Jakie prawa przysługują pokrzywdzonemu?

Kim jest pokrzywdzony?

Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub instytucja państwowa, prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. O tym, zatem kto w danym przypadku jest pokrzywdzonym decydują przepisy prawa karnego, materialnego. Gdy pokrzywdzony jest osobą małoletnią lub ubezwłasnowolnioną całkowicie lub częściowo, prawa jego wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba, pod której stałą pieczą znajduje się pokrzywdzony.

W razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać osoby najbliższe. Są to małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia lub jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu. Jeżeli takich osób nie ma lub nie zostaną ujawnione prawa zmarłego, prawa pokrzywdzonego może realizować prokurator.

Jeżeli pokrzywdzony nie ukończył 15 lat, czynności z jego udziałem powinny być, w miarę możliwości, przeprowadzone w obecności przedstawiciela ustawowego lub faktycznego opiekuna, chyba że dobro postępowania stoi na przeszkodzie. W sprawach o przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości pokrzywdzonego, który w chwili czynu nie ukończył 15 lat, powinno się przesłuchiwać w charakterze świadka tylko raz, chyba że wyjdą na jaw istotne okoliczności, których wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania lub zażąda tego podejrzany, który nie miał obrońcy w czasie pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego.

Prawa pokrzywdzonego w postępowaniu przygotowawczym

Pokrzywdzony może ustanowić sobie w toku postępowania pełnomocnika, a jeśli wykaże, że warunki materialne nie pozwalają mu na poniesienie kosztów związanych z pełnomocnictwem bez uszczerbku dla siebie i rodziny, może złożyć do prokuratora w postępowaniu przygotowawczym ( do sądu - w postępowaniu sądowym), wniosek o wyznaczenie mu pełnomocnika z urzędu. W razie okazania osoby podejrzewanej, pokrzywdzony może domagać się, aby czynność tę przeprowadzono w sposób wyłączający możliwość jego rozpoznania przez osobę rozpoznawaną.

Zobacz: Oskarżony - podejrzany

W toku postępowania przygotowawczego pokrzywdzony może zwrócić się do sądu z żądaniem przesłuchania świadka, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo, że nie będzie można go przesłuchać na rozprawie. Pokrzywdzony, za zgodą prowadzącego postępowanie, może przeglądać akta i sporządzać z nich odpisy lub odpłatnie otrzymać kserokopie lub uwierzytelnione odpisy, a także złożyć zażalenie na odmowę udostępnienia akt. W razie uchylenia lub zmiany tymczasowego aresztowania wobec podejrzanego na inny środek zapobiegawczy, prokurator powiadamia o tym niezwłocznie pokrzywdzonego (chyba, że pokrzywdzony oświadczy, że z takiego uprawnienia rezygnuje, o czym powinien być wcześniej pouczony.