Zeznania, Proces karny

Sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie dokładnie określi kto, w jakiej części i zakresie ponosi koszty procesu. W toku postępowania wszystkie wydatki tymczasowo wyłoży państwo

Obywatel w postępowaniu karnym posiada wiele obowiązków, których nie może uniknąć. Poniżej wykaz tych obowiązków.

Świadek koronny to podejrzany, który zgodził się zeznawać jako świadek w sprawie przestępstw popełnionych przez inne osoby, w zamian za obietnicę państwa co do zakresu ścigania lub ukarania.

W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego, pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela publicznego, albo zamiast niego. Prokurator powinien poinformować pokrzywdzonego o takiej możliwości. Ponieważ pokrzywdzony najlepiej zna swoją sprawę i jest w nią bardzo zaangażowany, prawo dopuszcza go do „pomocy” prokuratorowi. Może on zwłaszcza zbierać materiał dowodowy i występować przed sądem.

Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia obszernie reguluje zagadnienia procesowe związane z uczestnictwem poszczególnych podmiotów w toku postępowania. W ramach wskazanych przepisów ustawodawca uregulował również zagadnienie wpływu śmierci uczestników procesowych na przebieg postępowania.

Złożenie przez pokrzywdzonego zawiadomienia o przestępstwie wiąże się z obowiązkiem jego uczestniczenia w czynnościach procesowych zmierzających do wyjaśnienia sprawy. W przypadku nieusprawiedliwionego niestawiennictwa na wezwanie organu grozi mu pieniężna kara porządkowa.

Osoba, która została pokrzywdzona w wyniku popełnienia przestępstwa może domagać się odszkodowania. W tym celu powinna wytoczyć powództwo cywilne w postępowaniu karnym, zrealizować swoje roszczenia w procesie cywilnym bądź też wystąpić z wnioskiem o naprawienie szkody.

Dowód z zeznań świadków jest środkiem dowodowym najczęściej wykorzystywanym w postępowaniu cywilnym. Dowód ten polega na złożeniu zeznań przez osobę fizyczną wezwaną w tym celu przed sąd, w postaci oświadczeń wiedzy, w zakresie znanych jej faktów, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Prywatna opinia biegłego złożona przed sądem lub prokuratorem nie ma charakteru dowodu w sprawie, zaś jej autor nie jest traktowany jako biegły w sprawie. Złożenie takiej opinii może mieć charakter jedynie informacji dla organu, który po zapoznaniu się z jej treścią może zdecydować o formalnym powołaniu biegłego.

Oskarżony (oraz podejrzany) w procesie karnym w przeciwieństwie do świadków nie składają zeznań, a składają wyjaśnienia. Najpoważniejszą konsekwencją tego stanu prawnego jest to, iż wyjaśnienia te nie są objęte rygorem odpowiedzialności karnej przewidzianej w art. 233 Kodeksu karnego (czyli odpowiedzialności za fałszywe zeznania). Wskazana okoliczność z mocy prawa nie czyni wyjaśnień oskarżonego (podejrzanego) dowodem gorszym od innych dowodów w procesie karnym, aczkolwiek jest to dowód którego wiarygodność sądy oceniają ze szczególną ostrożnością. W procesie karnym nie funkcjonuje również zasada w myśl której samo przyznanie się oskarżonego jest naczelnym dowodem w sprawie.

Zasada in dubio pro reo wyrażona jest w art. 5 § 2 Kodeksu postępowania karnego i jest ona ściśle powiązana z zasadą domniemania niewinności. Istotą tej zasady jest to, iż wątpliwości nie dające się usunąć w drodze czynności dowodowych sąd musi rozstrzygać na korzyść oskarżonego.

Prokurator jest organem państwa, który wnosi i popiera oskarżenie o czyn ścigany z urzędu. Jest on stroną postępowania, która reprezentuje w nim interes publiczny. Przepisy postępowania karnego umożliwiają także tzw. oskarżycielowi prywatnemu skierować do sądu swój własny akt oskarżenia.

Prokurator jest organem państwa, który wnosi i popiera oskarżenie o czyn ścigany z urzędu. Jest on stroną postępowania, która reprezentuje w nim interes publiczny. Przepisy postępowania karnego umożliwiają także tzw. oskarżycielowi prywatnemu skierować do sądu swój własny akt oskarżenia.

Prawo do odmowy zeznań lub odpowiedzi na pytanie przysługuje świadkowi wówczas, gdy jest zobowiązany do zachowania tajemnicy państwowej, służbowej zawodowej (chyba że zostaną one przez odpowiedni podmiot zwolnione z obowiązku jej zachowania), a także osoby najbliższe dla oskarżonego.

Śmierć pokrzywdzonego nie wyklucza ochrony jego interesów w procesie karnym ani też możliwości aktywnej działalności procesowej innych podmiotów w związku z naruszeniem lub zagrożeniem przez przestępstwo dobra prawnego osoby zmarłej.

Sprawa Wampira z Zagłębia jest jedną z najbardziej ponurych zbrodni w powojennej historii Polski. Co najważniejsze sprawa osądzona prawomocnie nadal budzi wątpliwości.

Powodem cywilnym w procesie karnym jest pokrzywdzony, który do rozpoczęcia przewodu sądowego wytacza przeciw oskarżonemu powództwo cywilne, dochodząc swoich roszczeń majątkowych wynikających bezpośrednio z popełnienia przestępstwa.

Oskarżycielem posiłkowy w postępowaniu karnym może być pokrzywdzony. Działa on obok lub zamiast oskarżyciela publicznego, którym jest prokurator.

Mój były mąż ma sprawę w sądzie. Dochodzi zwrotu jakiejś nieruchomości. Mam w tej sprawie występować jako świadek. Nie wiem jednak czy mogę? Czy w Polsce nie obowiązuje prawo zgodnie, z którym żona nie może być świadkiem w sprawie męża.  

W postępowaniu karnym można dochodzić wyłącznie roszczeń wynikających bezpośrednio z popełnionego przestępstwa. Roszczenia te muszą mieć charakter majątkowy. 

Zeznając czy to przed prokuratorem czy też przed sądem, świadek musi mówić wyłącznie prawdę. Składanie fałszywych zeznań jest zagrożone karą pozbawienia wolności.