Zarabiasz na stakingu? Uwaga – skarbówka też chce swój kawałek tortu! [Analiza najnowszych interpretacji]

• Czym jest staking i dlaczego przyciąga inwestorów jak magnes?
• Czy zysk ze stakingu to przychód? Skarbówka mówi jedno, sądy drugie
• Prawo musi być jasne – co mówi zasada określoności w podatkach?
• Co zmieni dyrektywa DAC8 i nowe regulacje OECD?
• Niepewność podatkowa w Polsce – co może zrobić inwestor?

Staking kryptowalut zyskuje na popularności jako forma pasywnego dochodu, ale budzi też poważne wątpliwości podatkowe. Czy otrzymanie tokenów w ramach stakingu oznacza obowiązek zapłaty podatku? Organy skarbowe w Polsce twierdzą, że tak – choć sądy administracyjne coraz częściej się z tym nie zgadzają. Brakuje jasnych przepisów, a interpretacje KIS często rozmijają się z orzecznictwem. W artykule analizujemy aktualną sytuację prawną, pokazujemy różnice między stanowiskami fiskusa i sądów oraz porównujemy rozwiązania w innych krajach. Sprawdź, jak zabezpieczyć się przed nieoczekiwanym podatkiem.

Czym jest staking i dlaczego przyciąga inwestorów jak magnes?

Staking kryptowalut jest procesem polegający na czasowym zablokowaniu cyfrowych aktywów w portfelu lub puli stakingowej w celu uczestnictwa w walidacji transakcji i utrzymania integralności sieci blockchain opartych na mechanizmie konsensusu proof-of-stake. W przeciwieństwie do tradycyjnego wydobywania kryptowalut (miningu) w systemach proof-of-work (PoW), staking nie wymaga energochłonnego sprzętu komputerowego, lecz opiera się na ekonomicznym zaangażowaniu uczestników poprzez deponowanie własnych środków.

Mechanizm ten pełni podwójną funkcję:

• z jednej strony zabezpiecza sieć przed atakami,
• z drugiej – dystrybuuje nowo tworzone tokeny jako nagrody dla aktywnych uczestników.

Jak wskazują analizy Kriptomat, staking przypomina inwestycję w obligacje skarbowe, gdzie zablokowany kapitał generuje pasywny dochód w formie cyfrowych odsetek, przy zachowaniu pełnego prawa własności do zdeponowanych aktywów.

Czy zysk ze stakingu to przychód? Skarbówka mówi jedno, sądy drugie

Wskazujemy na spór między polskimi organami podatkowymi a sądami administracyjnymi dotyczący momentu uznania przychodu oraz metody wyceny nagród stakingowych. Sytuacja ta jest na tyle problematyczna, że w codziennej działalności przedsiębiorcom nie sposób funkcjonować bez doradcy podatkowego. Porównujemy także stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z rozwiązaniami przyjętymi w innych jurysdykcjach, uwzględniając najnowsze tendencje w regulacjach Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych.

Dyrektor KIS kontra rzeczywistość: Dlaczego interpretacje budzą sprzeciw?

W niekorzystnych dla podatników interpretacjach indywidualnych Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przyjmuje niedopuszczalną na gruncie prawa podatkowego wykładnię rozszerzającą, kwalifikując walutę wirtualną jako prawo majątkowe podlegające opodatkowaniu na podstawie art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. (np. interpretacje:

• z dnia 24 marca 2023 r., 0112-KDIL2-2.4011.60.2023.1.AG,
• z dnia 24 listopada 2023 r., 0115-KDIT1.4011.687.2023.1.MR,
• z dnia 29 listopada 2023 r., 0114-KDIP3-1.4011.882.2023.1.BS,
• z dnia 19 kwietnia 2024 r. ,0112-KDIL2-2.4011.146.2024.2.IM)

Skarbówka twierdzi jednocześnie, że wysokość przychodu powinna być z kolei ustalona „na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania” (interpretacja indywidualna DKIS z 19 kwietnia 2024 r., sygn. 0112-KDIL2-2.4011.146.2024.2.IM). Wszystkie wydane interpretacje ograniczają się jedynie do tak lakonicznej argumentacji.

Sądy po stronie inwestorów – czy staking powinien być opodatkowany?

Taka interpretacja jest jednak konsekwentnie kwestionowana przez orzecznictwo wojewódzkich sądów administracyjnych, które słusznie wskazują na brzmienie art. 17 ust. 1f ustawy o PIT jako przepisu kompleksowo regulującego materię opodatkowania kryptowalut. Sądy prawidłowo zauważają, że ustawodawca zdecydował się na opodatkowanie wyłącznie odpłatnego zbycia waluty wirtualnej, nie obejmując tym reżimem samego jej pozyskania.

Zgodnie z art. 17 ust. 1f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przez odpłatne zbycie waluty wirtualnej rozumie się bowiem wymianę waluty wirtualnej na prawny środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna lub regulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną.

W ocenie sądów już z brzmienia tej regulacji jasno wynika – jeśli podatnik nabywa poprzez uczestnictwo w stakingu walutę wirtualną – nie może być mowy o jej opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Nie przewiduje tego po prostu art. 17 ust. 1f, a w obrębie prawa podatkowego nie można interpretować przepisów w taki sposób by poszerzać zakres opodatkowania ponad to, co wprost przewidują przepisy prawa.

Prawo musi być jasne – co mówi zasada określoności w podatkach?

Argumentacja sądów zyskuje dodatkowe oparcie w fundamentalnej zasadzie określoności prawa podatkowego, według której elementy konstrukcyjne podatku, w tym zasady ustalania podstawy opodatkowania, muszą jednoznacznie wynikać z przepisów rangi ustawowej. Brak metodologii wyceny pozyskanej waluty wirtualnej w ustawie stanowi zatem istotną przeszkodę dla uznania takiego zdarzenia za opodatkowane.

Ustawa podatkowa nie daje bowiem odpowiedzi na to w jaki sposób należałoby dokonywać rozliczanie kryptowalut – czyli w tym przypadku obliczyć przychód z tytułu uzyskania waluty wirtualnej, a to także musi prowadzić do wniosku o braku możliwości jej opodatkowania: „podatnik, zwłaszcza w przypadku zobowiązań podatkowych powstających w wyniku zdarzenia, z którym ustawa wiąże powstanie takiego zobowiązania (…) musi natomiast znać zasady ustalania podstawy opodatkowania i zasady te powinny wynikać z ustawy podatkowej. Jeżeli podatnik dokonuje czynności, które są prawnie dozwolone i czynności te mogą skutkować powstaniem zobowiązania podatkowego, to do ustawodawcy należy określenie w ustawie wszystkich istotnych elementów konstrukcyjnych podatku umożliwiających obliczenie wysokości zobowiązania, a nie przybliżonej wysokości zobowiązania. Przyjęcie za prawidłową tezy organu interpretacyjnego o konieczności uwzględnienia w podstawie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychodów wartości z uzyskanych tokenów stakingowych prowadziłoby zatem do arbitralności ustalania wysokości tego zobowiązania przez organy podatkowe, także poprzez bezpodstawne szacowanie tej wartości” (wyrok WSA w Warszawie z 21.03.2024 r., III SA/Wa 179/24).

Jak wygląda opodatkowanie stakingu za granicą? Porównujemy Europę i USA

Analiza systemów podatkowych państw członkowskich UE ujawnia znaczące rozbieżności w podejściu do stakingu, co ilustruje brak harmonizacji w tym obszarze.

• Niemcy – Ustawa o podatku dochodowym (Einkommensteuergesetz) przewiduje zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych dla kryptowalut utrzymywanych przez ponad rok. Nagrody stakingowe traktowane są jako przychód w momencie otrzymania, lecz jeśli pochodzą z aktywów objętych okresem holdingu, zysk finalny może być zwolniony z opodatkowania. Bundesministerium der Finanzen w wydanych wytycznych z 2024 r. doprecyzowało, że nagrody otrzymane w trakcie okresu blokady (np. w liquid stakingu) podlegają opodatkowaniu dopiero w momencie ich odblokowania.
• Francja – stosuję się 30% stawkę podatku od dochodów ze stakingu, traktując je jako dochód z ruchomości (revenus mobiliers). Urząd skarbowy (Direction générale des Finances publiques) wymaga deklaracji wartości nagród według kursu z dnia otrzymania.
• Włochy – Agenzia delle Entrate w odpowiedzi na zapytanie interpretacyjne nr 437/2022 uznała przychody ze stakingu za dochód kapitałowy podlegający 26% stawce podatku. W odróżnieniu od Polski, włoski ustawodawca wyraźnie wskazał metodologię wyceny – średni kurs giełdowy z ostatniego dnia miesiąca otrzymania nagrody.
• Portugalia – Pomimo wprowadzenia w 2024 r. 28% podatku od zysków krótkoterminowych, nagrody stakingowe pozostają zwolnione z opodatkowania przy utrzymywaniu aktywów przez ponad rok. Jest to element strategii przyciągania inwestorów w sektorze blockchain.

Regulacje poza UE: Stany Zjednoczone i Wielka Brytania

• USA – Internal Revenue Service (IRS) w Revenue Ruling 2023-14 jednoznacznie określił, że nagrody stakingowe stanowią przychód podlegający opodatkowaniu w momencie uzyskania "dominion and control" nad kryptowalutą. Wycena następuje według wartości rynkowych w dniu otrzymania, przy czym IRS dopuszcza stosowanie metod przeciętnego kursu dziennego. W toczącej się sprawie Jarrett v. United States (2024) podniesiono argumentację, że opodatkowanie w momencie otrzymania narusza zasadę realizacji przychodu, jednak dotychczasowe orzeczenia wspierają stanowisko administracji.
• Wielka Brytania – HM Revenue & Customs (HMRC) w wytycznych z 2024 r. rozróżnia opodatkowanie w zależności od charakteru działalności. Dla inwestorów indywidualnych nagrody stakingowe podlegają podatkowi od zysków kapitałowych (Capital Gains Tax) w momencie sprzedaży, podczas gdy dla osób prowadzących działalność gospodarczą – podatkowi dochodowemu w chwili otrzymania.

Co zmieni dyrektywa DAC8 i nowe regulacje OECD?

Wprowadzenie dyrektywy DAC8 oraz Crypto-Asset Reporting Framework (CARF) przez OECD stworzyło nowe standardy raportowania transakcji kryptowalutowych. Od 2026 r. dostawcy usług związanych z kryptowalutami (CASPs) będą zobowiązani do automatycznej wymiany informacji z administracjami podatkowymi państw członkowskich. Mechanizm ten obejmuje również nagrody stakingowe, co znacząco utrudni unikanie opodatkowania

W kontekście polskich regulacji, implementacja DAC8 może wymusić zmianę interpretacji organów podatkowych. Obecny brak precyzyjnych przepisów dotyczących metod wyceny stwarza ryzyko podwójnego opodatkowania lub konfliktów z zasadami swobodnego przepływu kapitału w UE

Niepewność podatkowa w Polsce – co może zrobić inwestor?

W świetle tak istotnej rozbieżności interpretacyjnej i braku orzeczenia NSA, które ujednoliciłoby linię orzeczniczą, podatnicy znajdują się w stanie niepewności prawnej. W takiej sytuacji rozsądnym rozwiązaniem jest zabezpieczenie swojej pozycji poprzez uzyskanie interpretacji indywidualnej, nawet jeśli będzie niekorzystna – stanowi ona bowiem punkt wyjścia do skutecznej drogi sądowej. Warto też polecić doradztwo podatkowe i skorzystanie z pomocy kancelarii oferującej rozliczanie podatku od kryptowalut.