Nieoczekiwana sierpniowa waloryzacja emerytur - emeryci i renciści muszą tego dopilnować, żeby otrzymać wyższe świadczenia

• Na jakich zasadach przebiega waloryzacja emerytur i rent - zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami?
• Wysokość waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych w 2025 r. i aktualne kwoty najniższej emerytury i renty
• Obietnica „sprawiedliwej waloryzacji emerytur” nowego Prezydenta RP Karola Nawrockiego: nowe zasady waloryzacji emerytur i rent już w sierpniu 2025 r.
• Druga waloryzacja emerytur i rent jeszcze w 2025 r. - czy jest na nią szansa?

Na jakich zasadach przebiega waloryzacja emerytur i rent - zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami?

Waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych jest odpowiedzią na spadek siły nabywczej pieniądza spowodowany głównie przez inflację. Ma ona na celu urealnienie wartości wypłacanych świadczeń w odniesieniu do wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych, dostosowując - w sposób ciągły - wartość wypłacanych świadczeń do zmian cen.

Emerytury i renty (oraz niektóre dodatki do nich, jak np. dodatek pielęgnacyjny czy dodatek dla sierot zupełnych oraz świadczenia i zasiłki przedemerytalne) podlegają corocznej waloryzacji od dnia 1 marca. Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. Wskaźnik ten - zgodnie z art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa FUS) - odpowiada średniorocznemu wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym, zwiększonemu o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.

Zwiększenie o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia jest przedmiotem corocznych negocjacji w ramach Rady Dialogu Społecznego. W przypadku braku porozumienia w ramach tych negocjacji – wysokość zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent, w danym roku, określa rozporządzenie Rady Ministrów.

W 2025 r. – wysokość zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent, rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 19.07.2024 r. w sprawie wysokości zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. – została ustalona na poziomie 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.

Rzeczywisty wskaźnik rocznej waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych opiera się na danych dotyczących faktycznego wykonania w zakresie inflacji i realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym (ogłaszanych w komunikatach Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego). Do jego wyliczenia – potrzebne są zatem dane z dwóch komunikatów Prezesa GUS:

1. dotyczące faktycznego wykonania w zakresie inflacji oraz
2. dotyczące realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.

Wysokość waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych w 2025 r. i aktualne kwoty najniższej emerytury i renty

W 2025 r. ww. dane GUS, potrzebne do wyliczenia rzeczywistego wskaźnika rocznej waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych, wynikały odpowiednio z:

1. komunikatu Prezesa GUS z dnia 15.01.2025 r. w sprawie średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2024 r. – w zakresie faktycznego wykonania w zakresie inflacji, zgodnie z którym – średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2024 r. w stosunku do 2023 r. wyniósł 103,6 (wzrost cen o 3,6%) oraz
2. komunikatu Prezesa GUS z dnia 11.02.2025 r. w sprawie realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w 2024 r. w stosunku do 2023 r. – w zakresie realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym, zgodnie z którym – realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia w 2024 r., w stosunku do 2023 r., wyniósł 9,5%.

W związku z tym, że wskaźnik waloryzacji emerytur i rent to: średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym (a zatem wspomniane powyżej 3,6%), zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym (a zatem – zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 19.07.2024 r. w sprawie wysokości zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. – o równe 20% ze wspomnianego powyżej 9,5%) – wskaźnik waloryzacji emerytur i rent w 2025 r., wyniósł 5,5% (tj. 3,6%+1,9%). Zgodnie z art. 89 ust. 6 ustawy FUS – został on ogłoszony w komunikacie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14.02.2025 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. Ww. komunikat ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego (którym aktualnie jest – Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) musi bowiem być, co roku, ogłoszony w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”, nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od dnia ogłoszenia przez Prezesa GUS komunikatu w sprawie realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.

Waloryzacja emerytur i rent przeprowadzana jest z urzędu, co oznacza, że beneficjenci ww. świadczeń nie muszą składać w tej sprawie żadnego wniosku do ZUS. W następstwie dokonanej waloryzacji – każdy emeryt i rencista otrzymuje z ZUS decyzję z informacją o nowej wysokości swojego świadczenia. W 2025 r. – łączny koszt waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych, MRPiPS oszacowało na ok. 22,8 mld zł.

Najniższe gwarantowane emerytury i renty - w wyniku przeprowadzonej waloryzacji - od 1 marca 2025 r., wzrosły natomiast do następujących kwot:

• najniższa emerytura – 1 878,91 zł (podwyżka o 97,95 zł w stosunku do kwoty, która obowiązywała od 1 marca 2024 r.¹),
• najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy – 1 878,91 zł (podwyżka o 97,95 zł¹),
• najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy – 1 409,18 zł (podwyżka o 73,46 zł²),
• najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową – 2 254,69 zł (podwyżka o 117,54 zł),
• najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową – 1 691,02 zł (podwyżka o 88,16 zł),
• najniższa renta rodzinna – 1 878,91 zł (podwyżka o 97,95 zł¹)oraz
• najniższa renta socjalna – 1 878,91 zł (podwyżka o 97,95 zł¹).

Obietnica „sprawiedliwej waloryzacji emerytur” nowego Prezydenta RP Karola Nawrockiego: nowe zasady waloryzacji emerytur i rent już w sierpniu 2025 r.

W swoim programie wyborczym nowo wybrany Prezydent RP Karol Nawrocki - w sekcji „Niskie, proste i prorodzinne podatki – podatkowy kontrakt” zawarł obietnicę, że 6 sierpnia 2025 r., czyli - w dniu objęcia przez niego urzędu prezydenta (w pierwszym dniu prezydentury) - złoży do Sejmu projekt ustawy przewidujący, że - w ramach waloryzacji emerytur świadczenia zawsze będą o wzrastać o minimum 150 zł, a wskaźnik waloryzacji będzie zawsze wyższy od wskaźnika inflacji (obietnica ta, została złożona w następującym brzmieniu: „Sprawiedliwa waloryzacja emerytur: Waloryzacja emerytur minimum o 150 zł i zawsze powyżej wskaźnika inflacji.”). Zapewnienie Karola Nawrockiego odnośnie nowych zasad waloryzacji emerytur, zostało również powtórzone w sekcji „Dobrobyt – więcej pieniędzy w kieszeniach Polaków” jego programu wyborczego i określone „godną waloryzację emerytur”.

Wysokość emerytury od 1 marca 2024 r.	Wysokość emerytury od 1 marca 2025 r. (z uwzględnieniem waloryzacji 5,5%)	Hipotetyczna wysokość emerytury z od 1 marca 2025 r. (z uwzględnieniem podwyżki o min. 150 zł)	Różnica
1 780,96 zł	1 878,91 zł	1 930,96 zł	52,05 zł
1 800 zł	1 899 zł	1 950 zł	51 zł
1 900 zł	2 004,50 zł	2 050 zł	45,50 zł
2 000 zł	2 110 zł	2 150 zł	40 zł
2 100 zł	2 215,50 zł	2 250 zł	34,50 zł
2 200 zł	2 321 zł	2 350 zł	29 zł
2 300 zł	2 426,50 zł	2 450 zł	23,50 zł
2 400 zł	2 532 zł	2 550 zł	18 zł
2 500 zł	2 637,50 zł	2 650 zł	12,50 zł
2 600 zł	2 743 zł	2 750 zł	7 zł
2 700 zł	2 848,50 zł	2 850 zł	1,50 zł
2 800 zł	2 954 zł	2 950 zł	-
2 900 zł	3 059,50 zł	3 050 zł	-

Warto, żeby emeryci i renciści (zwłaszcza ci otrzymujące najniższe świadczenia emerytalno-rentowe) - jako beneficjenci świadczeń, których dotyczy złożona przez Karola Nawrockiego obietnica wyborcza (wprowadzenia mechanizmu kwotowo-procentowej waloryzacji emerytur i rent) - mieli jej świadomość i „dopilnowali”, żeby nowy prezydent, rzeczywiście się z niej wywiązał, choć beneficjenci świadczeń emerytalno-rentowych na poziomie wyższym niż minimalny - mogą poczuć się obiecaną „godną waloryzacją emerytur”, ze względu na znikomą różnicę (lub całkowity brak różnicy w wysokości świadczenia), bardzo rozczarowani.

Druga waloryzacja emerytur i rent jeszcze w 2025 r. - czy jest na nią szansa?

Pod koniec 2024 r. Rada Ministrów zaakceptowała projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (dodatkowa waloryzacja) (nr w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UA6), który - celem zabezpieczenia w większym stopniu sytuacji finansowej osób starszych i zapewnienia im stabilności finansowej w trakcie roku - zakłada drugą waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych, w przypadku gdy wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku w stosunku do poprzedniego okresu (drugiego półrocza poprzedniego roku) przekroczy 105%. Owa dodatkowa waloryzacja (tzw. interwencyjna/okresowa) miałaby być działaniem mającym na celu ochronę świadczeniobiorców (przede wszystkim emerytów i rencistów pobierających najniższe świadczenia) przed skutkami wysokiego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w trakcie roku.

Miałaby ona być przeprowadzana od 1 września - tak jak zostało już wspomniane - w sytuacji, jeżeli wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku w stosunku do poprzedniego okresu (drugiego półrocza poprzedniego roku) przekroczyłby 105%. Analogicznie, jak ma to miejsce w przypadku waloryzacji rocznej, która odbywa się 1 marca każdego roku - dodatkowa waloryzacja miałaby przy tym polegać na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru, w wysokości przysługującej dnia 31 sierpnia danego roku (w którym przeprowadzana jest ta waloryzacja), przez wskaźnik dodatkowej waloryzacji. Waloryzacja wrześniowa miałaby obejmować emerytury i renty przyznane przed terminem tej waloryzacji, a w jej wyniku - kwota świadczenia nie mogłaby ulec obniżeniu.

Wskaźnikiem dodatkowej waloryzacji miałby być wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku w stosunku do drugiego półrocza poprzedniego roku (pod warunkiem jego przekroczenia ponad 105%) zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym półroczu danego roku w stosunku do drugiego półrocza poprzedniego roku.

Należy jednak pokreślić, że druga (tzw. wrześniowa) waloryzacja nie miałaby stanowić dodatkowej podwyżki świadczeń emerytalno-rentowych, a być tylko przyspieszoną wypłatą części podwyżki, która wynika ze wskaźnika waloryzacji z marca następnego roku, opartego na rocznym wskaźniku inflacji z roku poprzedniego, ze względu na wyższą niż 5% inflację w pierwszym półroczu danego roku w stosunku do drugiego półrocza poprzedniego roku. Czyli - wyższe świadczenia we wrześniu, miałyby być wypłacane niejako na poczet przyszłorocznej, standardowej (marcowej) waloryzacji świadczeń.

Na chwilę obecną - projekt ten nie został jeszcze skierowany przez Radę Ministrów do Sejmu, ale wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu 2025 r., który będzie miał wpływ na decyzję rządu co do tego czy zostanie ona ostatecznie przeprowadzona poznamy już niebawem, bo zostanie on podany do publicznej wiadomości przez GUS w dniu 15 lipca 2025 r. Należy jednak mieć świadomość, iż z uwagi na fakt, że ustawa zakładająca drugą waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych (w sytuacji, gdy wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku w stosunku do drugiego półrocza poprzedniego roku przekroczy 105% - jest jeszcze w „fazie” projektu) - nawet jeżeli dojdzie do ww. przekroczenia - nie ma gwarancji, że rząd zdecyduje się na jej przeprowadzenie (tj. dalsze procedowanie ustawy jeszcze w tym roku). Z wypowiedzi ekspertów zaprezentowanych podczas Forum Ekonomicznego w Sopocie wynika, że nawet niewielki wzrost wydatków emerytalnych (o zaledwie 0,5 punku procentowego) - mógłby negatywnie wpłynąć na poziom deficytu publicznego. Stąd - na dzień dzisiejszy, w kwestii ewentualnej wrześniowej waloryzacji emerytur - nic nie jest jeszcze przesądzone, ale rzeczywiste szanse na nią są niewielkie. Pocieszający dla emerytów i rencistów może być jednak fakt, iż przewidziana w projekcie rządowym waloryzacja wrześniowa - jest zupełnie niezależna od obietnicy podwyżki świadczeń emerytalno-rentowych, złożonej przez nowego prezydenta Karola Nawrockiego.

¹ Od 1 marca 2024 r. obowiązywała bowiem kwota 1 780,96 zł podstawie pkt 1 lit. a) komunikatu Prezesa ZUS z dnia 14.02.2024 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń (M.P. z 2024 r., poz. 133)

² Od 1 marca 2024 r. obowiązywała bowiem kwota 1 335,72 zł podstawie pkt 1 lit. b) komunikatu Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 lutego 2024 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń (M.P. z 2024 r., poz. 133)

³ Ponieważ - zgodnie z propozycją Rady Ministrów z 12 czerwca 2025 r. - wysokość zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2026 r. wyniesie 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w roku 2025, w następstwie czego – emerytury i renty wzrosną o co najmniej 4,9%. Należy jednak mieć na względzie, że - na ostateczny wskaźnik waloryzacji emerytur i rent w 2026 r. – będą mieć wpływ ostateczne dane dotyczące średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych oraz realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia, które zostaną podane przez Prezesa GUS na początku 2026 r.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1631 z późn. zm.)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19.07.2024 r. w sprawie wysokości zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. (Dz.U. z 2024 r., poz. 1122)
• Komunikat Prezesa ZUS z dnia 18.02.2025 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń (M.P. z 2025 r., poz. 152)
• Komunikat Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14.02.2025 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. (M.P. z 2025 r., poz. 129)