Fiskus najpierw dał, a teraz odbiera

Niektórzy przedsiębiorcy dawno już zapomnieli o skorzystaniu z tzw. premii podatkowej. Premia podatkowa to prawo przedsiębiorcy do zaliczenia, w roku podatkowym rozpoczynającym się w 2002 r. do kosztów uzyskania przychodu w podatku dochodowym, wierzytelności zaliczonych uprzednio do przychodów należnych. Była to jednorazowa możliwość zaliczenia do kosztów niezapłaconych przez kontrahentów kwot pieniężnych. Prawo to oparte było na przepisach ustawy z 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców i uzależnione od spełnienia kilku warunków, np. złożenie do 15 października wykazu wierzytelności.

Jednym z warunków było też to, aby w terminie złożenia zeznania rocznego za 2002 r., a także za lata wcześniejsze, przedsiębiorcy nie posiadali „znanych zaległości” z tytułu podatków stanowiących dochód budżetu państwa, składek na ubezpieczenia społeczne oraz składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne.

„Znane zaległości”, to jak zauważa doradca podatkowy Waldemar Szewc, znane nie tylko urzędowi, ale i podatnikowi. Przymiot „znane” oznacza, że powinno to być interpretowane w ten sposób, że dotyczy tylko podatników, którzy świadomie nie wpłacają podatku lub składek ZUS. A nie odnosić się do tych, którzy się pomylili przy ich wyliczeniu.

Należy zauważyć, że zakładając racjonalność ustawodawcy, użycie sformułowania „znane zaległości”, z pewnością nie było zabiegiem przypadkowym. Było to świadome zamierzenie ustawodawcy w zakresie umożliwienia podatnikowi skorzystania z premii podatkowej w sytuacji, gdyby posiadał o­n zaległości, które nie były mu znane w momencie składania rozliczenia rocznego za 2002 rok.

Podatnicy korzystali nader skwapliwie z nadarzającej się okazji i wliczali w koszty uzyskania przychodów te nieściągalne wierzytelności. Jednak teraz widmo przeszłości wraca w postaci kontroli przeprowadzanych przez organy podatkowe. Co prawda na początku podatnicy wzywani są do urzędu skarbowego i informowani, że w chwili składania zeznania rocznego mieli jednak zaległości, np. z tytułu składek ZUS lub zdrowotnych. W związku z tym w ramach czynności sprawdzających wzywa się podatników do korekty zeznania rocznego. W stosunku do opornych wszczynane są postępowania podatkowe. Jak się okazuje, zaległości pojawiają się szczególnie w przypadku niedopłaconych składek ZUS. Oczywiście o tym, że mieli zaległości w opłacaniu składek ZUS na dzień składania zeznania rocznego za 2002 r., przedsiębiorcy nic nie wiedzieli. Nie wiedział o tym również ZUS, bo w tym czasie w tej instytucji panował bałagan w związku z wprowadzaniem nowego systemu rozliczania składek.

Takie postępowanie fiskusa nie jest niczym nowym. Z podobną sytuacją mieliśmy do czynienia przy nieistniejącej już tzw. uldze inwestycyjnej. Wtedy również fiskus kwestionował prawo do ulgi i nakazywał zwracać pieniądze (np. 30-proc. premię). Podobnie też jak i obecnie restrykcje dotykały podatników, którzy w ocenie fiskusa naruszyli warunki przyznania ulgi.

Teraz natomiast okazuje się, że były drobne zaległości, a w związku z tym przedsiębiorcy nie mogli skorzystać z dobrodziejstwa premii podatkowej. Nawet wtedy gdy dowiedziawszy się o tym, czym prędzej wpłacili zaległe kwoty. Skutek jest taki, że wierzytelności nieściągalne nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie premii podatkowej. Nie mogą być też zaliczone do kosztów uzyskania przychodów po uprawdopodobnieniu ich nieściągalności na zasadach określonych w ustawach o podatkach dochodowych, gdyż w tym momencie w wielu przypadkach nastąpiło ich przedawnienie (w prawie cywilnym po dwóch lub trzech latach). Oznacza to, że ci, którzy nie skorzystali z premii, zaliczyli do kosztów uzyskania przychodów nieściągalne wierzytelności po ich uprawdopodobnieniu. Powoduje to nierówność podatników względem prawa, wynikającą z błędnie skonstruowanego przepisu w ustawie restrukturyzacyjnej – uważa doradca podatkowy Waldemar Szewc.

Bogdan Świąder

OPINIA