Tematy - Samorząd terytorialny, Wójt

Po raz pierwszy w historii niepubliczna uczelnia została współorganizatorem Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego. Wydarzenie, które na stałe wpisało się w kalendarz akademicki, w tym roku odbywa się na Uczelni Łazarskiego. O znaczeniu tej zmiany, stanie polskiego samorządu terytorialnego oraz wyzwaniach dla prawa konstytucyjnego rozmawiamy z prof. Jerzym Stępniem – byłym prezesem Trybunału Konstytucyjnego, współtwórcą reformy samorządowej i wykładowcą Uczelni Łazarskiego.

Wybory prezydenckie zbliżają się wielkimi krokami – głosować w nich będziemy już 18 maja br. Jednym ze startujących w nich kandydatów jest prezydent Warszawy. Pojawia się pytanie: kto zastąpi urzędującego prezydenta miasta (burmistrza, wójta) na tym stanowisku, jeżeli zostanie on wybrany i obejmie urząd Prezydenta Rzeczypospolitej? Prawo bowiem jednoznacznie wskazuje, że nie można być jednocześnie włodarzem gminy i państwa.

Śląski Związek Gmin i Powiatów (ŚZGiP) zaproponował nowelizację ustawy o pomocy społecznej w zakresie finansowania pobytu osób ubezwłasnowolnionych w domach pomocy społecznej - informuje Portal Samorządowy PAP. „Zmiana ma na celu doprowadzenie do sytuacji, w której koszty pobytu osoby ubezwłasnowolnionej w DPS lub schronisku ponosi gmina faktycznego miejsca jej zamieszkania, a nie opiekuna prawnego” – wskazali śląscy samorządowcy.

Regionalna Izba Obrachunkowa w piśmie z 28 stycznia 2025 r. wyjaśniła, że do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego (tzw. trzynastki) wlicza się te składniki wynagrodzenia, które przyjmowane są do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy. Do tej podstawy nie wlicza się natomiast jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie.

Gminom pozostało nieco ponad 100 dni na przygotowanie obowiązkowych sprawozdań, w których co roku raportują kluczowe informacje i rozliczają się z efektów realizowanych projektów. Czy to dużo czasu? Niekoniecznie, biorąc uwagę, że gminom w zależności od ich wielkości i specyficznych potrzeb stworzenie takiego opracowania zajmuje od min. 120, do nawet 2500 godzin, czyli 312 dni (!) i może angażować aż 20 pracowników (Dane szacunkowe: Integrator Danych Miejskich IRMiR). Dlatego przygotowując raport, gmina musi nierzadko sięgać po dodatkowe wsparcie. Opracowanie dokumentu kosztuje sporo wysiłku, czasu i pieniędzy, ale zdarza się, że jego lekturą nie są zainteresowani radni, więc mieszkańcy tym bardziej. Te wszystkie problemy można rozwiązać za pomocą wsparcia sztucznej inteligencji, która wygeneruje sprawozdanie o gminie. Czy to może działać? Przypadki Kielc i Jarocina pokazują, że tak.

Projektowane nowe rozporządzenie w sprawie sprawozdawczości budżetowej ma dostosować obecne zasady sporządzania sprawozdań do nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Projekt zawiera m.in. nowe wzory i instrukcje sporządzania sprawozdań składanych przez JST.

Nauczycielom korzystającym z obniżonego tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nie przydziela się godzin ponadwymiarowych. Wyjątkowo mogą realizować godziny ponadwymiarowe w więcej niż jednym oddziale i powinni mieć na to pisemną zgodę organu prowadzącego.

Kompleksowa reforma finansów samorządów. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o jednostkach samorządu terytorialnego. Zdaniem ministra finansów to największa reforma dochodów jednostek samorządu terytorialnego od ponad 20 lat.

W dniu 19 lipca 2024 r. opublikowano w Dzienniku Ustaw rozporządzenie Rady Ministrów z 12 lipca br., które waloryzuje minimalny poziom wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Nowe stawki uwzględniają wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, która od 1 stycznia 2024 r. wynosi 4242 zł a od 1 lipca 2024 r. wyniesie 4300 zł brutto. Rozporządzenie wejdzie w życie 1 sierpnia 2024 r. ale nowe stawki wynagrodzenia zasadniczego będą miały zastosowanie od dnia 1 lipca 2024 r.

Niecałe trzy miesiące na wdrożenie systemu zgłoszeń wewnętrznych to bardzo krótki okres na wprowadzenie rozwiązań spójnych, sprawnych i skutecznych.

Dzień Samorządu Terytorialnego obchodzimy co roku 27 maja jako upamiętnienie wyborów, które odbyły się do organów gmin w 1990 r. Święto zostało ustanowione przez Sejm w specjalnej uchwale na 10-lecie odrodzenia polskiego samorządu terytorialnego.

28 maja 2024 r. wejdzie w życie zmiana ustawy o samorządzie gminnym. W przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji, jego funkcję - do czasu nowych wyborów - będzie pełnił zastępca wójta.

Budżety obywatelskie na stałe wpisały się w codzienną działalność samorządów. Tworzą je nie tylko te z nich, które mają taki obowiązek. Budżet obywatelski to szczególna forma konsultacji społecznych. Dzięki niemu mieszkańcy w bezpośrednim głosowaniu decydują corocznie o części wydatków budżetu.

Początek 2024 roku to czas, gdy rady gmin podejmą nowe uchwały w sprawie wysokości ekwiwalentu dla strażaków ratowników. Ich wysokość ma szansę ulec podwyższeniu. Nie należy jednak spodziewać się rewolucji – samorządy w podejmowanych uchwałach rzadko zbliżają się do maksymalnej wysokości ekwiwalentu dopuszczanej przez ustawodawcę (41,11 zł – taka kwota obowiązuję do 9 lutego 2024 r.).

Ministerstwo Finansów szacuje, że podwyższenie kwoty wolnej od podatku PIT z 30 000 zł do 60 000 zł mogłoby w 2024 roku spowodować zmniejszenie obciążeń podatkowych z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych o ok. 48 mld zł. Taką informację przekazał pod koniec grudnia 2023 r. Jarosław Neneman Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską. Już na początku stycznia 2024 r. Jarosław Neneman w odpowiedzi na inną interpelację poselską potwierdził, że postulat podniesienia kwoty wolnej od podatku do 60 000 zł pozostaje aktualny. Choć nie wskazuje na razie żadnego terminu wprowadzenia tej wyższej kwoty wolnej.

W dniu 13 lipca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w związku z postępowaniem prowadzonym w sprawie, której stroną jest niemiecka jednostka samorządu terytorialnego (JST). Sprawa dotyczyła pobierania przez gminę opłaty klimatycznej za udostępnianie obiektów uzdrowiskowych w kontekście podatku VAT.

Wójt to urzędnik samorządowy na terenie gminy, który pełni funkcję organu wykonawczego w gminie

Administracja samorządowa to termin odnoszący się do systemu organizacji i zarządzania na poziomie lokalnym, w ramach którego samorządy terytorialne realizują swoje funkcje publiczne. Jest to gałąź administracji publicznej odpowiedzialna za zarządzanie i świadczenie usług publicznych na szczeblu lokalnym, takim jak gminy, powiaty, miasta czy województwa.

Prezydent Warszawy Rafał Kazimierz Trzaskowski zarobił w 2022 r. 342 tys. zł, to 114 tys. więcej niż w 2021 roku - tak wynika z opublikowanego 8 maja 2023 r. oświadczenia majątkowego.

Prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz w 2022 roku zarobiła ponad 336 tys. zł; o ponad 88 tys. zł więcej niż w roku 2021. Tak wynika z opublikowanego 10 maja 2023 r. oświadczenia majątkowego.

W ogłoszeniach o przetargach ustnych na sprzedaż nieruchomości komunalnych wójt gminy podawał konkretne kwoty wysokości postąpienia, jakie muszą zaoferować uczestnicy przetargu. Wskazywał np., że: "postąpienie wynosi 1000 zł".

Przedterminowe wybory wójta Michałowa zostaną przeprowadzone 7 maja – tak postanowił premier. Kandydaci mogą zgłaszać się do 12 kwietnia. Wybory zostaną przeprowadzane po wejściu w życie nowelizacji Kodeksu wyborczego.

Głównym przedmiotem rozmów były najważniejsze wyzwania z zakresu finansów jednostek samorządu terytorialnego.

W moim przekonaniu będą znoszone limity zakupu węgla - powiedział w poniedziałek pełnomocnik rządu do spraw transformacji spółek energetycznych i górnictwa węglowego, wiceminister aktywów państwowych Marek Wesoły.

W styczniu dochody budżetu wyniosły 54,5 mld zł, wydatki 43,3 mld zł, a nadwyżka wyniosła 11,2 mld zł – podało Ministerstwo Finansów w komunikacie.

Zielone dachy, ogrody wertykalne czy zielone fasady już od dłuższego czasu mają o wiele ważniejszą funkcję niż jedynie estetyczna. Zwiększają efektywność energetyczną budynków, tworząc dodatkową izolację przed zimnem, co skutkuje obniżeniem opłat za ogrzewanie w zimie, przy jednoczesnej izolacji przed upałem w okresie letnim.

Miejscowość pozbawiona sieci wodociągowej, woda w studniach niezdatna do spożycia. Zakład Gospodarki Komunalnej kilka razy przywiózł wodę ale później zrezygnował. Interweniować musiał Rzecznik Praw Obywatelskich.

Rada gminy podjęła uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta przed upływem kadencji na wniosek ustawowo wymaganej grupy radnych. Czy wójt może taką uchwałę rady gminy zaskarżyć do sądu administracyjnego na podstawie art. 101 ustawy o samorządzie gminnym?

System dopłat bogatszych samorządów na biedniejsze (Janosikowe) jest wadliwy do tego stopnia, że niekiedy wychodzi na odwrót. Warszawa wpłaciła 200 mln za dużo, gdyż schemat kompensacji nie uwzględnia narodowości ukraińskiej.

Samorządy nie doznają szczególnych uciążliwości przy okazji stosowania przepisów ustawy o VAT, ani w procesie ubiegania się o interpretację obowiązujących przepisów prawa podatkowego – poinformowała 25 listopada 2022 r. wiceminister finansów i zastępca szefa KAS Anna Chałupa.

Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (zob. interpretacja indywidualna z 22 maja 2022 r.), w przypadku poniesienia przez gminę wydatków na realizację zadania w ramach Programu Inwestycji Strategicznych „Polski Ład” nie zaistnieją negatywne przesłanki, wskazujące na brak prawa do odliczenia podatku VAT z faktur zakupu. Taką przesłanką nie jest płatność dokonana ze środków pochodzących z dofinansowania przyznanego w kwocie brutto.

Centralny rejestr umów w zakresie obowiązującym jednostki samorządu terytorialnego ostatecznie zacznie funkcjonować od 1 stycznia 2024 r. A to dlatego, że nowelą z 9 czerwca 2022 r. znacznie wydłużono termin na uruchomienie rejestru. Regulacje dotyczące tej ewidencji zostały zawarte w art. 34a i art. 34b ustawy o finansach publicznych. Wprowadziły je przepisy ustawy z 14 października 2021 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (dalej: nowelizacja).

Z przyjętego przez rząd projektu ustawy okołobudżetowej na 2023 rok wynika, że nie wzrosną maksymalne stawki wynagrodzenia osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Nie będzie więc podwyżek dla wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w 2023 r.

Decyzja o czasowym odebraniu zwierząt. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) może czasowo odebrać właścicielowi lub opiekunowi zwierzę i przekazać je do schroniska, gospodarstwa rolnego albo do zoo. Niekiedy opiekę nad zwierzęciem może przejąć fundacja, stowarzyszenie - a nawet osoba fizyczna.

Jakie dokumenty od strony księgowej należy przygotować, sprzedając złom w szkole? Złom pochodzi z likwidacji składnika majątku. Czy powinno się wystawić tylko fakturę sprzedaży i następnie prawidłowo ją zaksięgować? Jak wystawić fakturę za sprzedaż złomu (15 000 zł)? Jaką stawkę VAT zastosować, jaki paragraf klasyfikacji budżetowej i konto przychodów, czy musimy zastosować mechanizm podzielonej płatności?

Jednostka samorządu terytorialnego jako zamawiający ma problem z wykonawcą, który uchylił się od zawarcia umowy. Powodem jest wzrost cen spowodowanych inflacją, co - zdaniem wykonawcy - uniemożliwia wykonanie remontu drogi gminnej (przy zamówieniu stosowany był podstawowy tryb udzielenia zamówienia). Jednocześnie wykonawca skierował prośbę do wójta gminy o zwrot wadium z powodu trudnej sytuacji firm i złej kalkulacji oferty. Czy w takiej sytuacji wójt może spełnić prośbę wykonawcy?

Minister Finansów przygotował projekt rozporządzenia nowelizującego rozporządzenie w sprawie korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur. Zmiany przewidziane w tym projekcie mają na celu dostosowanie warunków korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) do specyfiki jednostek samorządu terytorialnego (JST), a także grup VAT. Projekt zakłada ograniczenie dostępu do systemu KSeF dla jednostek scentralizowanych w ramach JST – jednostek „wewnętrznych” i członków grupy VAT.

Dodatkowe dochody w wysokości blisko 13,7 mld zł zostaną przekazane samorządom do końca 2022 r., przy czym możliwe jest przekazanie ich w ratach – podano w uzasadnieniu do projektu nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Sprawowanie nadzoru nad działalnością jednostek oświatowych nie jest uprawnieniem na tyle szerokim, aby dawało wójtowi prawo ingerowania w kompetencje dyrektorów szkół i przedszkoli.

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej opublikowało „Zasady realizacji instrumentów terytorialnych w Polsce w perspektywie finansowej UE na lata 2021-2027”. Mają one ułatwić realizację zadań w ramach wybranych instrumentów terytorialnych podmiotom, które są odpowiedzialne za ich wdrażanie – przede wszystkim partnerstwom jednostek samorządu terytorialnego oraz społecznościom lokalnym.

Sytuacje kryzysowe wymagające konkretnego działania po stronie organów różnego szczebla administracji państwowej i samorządowej nabrały w ostatnim czasie szczególnego znaczenia. Wojna w Ukrainie i ruchy migracyjne ze wschodu powodują, że problematyka ta wydaje się dziś bardziej aktualna niż zazwyczaj. W tym kontekście należy zwrócić uwagę na zadania organu wykonawczego gminy wynikające z ustawy o zarządzaniu kryzysowym.

Sołtys jest jednym z organów w sołectwie. Kto wybiera sołtysa? Jakie przepisy regulują kwestie tworzenia sołectw?

Ministerstwo Finansów udzieliło 24 czerwca 2022 r. wyjaśnień odnośnie centralizacji rozliczeń VAT w jednostkach samorządu terytorialnego.

Zmienia się procedura tworzenia miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli. Zgłoszenie wodnoprawne i zgłoszenie na utworzenie takiego miejsca będzie można załatwić w jednym urzędzie - gminy. Nowelizacja Prawa wodnego upraszcza także zasady i formę zgody na utworzenie takiego miejsca (może być milcząca). Ważne jest również skrócenie terminów opiniowania zgłoszenia przez inspekcje ochrony środowiska, sanepid, dyrektorów: parku narodowego, urzędu morskiego czy urzędu żeglugi śródlądowej.

Pełnomocnictwo udzielone przez reprezentującego podmiot gospodarczy, nawet na rzecz osoby sprawującej funkcję publiczną, nie jest dokumentem urzędowym. Taki dokument jest wystawiony przez podmiot prywatny i dotyczy spraw, które nie są związane z działalnością organu publicznego oraz zarządzaniem mieniem komunalnym. Z tego powodu dokument taki nie stanowi również informacji publicznej i nie podlega udostępnieniu.

Przepisy unijne umożliwiają państwom członkowskim wprowadzenie pewnych fakultatywnych regulacji prawnych, odnoszących się do definiowania podatników. W Polsce do tej pory w zasadzie ustawodawca z tego nie korzystał. Dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej zezwala państwom członkowskim na wprowadzenie (pod warunkiem konsultacji z Komitetem ds. Podatku od Wartości Dodanej) w poszczególnych państwach członkowskich tzw. grup podatkowych.

Przepisy ustrojowe nakładają na gminę obowiązek wspierania i upowszechniania idei samorządowej wśród mieszkańców gminy - w tym wśród młodzieży. Jedną z form realizacji tego zadania jest utworzenie młodzieżowej rady gminy. W ten sposób przyznaje się młodzieży (w tym organizacjom młodzieżowym) możliwość bezpośredniego oddziaływania na życie publiczne lokalnej społeczności.

Władza na poziomie samorządu gminnego została podzielona pomiędzy organ kolegialny, jakim jest rada gminy, oraz organ monokratyczny, którym jest wójt. Ustawodawca, dostrzegając ryzyko związane z realizowaniem władzy wykonawczej jednoosobowo, wprowadził do systemu prawnego funkcję zastępcy wójta. Czy powołanie osoby na takie stanowisko jest jednak obowiązkowe oraz jakie konsekwencje mogą wynikać z braku powołania zastępcy?

Ułatwień w procesie edukacji dzieci i młodzieży z Ukrainy dotyczy rozporządzenie resortu edukacji i nauki. Zakłada m.in. przedłużenie możliwości funkcjonowania oddziału klas I-III szkół podstawowych ze zwiększoną liczbą uczniów w ciągu całego etapu edukacyjnego

Gminy i powiaty, w celu przeciwdziałania skutkom społeczno-gospodarczym pandemii, mogły i dalej mogą ubiegać się o dofinansowanie projektów inwestycyjnych ze środków Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych (dalej: RFIL). Ze środków RFIL mogą zostać dofinansowane w szczególności inwestycje dotyczące budowy lub przebudowy infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, dróg, chodników, obiektów sportowych, świetlic, bibliotek itp.

Samorząd terytorialny, Wójt

Prof. Jerzy Stępień: Potrzebujemy holistycznego spojrzenia na samorząd

Nie można być jednocześnie wójtem i prezydentem Rzeczypospolitej

Kto powinien płacić za pobyt w domu opieki społecznej osoby ubezwłasnowolnionej? Samorządowcy chcą zmiany przepisów

Jak obliczyć trzynastkę dla pracownika samorządowego? RIO: nie można wliczać jednorazowych, nieperiodycznych wypłat do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego

Raport o stanie gminy 2025 szybko i bez błędów. Kielce i Jarocin już to robiłą ... z pomocą AI

Będzie zmiana zasad sporządzania sprawozdań budżetowych. Projekt rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej

RIO: Konieczna jest zgoda na godziny ponadwymiarowe nauczycieli. Zgodę wydaje wójt, burmistrz, starosta lub marszałek województwa

Dochody jednostek samorządu terytorialnego. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o JST

Podwyżki w gminach i powiatach od 1 lipca 2024 r. Do 1000 zł brutto więcej dla niektórych pracowników samorządowych. Ponadto korekta katalogu stanowisk

Sygnalista w samorządzie terytorialnym. Obowiązek wdrożenia systemów zgłoszeń

27 maja Dzień Samorządu Terytorialnego

Od 28 maja nowe przepisy o powoływaniu komisarzy w gminach

46.000.000,00 zł i 1100 zadań. Rozpoczęły się kolejne edycje budżetów obywatelskich. Pomysłów do realizacji nie brakuje. Są też pieniądze.

41,11 zł za godzinę - taką wysokość ekwiwalentu dopuszczają przepisy. Jednak gminy wolą płacić mniej. Czy do kieszeni ratowników trafią w 2024 r. podwyżki?

Od kiedy podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 60 tys. zł, jakie skutki dla budżetu państwa i JST [Wyjaśnienia Ministerstwa Finansów]

Opłata klimatyczna a VAT - ważny dla JST wyrok TSUE

Wójt

Administracja samorządowa

Ile zarabia prezydent Warszawy? Jak duży ma majątek?

Ile zarabia prezydent Gdańska? Jak duży ma majątek?

Ustalenie kwoty postąpienia w przetargu przez wójta gminy

Przedterminowe wybory w Michałowie. Mieszkańcy wybiorą wójta według znowelizowanego Kodeksu wyborczego

Spotkanie Ministerstwa Finansów z samorządowcami w sprawie finansów jednostek samorządu terytorialnego

Limity zakupu węgla – czy zostaną zlikwidowane?

MF: budżet państwa po styczniu miał 11,2 mld zł nadwyżki

Zielone dachy i ogrody wertykalne poprawią efektywność energetyczną budynków. Samorządy zachęcą do ich stosowania

Polska w 2023 r. Miejscowość bez wody, gmina nie wykonuje obowiązków

Prawo wójta do zaskarżenia uchwały w sprawie referendum odwoławczego

RPO: Biedniejsze regiony płacą „Janosikowe” na bogatszych

Centralizacja VAT. KAS: przepisy nie są uciążliwe dla samorządów

Inwestycja finansowana z Programu Inwestycji Strategicznych „Polski Ład” a odliczenie VAT

Rejestr umów w samorządzie od 1 stycznia 2024 r.

Wójt, burmistrz i prezydent miasta bez podwyżek w 2023 r. [JST]

Decyzja o czasowym odebraniu zwierząt

Jak zaksięgować sprzedaż złomu w szkole?

Skutki odmowy podpisania umowy z powodu inflacji

Zmiany w KSeF 2022 - grupy VAT i jednostki samorządu terytorialnego

Dodatkowe 13,7 mld zł samorządy mogą dostać w ratach

Czy wójt może wydawać wytyczne dyrektorowi szkoły

Fundusze europejskie dla związków jednostek samorządu terytorialnego

Zarządzanie kryzysowe - zadania wójta

Sołtys

Centralizacja rozliczeń VAT w jednostkach samorządu terytorialnego (JST) - wyjaśnienia Ministerstwa Finansów

Okazjonalne kąpielisko za milczącą zgodą wójta

Pełnomocnictwo dla wójta do reprezentowania spółki to nie dokument urzędowy

Grupa VAT w samorządzie terytorialnym - korzyści i zagrożenia

Jak utworzyć młodzieżową radę gminy?

Powołanie zastępcy wójta - obowiązek czy wolna wola

Ułatwienia w procesie edukacji dzieci i młodzieży z Ukrainy

Dofinansowanie z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych a VAT