Zasiłek pogrzebowy 2026: podwyżka do 7000 zł plus zasiłek celowy w szczególnych sytuacjach. Będzie waloryzacja jeśli inflacja przekroczy 5% w poprzednim roku

• Zasiłek pogrzebowy to jednorazowe świadczenie z ZUS-u na koszty pogrzebu
• Ile wynosi zasiłek pogrzebowy w 2025 roku?
• MRPiPS: Podwyżka zasiłku pogrzebowego do 7000 zł od 2026 roku
• 7000 zł zasiłku pogrzebowego także dla rolników, żołnierzy, służb mundurowych
• Waloryzacja zasiłku pogrzebowego
• Dodatkowy zasiłek celowy z pomocy społecznej na koszty związane z pogrzebem. W jakich sytuacjach?
• Kiedy nowelizacja wejdzie w życie

Zasiłek pogrzebowy to jednorazowe świadczenie z ZUS-u na koszty pogrzebu

Zasiłek pogrzebowy, to jednorazowe świadczenie wypłacane rodzinie zmarłego z przeznaczeniem na zrekompensowanie koszów pogrzebu (pochówku). Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej  wyjaśnia, że celem tego zasiłku jest pokrycie większości normalnych, typowych i powszechnie przyjętych kosztów pogrzebu.  Chodzi tu o te koszty, które mają związek z pochówkiem, a więc ze złożeniem ciała lub prochów do grobu. Na potrzeby określenia kosztów pogrzebu przyjmuje się, że sam pogrzeb to czynności, które trwają od chwili zgonu do momentu pochowania zwłok osoby zmarłej. 
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej  zauważa, że koszty pogrzebu mogą znacząco różnić się w zależności od regionu. W większych miastach ceny są zwykle wyższe niż na wsi czy w mniejszych miejscowościach. Za zwykły pogrzeb obecnie w Polsce trzeba zapłacić minimum 8-10 tys. zł. 

Ile wynosi zasiłek pogrzebowy w 2025 roku?

Aktualnie zasiłek pogrzebowy wynosi 4000 zł. Wynika to z art. 80 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, z późn. zm.). Co istotne, kwota zasiłku pogrzebowego nie zmieniła się od 1 marca 2011 r. i dlatego obecnie kwota ta nie pozwala na pokrycie całości typowych, normalnych kosztów pogrzebu.

MRPiPS: Podwyżka zasiłku pogrzebowego do 7000 zł od 2026 roku

Z powyższych względów w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowano w 2024 r. projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (i kilku innych ustaw), podwyższający zasiłek pogrzebowy do 7000 zł. Pierwotnie zakładano wejście w życie podwyższonego zasiłku jeszcze w 2024 roku. Ale wskutek problemów budżetowych na takie rozwiązanie nie zgadzał się Minister Finansów. Ostatecznie MRPiPS ustąpiło i ostateczne przsunięto podwyżkę zasiłku pogrzebowego do 7 tys. zł na 1 stycznia 2026 r.

Co ciekawe w Ocenie Skutków Regulacji tego projektu Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wskazywało, że "Proponowana wysokość kwoty zasiłku pogrzebowego, mimo podwyższenia jej o 75%, nadal może nie sfinansować kosztów pogrzebu, szczególnie w dużych miastach. Jednakże, jak wskazano wyżej, nie stoi to w sprzeczności z celem zasiłku pogrzebowego, którym jest zabezpieczenie w określonym stopniu wydatków związanych z pogrzebem." A więc MRPiPS zdaje sobie sprawę, że zasiłek pogrzebowy w kwocie 7000 zł nie pokryje już teraz w wielu przypadkach rzeczywistych kosztów pogrzebu.

7000 zł zasiłku pogrzebowego także dla rolników, żołnierzy, służb mundurowych

Wysokość zasiłku pogrzebowego ustalona w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ma zastosowanie także do wysokości wypłat zasiłków pogrzebowych przysługujących m.in. na podstawie następujących ustaw:
- z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2023 r. poz. 1100, z późn. zm.),
- z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2024 r. poz. 90), 
- z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2024 r. poz. 242),
- z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2023 r. poz. 1280, z późn. zm.).

Omawiana nowelizacja przewiduje podwyższenie zasiłku pogrzebowego do wysokości 7000 zł także żołnierzom i funkcjonariuszom na podstawie ustaw dotyczących tych służb mundurowych. Stąd nowelizacja wprowadza stosowne zmiany w
- ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji,
- ustawie z dnia 12 października 1990 r. o  Straży Granicznej, 
- ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o  Państwowej Straży Pożarnej, 
- ustawie z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu,
- ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym,
- ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego,
- ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej,
- ustawie z dnia 8 grudnia 2017 r. o Służbie Ochrony Państwa,
- ustawie z dnia 26 stycznia 2018 r. o Straży Marszałkowskiej,
- ustawie z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny.

Waloryzacja zasiłku pogrzebowego

Pierwotnie omawiana nowelizacja miała wprowadzić zasadę corocznej (automatycznej) waloryzacji zasiłku pogrzebowego od dnia 1 marca (tak jak w przypadku emerytur i rent), przy zastosowaniu średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych (potocznie: wskaźnik inflacji) ogółem w poprzednim roku kalendarzowym, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Pierwsza waloryzacja kwoty zasiłku pogrzebowego miała być (zgodnie z pierwotnymi założeniami omawianego projektu) przeprowadzona w 2027 roku. 

Natomiast w ostatecznej wersji nowelizacji przyjęto, że kwota zasiłku pogrzebowego podlega waloryzacji od dnia 1 marca, jeżeli wskaźnik waloryzacji zasiłku pogrzebowego jest wyższy niż 105. Wskaźnikiem waloryzacji zasiłku pogrzebowego jest średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku kalendarzowym, ogłoszony przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie art. 94 ust. 1 pkt 1 lit. a.

A więc waloryzacja zasiłku pogrzebowego zajdzie tylko wtedy, gdy jeżeli średnioroczna inflacja za poprzedni rok przekroczy 5%. Zatem trudno przypuszczać, że zasiłek pogrzebowy wzrośnie od 2027 roku, bo nic nie wskazuje, że w 2026 roku inflacja przekroczy te 5%.
Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty zasiłku pogrzebowego przez wskaźnik waloryzacji zasiłku pogrzebowego podzielony przez 100. Wysokość zasiłku pogrzebowego ustalanego w ww. sposób zaokrągla się do pełnych złotych w górę.

Dodatkowy zasiłek celowy z pomocy społecznej na koszty związane z pogrzebem. W jakich sytuacjach?

Omawiana nowelizacja doprecyzowuje obecne zasady przyznawania zasiłku celowego z pomocy społecznej. Stąd zmiana ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 901, z późn. zm.).

Aktualnie (do końca 2025 r.), zasiłek celowy jest przyznawany przez gminy w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej a także w przypadku poniesienia strat w wyniku zdarzenia losowego. W szczególności zasiłek celowy może być przeznaczony na sfinansowanie wyrobów medycznych, leczenia, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. 

Omawiana nowelizacja uszczegółowia od 1 stycznia 2026 r. przesłankę przyznawania obecnie funkcjonującego  zasiłku celowego z pomocy społecznej z tytułu zdarzenia, jakim jest pogrzeb (art. 6 omawianej nowelizacji). Po wejściu w życie nowelizacji zasiłek celowy z gminy, będzie mógł być przeznaczony:
- na pokrycie kosztów pogrzebu osobie, która pokryła koszty pogrzebu, jeśli po osobie zmarłej nie przysługuje zasiłek pogrzebowy 
albo 
- jeśli osoba, która pokryła koszty pogrzebu jest uprawniona do zasiłku pogrzebowego i poniosła w związku z pogrzebem nadzwyczajne koszty, trudne do przewidzenia, niemożliwe do pokrycia z kwoty zasiłku pogrzebowego. 

Odnośnie tej drugiej sytuacji MRPiPS wskazuje, że czasem powstają nietypowe, trudne do przewidzenia koszty pogrzebu, które są niemożliwe do pokrycia z kwoty zasiłku pogrzebowego i innych źródeł przysługujących w związku ze śmiercią zmarłego (np. ze środków na rachunku oszczędnościowym zmarłego, ubezpieczenia). Można zaliczyć do nich choćby koszty transportu zwłok z odległego miejsca (np. z zagranicy, minimalny koszt z reguły wynosi ok. 6-7 tys. zł) czy dłuższego przechowywania zwłok w chłodni.

W pierwszych wersjach omawianego projektu MRPiPS proponowało określenie, że zasiłek ten będzie przysługiwał w kwocie do 2000 zł. Ale ostatecznie zrezygnowano z podawania w przepisach konkretnej kwoty. To ważne, bo żadne przepisy nie określają wprost wysokości zasiłku celowego. Wysokość zasiłku celowego zależy od konkretnej sytuacji osoby potrzebującej wsparcia i możliwości finansowych Ośrodka Pomocy Społecznej.

Ostatecznie omawiana nowelizacja dodała do ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej nowy zasiłek celowy na pokrycie uzasadnionych i udokumentowanych kosztów pogrzebu, obok już istniejącego zasiłku celowego, który może być przyznany na pokrycie kosztów pogrzebu. Zasiłek celowy na pokrycie uzasadnionych i udokumentowanych kosztów pogrzebu będzie mógł być przyznany osobie, która pokrywa koszty pogrzebu, jeżeli:
1) po osobie zmarłej nie będzie przysługiwał zasiłek pogrzebowy albo
2) koszty związane z pogrzebem będą nadzwyczajne, trudne do przewidzenia i niemożliwe do pokrycia z kwoty zasiłku pogrzebowego.

Zasiłek ten w przeciwieństwie do klasycznego zasiłku celowego z systemu pomocy społecznej będzie przyznawany niezależnie od dochodu. Zasiłek będzie przyznawany pod warunkiem zwrotu przez osobę, której przyznano ten zasiłek, części albo całości kwoty zasiłku jeżeli:
1) tej osobie zostanie wypłacone po osobie zmarłej świadczenie od innej instytucji lub osoby, z wyłączeniem zasiłku pogrzebowego, albo
2) z masy spadkowej, jeżeli osoba ta jest spadkobiercą.

Ponadto, zgodnie z nowymi przepisami:

1) zasiłku celowego na pokrycie uzasadnionych i udokumentowanych kosztów pogrzebu nie przyznaje się, jeżeli po osobie zmarłej wypłacono świadczenie od innej instytucji lub osoby, z wyłączeniem zasiłku pogrzebowego.

2) Przyznanie zasiłku celowego na pokrycie uzasadnionych i udokumentowanych kosztów pogrzebu może nastąpić po przedłożeniu przez osobę ubiegającą się o zasiłek:
a) odpisu skróconego aktu zgonu albo odpisu zupełnego aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe albo zaświadczenia lekarza lub położnej, że dziecko urodziło się martwe;
b) dokumentu potwierdzającego koszty pogrzebu, a jeżeli rachunki zostały złożone w banku lub Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych – kopie rachunków, potwierdzone przez bank za zgodność z oryginałem;
c) oświadczenia o pokryciu kosztów pogrzebu albo o zobowiązaniu się do ich pokrycia, w całości albo w części;
d) oświadczenia, że po osobie zmarłej nie wypłacono świadczenia od innej instytucji lub osoby oraz że zmarły członek rodziny nie posiadał środków finansowych pozwalających na pokrycie zwiększonych kosztów pogrzebu;
e) zobowiązania się osoby ubiegającej się o zasiłek do zwrotu części albo całości kwoty zasiłku:
- jeżeli tej osobie zostanie wypłacone po osobie zmarłej świadczenie od innej instytucji lub osoby, z wyłączeniem zasiłku pogrzebowego,
- z masy spadkowej, jeżeli osoba ta jest spadkobiercą;
f) informacji o numerze posiadanego rachunku bankowego, jeżeli wypłata zasiłku ma być dokonana na rachunek bankowy.

Oświadczenia, o których mowa w pkt c) i d), składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych oświadczeń. Składający oświadczenie zawiera w nim klauzulę o następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w uzasadnieniu projektu tej nowelizacji wskazywało, że na podstawie ustawy z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2023 poz. 887 i 1688), obowiązek pochowania zwłok spoczywa na gminie, na terenie której nastąpił zgon. Jeśli osoba zmarła nie miała rodziny lub była bezdomna, to właśnie gmina, w której doszło do zgonu, jest odpowiedzialna za organizację pogrzebu i pokrycie związanych z nim kosztów. Zgodnie z art. 10 ust. 3 powołanej ustawy w sytuacji, gdy krewni osoby zmarłej jej nie pochowają, ciężar realizacji tego zadania przenosi się na gminę właściwą ze względu na miejsce zgonu. Tak więc na gminie spoczywa obowiązek pochowania zmarłego w odróżnieniu od prawa do pochowania zmarłego, które przysługuje jego bliskim, a jedyną przesłanką, która powoduje przesunięcie na gminę obowiązku sprawienia pochówku, jest brak wypełnienia tego zadania przez krewnych zmarłego. Nie ma znaczenia, dlaczego nie podjęli się oni organizacji pogrzebu. 

Sprawienie pogrzebu jest jednym ze świadczeń niepieniężnych pomocy społecznej, a obowiązek organizacji pochówku, w tym osób bezdomnych, jest zadaniem własnym gminy. Jednakże aktualizuje się ono dopiero gdy z prawa do pochówku zmarłego nie skorzystają krewni, małżonek ani powinowaci jak też brak jest osób, które dobrowolnie zobowiązały się do dokonania pochówku. Postanowienia art. 17 ust. 1 pkt 15 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej  dotyczące obowiązku organizacji pogrzebu przez gminę należy interpretować zgodnie z zasadami i celami pomocy społecznej, zwłaszcza z uwzględnieniem zasady subsydiarności, co oznacza, że na gminie ciąży obowiązek sprawienia pogrzebu tylko wtedy, gdy obowiązku tego nie może wykonać rodzina. Natomiast, w sytuacji braku dostatecznych środków na organizację pogrzebu zmarłemu, przez osobę bliską zastosowanie znajduje przepis art. 39 ustawy o pomocy społecznej, umożliwiający wystąpienie z wnioskiem o przyznanie zasiłku celowego na pokrycie kosztów pogrzebu. Tak więc gmina jest już obecnie systemowo włączona w proces zarówno finansowania zasiłku celowego na koszty pogrzebu jak i finansowania kosztu pogrzebu. 

W przypadku, gdy osoba zmarła nie była osobą podlegającą ubezpieczeniom społecznym, zaopatrzeniu emerytalnemu, osobą pobierającą emeryturę lub rentę (lub członkiem ich rodzin), osobą, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania, osobą pobierającą zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński  lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia, nie przysługuje zasiłek pogrzebowy. W takiej sytuacji bardzo prawdopodobne jest, że koszt pogrzebu będzie poniesiony wyłącznie przez gminę. 

Ministerstwo podkreśla, że zasiłek celowy nie ma charakteru roszczeniowego i jest przyznawany w ramach uznania administracyjnego zarówno w zakresie przyznania prawa jak i wysokości kwoty. Projektowane rozwiązanie umożliwi gminom przyznanie zasiłku z tego tytułu zarówno osobom spełniającym kryterium dochodowe, jak i go nie spełniającym, tzn. osobom samotnie gospodarującym lub osobom w rodzinie. Gminy będą realizowały to zadanie w ramach posiadanych środków finansowych na ten cel.

Kiedy nowelizacja wejdzie w życie

Sejm uchwalił tę nowelizację 9 maja 2025 r. a 14 maja 2025 r. tę nowelizację zaakceptował bez poprawek Senat. Podpis Prezydenta RP został złożony pod tą ustawą 30 maja 2025 r. a 3 czerwca br została ona opublikowana w Dzienniku Ustaw. Termin wejścia w życie tej nowelizacji to 1 stycznia 2026 r. z wyjątkiem przepisu dotyczącego automatyzacji decyzji (art. 1 pkt 2), który zacznie obowiązywać od dnia następującego po dniu ogłoszenia.

Podstawa prawna: Ustawa z 9 maja 2025 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw - Dziennik Ustaw 2025 r. poz. 718.

Źródło: Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 1172) - przebieg procedury legislacyjnej w Sejmie.