REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ustanowienie użytkowania wieczystego bez VAT

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

Oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste oraz inne czynności wykonywane przez Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego w rozumieniu postanowień ustawy o gospodarce nieruchomościami nie powinny podlegać opodatkowaniu VAT. Polskie przepisy są w tym zakresie sprzeczne z unijną dyrektywą.
Z dniem akcesji Polski do Unii Europejskiej Polska została zobligowana do przestrzegania celów i zadań postawionych przed nią jako państwem członkowskim zarówno w obszarze legislacji, jak i stosowania prawa. Włączenie polskiego podatku od towarów i usług do Wspólnego Systemu Podatku od Wartości Dodanej oznaczało zarówno dla polskich podatników, jak i dla przedstawicieli organów administracji skarbowej konieczność całkowitej zmiany filozofii stosowania tego instrumentu finansowego, a więc stanowienia i stosowania prawa w zgodzie z celami i założeniami Unii Europejskiej.
Gdyby o tym pamiętano, gminy w zakresie czynności wykonywanych przy realizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami (w tym oddaniu nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste) nie miałyby statusu podatnika od towarów i usług.
Dlaczego zatem od 1 maja 2004 roku opodatkowano podatkiem od towarów i usług oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste oraz inne czynności wykonywane przez Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego przy realizacji postanowień ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.
Żeby odpowiedzieć na to pytanie, należy rozważyć następujące zagadnienia: status Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego jako podatników podatku od towarów i usług, oddanie w wieczyste użytkowanie nieruchomości gruntowych w różnych aspektach (dostawa towarów czy świadczenie usług, podstawa opodatkowania, moment powstania obowiązku podatkowego, dokumentacja, ewidencja i sprawozdawczość podatkowa). Warto również wskazać konsekwencje wprowadzenia tego opodatkowania.
Skarb Państwa oraz jednostki samorządu jako podatnicy VAT
Zgodnie z art. 4(5) VI Dyrektywy Rady Europejskiej z 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów państw członkowskich dotyczących podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EEC), „nie uznaje się za podatników państwowych, regionalnych i lokalnych organów administracji oraz innych organów podlegających prawu publicznemu w zakresie czynności lub transakcji, w których uczestniczą jako organy publiczne, nawet jeśli w związku z tymi czynnościami lub transakcjami organy te pobierają opłaty i inne należności. Jednakże, jeżeli traktowanie tych organów jako osób niebędących podatnikami z tytułu tych czynności lub transakcji prowadziłoby do istotnego pogorszenia warunków konkurencji, organy te uznaje się za podatników w zakresie tych czynności lub transakcji. W każdym przypadku organy te uznaje się za podatników z tytułu czynności wymienionych w Załączniku D, chyba że czynności te wykonywane są na małą skalę uzasadniającą ich pominięcie”.
Czynności, w których organy te uczestniczą jako organy publiczne, są określone prawem i wykonywane w interesie publicznym. Zatem czynności, w stosunku do których organy publiczne nie są traktowane jako podatnicy, to czynności wykonywane przez nie w ramach przypisanych im specyficznych zadań i funkcji państwowych (np. w zakresie administracji, sądownictwa, obrony narodowej), a także czynności, do których wykonywania są uprawnione wyłącznie organy publiczne, wobec czego ich wyłączenie z opodatkowania nie może prowadzić do istotnego naruszenia zasad konkurencji.
W odniesieniu do czynności niewymienionych w załączniku D organy publiczne działające w takim charakterze mogą być uznane za podatników wyłącznie, jeżeli wymaga tego ochrona konkurencji, bez względu na skalę działalności. Problem taki był rozstrzygany m.in. w sprawie C-446/98 między Fazenda Pública a Câmara Municipal do Porto (Portugalia).
Bez wątpienia oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste oraz inne czynności wykonywane przez Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego w rozumieniu postanowień ustawy o gospodarce nieruchomościami nie mieszczą się w Załączniku D art. 4(5) VI Dyrektywy oraz nie są wykonywane powszechnie przez przedsiębiorców. A więc nie ma cienia obawy o naruszenie zasady konkurencji w tym zakresie pomiędzy podmiotami sektora prywatnego i publicznego.
Niekonsekwencje w polskich przepisach
Artykuł 15 ust. 6 ustawy z 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535), stanowi, że organ administracji publicznej dokonujący czynności w wykonywaniu swoich funkcji publicznych jako organ władzy publicznej lub urząd obsługujący ten organ, nie podlega ustawie o podatku od towarów i usług, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Natomiast w przypadku jednostek samorządu terytorialnego mamy do czynienia ze zwolnieniem na podstawie przepisów par. 8 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia ministra finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 97, poz. 970 z późn. zm.). Zgodnie z nim, „zwalnia się od podatku czynności związane z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami prawa, wykonywane w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność przez jednostki samorządu terytorialnego, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych”.
Regulacja ta jest całkowicie niezrozumiała w świetle powołanego wcześniej przepisu art. 15 ust. 6 ustawy oraz sprzeczna z prawem unijnym. Jak można bowiem zwolnić przepisami wykonawczymi czynności wykonywane przez podmioty wyłączone już wcześniej z zakresu ustawy?
Dodatkowo w obu tych przypadkach polski prawodawca podatkowy uznał za podatników podatku od towarów i usług (w przypadku jednostek samorządu terytorialnego niekorzystających ze zwolnienia) te organy administracji publicznej, które wykonują czynności na podstawie umów cywilnoprawnych. A więc zdaniem polskiego prawodawcy, przy ich wykonywaniu organy administracyjne w żadnym wypadku nie mogą korzystać z wyłączenia, o którym mowa w przepisach VI Dyrektywy. A przecież jej przepisy nie tylko wyłączają wymienione w nich podmioty z katalogu podatników, ale również nie wprowadzają takich wyjątków od tych wyłączeń, jakie zostały przyjęte w regulacjach polskich (wymienione wyłączenie czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych).
Należałoby sądzić, że celem polskiego ustawodawcy miało być odzwierciedlenie w ustawie treści przytoczonego artykułu VI Dyrektywy. Jednak stało się inaczej – ustęp 6 art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług wyraźnie wyklucza z wyłączenia organy administracji publicznej (oczywiście również organy samorządu terytorialnego) wykonujące czynności na podstawie umów cywilnoprawnych.
W moim przekonaniu, polski prawodawca nie miał podstaw do takich regulacji. Nie mogła ich na pewno stanowić treść wymienionego art. 4(5) VI Dyrektywy.
INTERPRETACJA RESORU INFRASTRUKTURY
W związku z licznymi pytaniami kierowanymi do Ministerstwa Infrastruktury w sprawie wątpliwości związanych z ustalaniem wysokości opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości w związku z wejściem w życie przepisów ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, resort 15 lutego br. na swojej stronie internetowej (www.mi.gov.pl) opublikował wyjaśnienie zawierające stanowisko Ministerstwa Infrastruktury i Ministerstwa Finansów.
Czytamy w nim m.in.: „Kwestia opodatkowania, od dnia 1 maja 2004 r., opłat z tytułu użytkowania wieczystego dotyczy zarówno przepisów z zakresu gospodarki nieruchomościami jak i przepisów podatkowych, w związku z czym w powyższej sprawie stanowisko zajął Minister Finansów. W piśmie z dnia 08.02.2005 r., znak PPI-811-1868/BM6-16233/2004/EF, stwierdził, że organ władzy publicznej, który wykonując czynności z zakresu oddawania nieruchomości gruntowych w użytkowanie wieczyste, działa jako strona umów cywilnoprawnych, uznawany jest za podatnika podatku od towarów i usług, a wykonywane przez niego czynności podlegają opodatkowaniu VAT na zasadach określonych w przepisach regulujących pobór tego podatku. (...)
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz.U. z 2001 r. Nr 97, poz. 1050 z późn. zm.), ceną jest wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, w której uwzględnia się podatek od towarów i usług, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług. Stwierdzić zatem należy, że wartość nieruchomości nie jest tożsama z ceną nieruchomości. Jeśli więc podatek VAT wpływać będzie na cenę nieruchomości, a nie na jej wartość, to brak jest prawnego uzasadnienia do zmiany (dokonania aktualizacji) opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego w związku z opodatkowaniem tego rodzaju opłat (wynikającym z podatku VAT). Szczególnie, że wysokość pierwszej opłaty i opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego oraz udzielanych bonifikat i sposób zapłaty tych opłat ustala się w umowie o ustanowieniu prawa użytkowania wieczystego nieruchomości. Zmiany opłat z tytułu użytkowania wieczystego, z uwagi na ochronę interesów osób, którym takie prawo przysługuje (użytkowników wieczystych), będą dopuszczalne jedynie w ściśle określonych sytuacjach, wskazanych w ustawie o gospodarce nieruchomościami, a zatem tylko w sytuacji zmiany wartości nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste”.
Które prawo stosować?
Podatnicy polscy zostali zatem postawieni przed dylematem, czy stosować sprzeczne polskie przepisy (sprzeczność zarówno wewnątrz regulacji krajowych, jak i z prawem wspólnotowym), czy działać zgodnie z przepisami VI Dyrektywy.
Moim zdaniem, powinno stosować się przepisy VI Dyrektywy, albowiem w przypadku rozbieżności przepisów krajowych z regulacjami Wspólnoty, prawo do bezpośredniego powoływania się na dyrektywy mają podatnicy, gdy przepisy krajowe są dla nich mniej korzystne. Takiej możliwości natomiast nie mają organy administracji skarbowej.
Oznacza to, (co potwierdziła kilkumiesięczna już praktyka), że podstawą dla organów administracji skarbowej stały się polskie, niedoskonałe jak widać przepisy podatkowe.
Podsumowując należy stwierdzić, że gdyby zaimplementowano prawidłowo przepisy VI Dyrektywy (lub dokonano prawidłowo interpretacji polskiej ustawy w tym zakresie), Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego przy realizacji postanowień ustawy o gospodarce nieruchomościami (w tym oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste) nie miałyby statusu podatnika podatku od towarów i usług, a wszelkie inne dywagacje i rozważania w zakresie wymienionego punktu 2 byłyby zbyteczne.
Praktyka stanowienia i stosowania prawa podatkowego w naszym kraju po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej okazała się jednak na tyle niedoskonała, że doprowadziła do niekorzystnych skutków społecznych.
Pozostaje jednak ciągle pytanie – od kiedy opłaty z tytułu oddania w wieczyste użytkowanie nieruchomości gruntowych bez VAT-u.
Moim zdaniem, od zawsze, tj. również od 1 maja 2004 roku. Trzeba bowiem pamiętać, że „organ podlegający prawu publicznemu może powoływać się na artykuł 4(5) (VI Dyrektywy) w celu uzasadnienia odmowy zastosowania przepisu prawa krajowego przewidującego opodatkowanie VAT czynności, którą wykonuje jako organ publiczny, jeżeli czynność ta nie jest wymieniona w załączniku D, i której uznanie za czynność nieopodatkowaną nie spowoduje istotnego naruszenia zasad konkurencji”.
dr Kalina Kunowska

Autorka jest wieloletnim doradcą podatkowym organów samorządowych; w 2004 roku obroniła pracę doktorską na Uniwersytecie Gdańskim na temat „Harmonizacja opodatkowania obrotu w Polsce ze standardami Unii Europejskiej”, dokonując oceny stopnia implementacji prawa wspólnotowego w zakresie VAT-u i akcyzy na grunt polski.
LITERATURA
VI Dyrektywa VAT, pod redakcją K. Sachsa – Podatkowe Komentarze Becka, C. H. BECK, Warszawa 2003
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Infor.pl
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Autyzm lub ADHD przemilczany w rekrutacji. Dlaczego kandydaci o tym nie mówią

Osoby z autyzmem, ADHD czy inną formą neuroatypową nie mówią o tym fakcie podczas procesu rekrutacyjnego. Dlaczego? Okazuje się, że większy odsetek osób neuroatypowych częściej szuka pracy niż osób neuronormatywnych.

Niekorzystna specustawa dla wcześniejszych emerytów - pozorne wykonanie wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. Zadowolone będą osoby nieobjęte tymi przepisami

Po opublikowaniu w dniu 3 marca 2025 r. założeń projektu ustawy o ustalaniu wysokości emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla osób, które do 6 czerwca 2012 r. przeszły na emerytury wcześniejsze na stronach Rządowego Centrum Legislacji ukazał się długo oczekiwany projekt tej ustawy datowany na 4 czerwca 2025 r.

Firmy chcą zatrudniać księgowych, ale… nie mają kogo! Brakuje ekspertów z doświadczeniem

Mimo stabilnej sytuacji kadrowej i rosnących wynagrodzeń, aż 84% księgowych przyznaje: znalezienie doświadczonego specjalisty to dziś prawdziwe wyzwanie. Barometr nastrojów 2025 pokazuje, że firmy częściej planują rekrutację niż redukcje – ale idealny kandydat musi dziś mieć znacznie więcej niż tylko znajomość Excela.

Polacy zaciskają pasa. Najnowszy raport pokazuje, na czym oszczędzamy najczęściej

Aż 37,2% Polaków deklaruje ograniczenie wydatków na elektronikę – wynika z najnowszego raportu. W czołówce oszczędzanych kategorii znalazły się też meble, odzież i materiały budowlane. Eksperci wskazują na wysokie ceny, niską częstotliwość zakupów oraz zmieniające się priorytety konsumenckie.

REKLAMA

Wysokość opłat za krew i jej składniki w 2026 r. [PROJEKT RESORTU ZDROWIA z 3 czerwca 2025 r.]

6 czerwca 2025 r. do uzgodnień i konsultacji publicznych trafił projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie określenia wysokości opłat za krew i jej składniki w 2026 r. Resort zdrowia ma czas na określenie tych opłat do 30 czerwca 2025 r.

Nawet 185 tys. zł na samochód dla osoby z niepełnosprawnością. Rusza druga tura naboru wniosków PFRON 2025

Druga i zarazem ostatnia w tym roku tura naboru wniosków w programie "Samodzielność – Aktywność – Mobilność!" rozpocznie się 1 sierpnia 2025 r. To szansa na uzyskanie nawet 85 proc. dopłaty do zakupu samochodu przystosowanego do potrzeb osoby z niepełnosprawnością ruchową. Sprawdź limity, warunki i checklistę, która ułatwi Ci wypełnienie elektronicznego wniosku w systemie SOW.

Pozew o zachowek. Co powinien zawierać i gdzie złożyć dokumenty?

Jak napisać pozew o zachowek, by uniknąć błędów, które mogą spowolnić lub utrudnić dochodzenie należności? To ważne informacje dla osób, które zostały pominięte w testamencie lub otrzymały mniej niż im się należało.

Podwyżki pracowników samorządowych z wyrównaniem od 1 marca 2025 r. Rozporządzenie w Dzienniku Ustaw [STAWKI]

30 maja 2025 r. w Dzienniku Ustaw RP zostało opublikowane rozporządzenie podwyższające kwoty minimalnego miesięcznego poziomu wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Rozporządzenie koryguje także katalog stanowisk.

REKLAMA

Bez księgowych ani rusz. Przedsiębiorcy doceniają ich nie tylko za rachunki, ale i za wsparcie strategiczne

Aż 75% przedsiębiorców w Polsce darzy swoje księgowe i księgowych dużym zaufaniem, a 71% uważa, że ich wiedza realnie wpływa na sukces firmy – wynika z najnowszego badania. Księgowi stają się dziś nie tylko strażnikami finansów, ale i partnerami w rozwoju biznesu.

Prezydent Andrzej Duda podpisał ważną ustawę. Prosiła go o to ministra z rządu Tuska

Prezydent Andrej Duda podpisał ustawę o jawności cen mieszkań, po wcześniejszym spotkaniu z minister Katarzyną Pełczyńską–Nałęcz. Nowe regulacje nakładają na deweloperów obowiązek prowadzenia stron internetowych, na których podawane mają być ceny mieszkań od początku sprzedaży do jej zakończenia.

REKLAMA