesu jako oskarżyciel posiłkowy i działania w nim obok prokuratora lub zamiast niego.

Złożenie oświadczenia

Pokrzywdzony, który chce być czynną stroną procesu karnego, musi złożyć oświadczenie, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Ma do tego prawo tylko wówczas, gdy oskarżyciel publiczny, czyli prokurator, wniesie akt oskarżenia do sądu. Oświadczenie musi zostać złożone do momentu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej, a więc do pierwszej rozprawy. Jeżeli pokrzywdzony złoży takie oświadczenie, to nawet w sytuacji, gdy prokurator odstąpi od oskarżenia, zachowuje swoje uprawnienia jako oskarżyciel posiłkowy. Trzeba także zaznaczyć, że w przypadku śmierci pokrzywdzonego, w jego prawa jako oskarżyciela posiłkowego mogą wstąpić w każdym stadium postępowania osoby jemu najbliższe. Jeżeli takich osób jest kilka, to przystąpienie jednej z nich do postępowania blokuje udział pozostałych. Kodeks postępowania karnego nie definiuje pojęcia osoby najbliższej. Tak więc sąd sam musi dokonać oceny, czy osoba chcąca wstąpić w prawa oskarżyciela posiłkowego należała do kręgu osób najbliższych pokrzywdzonemu.

Liczba oskarżycieli ograniczona

Zasadą jest, że jeżeli pokrzywdzony złoży w ustawowym terminie wniosek o przystąpienie do postępowania w roli oskarżyciela posiłkowego, sąd ma obowiązek uwzględnić ten wniosek. Może jednakże, gdy jest to konieczne do zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, ograniczyć liczbę oskarżycieli posiłkowych. Przesłanką do takiej decyzji może być przede wszystkim fakt, że w postępowaniu bierze udział już określona przez sąd liczba oskarżycieli posiłkowych. Na takie postanowienie pokrzywdzonemu nie przysługuje zażalenie. Ponadto sąd może odmówić oskarżycielowi posiłkowemu udziału w procesie, jeżeli stwierdzi, że nie jest on osobą uprawnioną. Taka decyzja sądu nie pozbawia jednak pokrzywdzonego przedstawienia sądowi swojego stanowiska. Może on to zrobić w terminie siedmiu dni od daty doręczenia mu postanowienia o niedopuszczeniu do udziału w postępowaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Odmowa prokuratora

Jeżeli jesteśmy ofiarą przestępstwa ściganego z urzędu, a prokurator powtórnie, po wcześniejszym uchyleniu przez sąd, wydał postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego lub odmowie jego wszczęcia, mamy prawo do samodzielnego występowania w procesie sądowym w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Działamy wówczas zamiast prokuratora. W takiej sytuacji sami musimy wnieść do sądu akt oskarżenia. Mamy na to miesiąc od doręczenia zawiadomienia o postanowieniu prokuratora w przedmiocie umorzenia lub odmowie podjęcia postępowania przygotowawczego. Jeżeli pokrzywdzony, który samodzielnie popierał oskarżenie, nie żyje, osoby jemu najbliższe mogą, w terminie trzech miesięcy od jego śmierci, złożyć oświadczenie o wstąpieniu w jego prawa jako oskarżyciela prywatnego. Gdy tego nie uczynią, sąd umorzy postępowanie. Trzeba jednak pamiętać, że jeżeli oskarżony zostanie uniewinniony lub postępowanie przez nas wszczęte zostanie umorzone, zostaniemy obciążeni kosztami postępowania.

Samodzielne oskarżenie

W sytuacji, gdy pokrzywdzony chce występować w procesie zamiast prokuratora, musi wnieść do sądu własny akt oskarżenia. Prawo wymaga, aby spełniał on wszystkie wymagania, jakie stawiane są publicznemu aktowi oskarżenia. Jego niezbędnymi elementami są dane oskarżonego, takie jak imię, nazwisko, adres zamieszkania. W akcie należy podać informację o zastosowaniu wobec oskarżonego środka zapobiegawczego. Pokrzywdzony ma obowiązek określić zarzucany oskarżonemu czyn i wskazać czas, miejsce, sposób oraz okoliczności jego popełnienia. W akcie oskarżenia musi także znaleźć się opis skutków takiego czynu, ze szczególnym uwzględnieniem powstałej szkody. Należy również wskazać przepisy prawa, które swym zachowaniem oskarżony naruszył. Wszystkie te twierdzenia muszą zostać uzasadnione, co oznacza, że trzeba opisać fakty i dowody, na których opieramy nasze oskarżenie. Trzeba podać listę osób, które chcemy, aby sąd wezwał na rozprawę. Akt oskarżenia musi wskazywać, jaki sąd jest właściwy do rozpoznania danej sprawy oraz w jakiem trybie powinna zostać rozstrzygnięta. Tak przygotowany akt oskarżenia należy złożyć w sądzie wraz z jego odpisami - po jednym dla każdego oskarżonego oraz dla prokuratora. Akt oskarżenia musi zostać sporządzony oraz podpisany przez adwokata. Obowiązuje w tym przypadku przymus adwokacki. W sytuacji gdy pokrzywdzonym jest instytucja państwowa, społeczna lub samorządowa, akt może zostać sporządzony także przez radcę prawnego.

Niezależnie od prokuratora

Pokrzywdzony z chwilą uzyskania statusu oskarżyciela posiłkowego nabywa wszystkie prawa, jakie mają strony postępowania karnego. Ważny jest także fakt, że jego działania są niezależne od działań prokuratora. Tak więc oskarżyciel posiłkowy może składać własne wnioski dowodowe, uczestniczyć w czynnościach procesowych, zadawać pytania świadkom oraz oskarżonemu, składać wnioski o wyłączenie sędziego, ławnika, biegłych. Ma także prawo do zaskarżania orzeczeń sądowych, w tym także w odniesieniu do kary. Od jego zgody zależy także, czy oskarżony zostanie skazany bez przeprowadzenia postępowania dowodowego na rozprawie. Oskarżyciel posiłkowy może również przeglądać akta sądowe oraz występować o ich odpisy. Sąd ma ponadto obowiązek doręczać mu wszelkie pisma procesowe, w tym odpisy orzeczeń, które wydane zostały poza rozprawą, a mogą być zaskarżane. Oskarżyciel posiłkowy musi być także zawiadamiany o wszelkich czynnościach, które sąd ma zamiar przeprowadzić. Trzeba jednak pamiętać, że ta strona postępowania, z uwagi na rolę, w jakiej występuje oraz reprezentowany przez nią interes, może tylko popierać oskarżenie. Oznacza to, że nie może podejmować jakichkolwiek czynności na korzyść oskarżonego. Niestawiennictwo oskarżyciela posiłkowego na rozprawie nie jest obowiązkowe i nie tamuje biegu procesu. Od tej zasady jednakże jest kilka wyjątków. Sąd nie powinien przeprowadzać rozprawy przy braku obecności oskarżyciela posiłkowego, jeżeli nie został on powiadomiony o rozprawie, a także wówczas, gdy wystąpiła przeszkoda żywiołowa lub inna ważna przyczyna. Tak samo będzie, jeżeli oskarżyciel posiłkowy należycie usprawiedliwił swoją nieobecność i wnioskował o nieprzeprowadzanie rozprawy bez jego obecności. W takich przypadkach sąd powinien odroczyć lub przerwać rozprawę.

PRZYKŁAD: WNIOSEK OSKARŻYCIELA POSIŁKOWEGO

Prokurator nie złożył wniosku o przesłuchanie osoby, która słyszała odgłosy dochodzące z miejsca przestępstwa, gdyż uznał, że sądowi wystarczą zeznania świadków naocznych. To działanie prokuratora nie wyklucza jednak złożenia wniosku o przesłuchanie takiego świadka przez oskarżyciela posiłkowego.

Odstąpienie od postępowania

Pokrzywdzony w każdym czasie może zrezygnować z udziału w postępowaniu sądowym. Należy jednak podkreślić, że jeżeli zdecyduje się na ten krok, nie będzie mógł ponownie przystąpić do tej samej sprawy. Jeżeli oskarżyciel posiłkowy zrezygnuje z popierania oskarżenia, a prokurator nie bierze udziału w sprawie, sąd zawiadomi go o tym fakcie. W sytuacji, gdy prokurator nie przystąpi do tej sprawy w terminie 14 dni od dnia otrzymania sądowego zawiadomienia, sprawa zostaje umorzona. Po wydaniu wyroku oskarżyciel posiłkowy może w ciągu siedmiu dni od daty ogłoszenia orzeczenia złożyć wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie jego uzasadnienia. Przysługuje mu także prawo do wniesienia apelacji od wyroku. Ma na to 14 dni od chwili doręczenia mu wyroku wraz z uzasadnieniem.

PRZYKŁAD: ODSTĄPIENIE OD AKTU OSKARŻENIA

Pokrzywdzony podczas rozprawy złożył do protokołu oświadczenie o odstąpieniu od aktu oskarżenia. Inicjatorem postępowania sądowego był prokurator. Postępowanie toczyło się więc dalej, bez udziału oskarżyciela posiłkowego. Sąd wydał wyrok skazujący oskarżonego na karę, która nie była zgodna z oczekiwaniami pokrzywdzonego. Pokrzywdzony postanowił więc, że wniesie apelację od tego wyroku. Sąd jednakże apelacji tej nie uwzględni, gdyż pokrzywdzony, rezygnując z brania udziału w postępowaniu jako oskarżyciel posiłkowy, utracił prawa przysługujące stronie procesu, w tym również prawo do zaskarżania orzeczeń sądowych.

Wzór oświadczenia

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ważne!

W przypadku, gdy pokrzywdzony złoży oświadczenie o przystąpieniu do procesu karnego jako oskarżyciel posiłkowy, a prokurator odstąpi od oskarżenia, oskarżyciel posiłkowy zachowuje swoje uprawnienia. Nadal może więc uczestniczyć w postępowaniu przed sądem

MaŁgorzata Kryszkiewicz

malgorzata.kryszkiewicz@infor.pl

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Infor.pl
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Minimalna pensja 2026: Rząd ustala 4806 zł brutto! Sprawdź, ile dostaniesz na rękę

Rząd ogłosił projekt rozporządzenia w sprawie minimalnego wynagrodzenia i stawki godzinowej na 2026 rok. Od 1 stycznia najniższa pensja ma wynosić 4806 zł brutto, a stawka godzinowa – 31,40 zł. To decyzja Rady Ministrów po fiasku negocjacji w Radzie Dialogu Społecznego.

Zanim ruszysz w trasę. Praktyczne rady na wakacyjne podróże samochodem

Odpowiednie przygotowanie do podróży ma kluczowe znaczenie dla bezpiecznego przebiegu wakacyjnej trasy. Regularna kontrola stanu technicznego samochodu, przemyślane pakowanie, zaplanowanie trasy oraz zadbanie o wygodę kierowcy mają bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo – zarówno nasze, jak i innych osób na drodze.

Nowy minister rolnictwa zapowiada reformy: wsparcie dla aktywnych rolników, mniej biurokracji, silna pozycja Polski w UE

Minister Stefan Krajewski w pierwszym tygodniu urzędowania zapowiedział konkretne działania na rzecz polskiego rolnictwa. Stawia na wsparcie dla aktywnych rolników, deregulację przepisów, ochronę produkcyjnej funkcji wsi i silny głos Polski w unijnych negocjacjach handlowych. „Nowa siła rolnictwa” ma opierać się na współpracy resortu z instytucjami i rolnikami.

Nowe projekty KSR do konsultacji publicznych: wartości niematerialne i inwestycje w nieruchomości

Komitet Standardów Rachunkowości opublikował dwa projekty Krajowych Standardów Rachunkowości – dotyczące wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji w nieruchomości. Dokumenty mają ujednolicić zasady ewidencji, wyceny i prezentacji tych aktywów. Opinie można zgłaszać do 30 września 2025 r.

REKLAMA

Odmowa dodatku z MOPS 2025 – jak się odwołać, jeśli masz orzeczenie o niepełnosprawności [WZÓR]

MOPS odmówił Ci dodatku, mimo że masz orzeczenie o niepełnosprawności? Takie decyzje zdarzają się coraz częściej, a często są błędne. Wiele osób rezygnuje z walki o swoje prawa, bo nie wie, jak się odwołać. W tym poradniku pokażemy Ci, co zrobić krok po kroku, jak napisać skuteczne odwołanie i gdzie je złożyć. Mamy darmowy wzór pisma, instrukcje prawne i konkretne wskazówki, dzięki którym odzyskasz należne świadczenie.

Co z podatkiem od nieruchomości, gdy brakuje dachu?

Trwałe i całkowite usunięcie dachu z budynku powoduje, że przestaje on być uznawany za budynek w rozumieniu ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Tym samym przestaje podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Nie powstaje również nowy przedmiot opodatkowania, jakim jest budowla – ponieważ nie są spełnione przesłanki ustawowe.

Kwota wolna od podatku 60 tys. zł? Donald Tusk zabrał głos: Nie sądzę, żeby to było możliwe już w 2027 roku

Kwota wolna od podatku miała wzrosnąć do 60 tys. zł – to jedna z głównych obietnic Koalicji Obywatelskiej. Premier Donald Tusk studzi jednak nadzieje: zmiana nie nastąpi ani w 2026, ani najpewniej w 2027 roku. Prezydent elekt zapowiada: jeśli Sejm nie zadziała, zrobi to sam.

Opłaty za dodatkowe obligatoryjne usługi związane z umową kredytową są częścią całkowitego kosztu kredytu i muszą być ujęte w ramach RRSO – Wyrok TUSE z 13 lutego 2025 r.

W dniu 13 lutego 2025 r. na wokandzie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) znalazła się nie tylko polska sprawa kredytu konsumenckiego, C-472/23, ale w tym samym dniu zostało również wydane rozstrzygnięcie w sprawie C-337/23 z wniosku prejudycjalnego sądu bułgarskiego, którego przedmiotem także były kwestie dotyczące kredytu konsumenckiego, a tym samym dotyczyły wykładni Dyrektywy 2008/48/WE.

REKLAMA

Masz orzeczenie o niepełnosprawności? Sprawdź, ile możesz dostać z MOPS, ZUS i PFRON – aktualna lista świadczeń na 2025 rok [TABELA]

Masz orzeczenie i żyjesz za kilkaset złotych miesięcznie? Możesz dostawać znacznie więcej. Wystarczy, że złożysz odpowiednie wnioski. W 2025 roku MOPS, ZUS i PFRON oferują realne wsparcie, o którym wiele osób nigdy nie usłyszało od urzędnika. Sprawdź, z jakich świadczeń możesz skorzystać i ile pieniędzy możesz zyskać – wszystko w jednym miejscu, przejrzyście i konkretnie.

Odpady w salonie? Nowe prawo dla fryzjerów i kosmetyczek od 2025 roku [Gość Infor.pl]

Czy salony beauty produkują odpady niebezpieczne? Nowe prawo nie pozostawia wątpliwości. Od 1 stycznia 2025 roku branża beauty – od fryzjerów, przez stylistki paznokci, aż po kosmetologów – podlega nowym, ścisłym przepisom dotyczącym gospodarki odpadami. Choć dla wielu właścicieli salonów to temat dotąd marginalny, dziś brak wiedzy może oznaczać wysokie kary.

REKLAMA