Orzeczenie o niepełnosprawności bezterminowo. Sprawdź listę 208 chorób i zmiany od 14 sierpnia 2025

• Dlaczego nowy katalog 208 chorób zmienia wszystko? Koniec z komisjami i niepewnością
• Przełom w orzekaniu o niepełnosprawności w 2025: Upragniona stabilność!
• Jak złożyć wniosek o orzeczenie w 2025 r.?
• Bezterminowe orzeczenie o niepełnosprawności: Co zyskujesz?
• Jakie nowe choroby dodano do katalogu w 2025 r.?
• FAQ – najczęstsze pytania o nowy katalog chorób

Dlaczego nowy katalog 208 chorób zmienia wszystko? Koniec z komisjami i niepewnością

Nowe przepisy to prawdziwy przełom! Nareszcie skończyła się era, w której decyzje komisji orzeczniczych bywały zaskakujące i niesprawiedliwe. Po raz pierwszy w historii Polski prawo jasno i jednoznacznie wiąże konkretną diagnozę medyczną z Twoimi uprawnieniami. To oznacza, że możesz odetchnąć z ulgą i liczyć na konkretne korzyści:

• Sprawiedliwość w całym kraju: Niezależnie od tego, gdzie mieszkasz, ta sama diagnoza (określona kodem ICD-10 lub OMIM dla rzadkich chorób) gwarantuje Ci identyczne uprawnienia w każdym województwie. Koniec z "gdzieś indziej bym dostał"!
• Stabilność i mniej papierkowej roboty: Jeśli chorujesz na schorzenie nieuleczalne, takie jak SMA czy zespół Retta, wreszcie otrzymasz bezterminowe orzeczenie. To gigantyczna zmiana!
• Mniej stresu i wydatków: Zapomnij o nerwach związanych z cyklicznymi wizytami na komisjach i kosztownymi, dodatkowymi konsultacjami wymaganymi co kilka lat.
• Łatwiejsze planowanie przyszłości: Dzięki stabilności orzeczenia, możesz wreszcie spokojnie i długoterminowo planować rehabilitację, edukację czy życie zawodowe, bez obawy o nagłe zmiany statusu.

Przełom w orzekaniu o niepełnosprawności w 2025: Upragniona stabilność!

Najważniejszą zmianą jest wprowadzenie rozszerzonego katalogu chorób. Jeśli Twoja choroba się w nim znajdzie, możesz liczyć na to, że Twoje orzeczenie będzie bezterminowe lub wydane na bardzo długi okres. Uzyskasz także ważne wskazania w punktach 7 i 8 dokumentu, co jest ogromnym ułatwieniem. To potężny oddech ulgi dla tysięcy Polaków! Do tej pory wiele osób, szczególnie te z chorobami postępującymi czy rzadkimi, musiało cyklicznie stawać przed komisjami, by na nowo udowadniać swój stan zdrowia. To było źródłem ogromnego stresu, generowało dodatkowe koszty i pochłaniało mnóstwo cennego czasu. Dzięki nowym przepisom możesz wreszcie skupić się na tym, co najważniejsze, leczeniu i rehabilitacji, zamiast tracić energię na niekończącą się biurokrację.

21 marca, czyli Światowy Dzień Zespołu Downa, to nie tylko dzień, w którym mówimy o potrzebach osób z zespołem Downa… To także dzień, w którym możemy realnie zmienić ich życie. Bardzo cieszę się, że dzisiaj podpisuję nowe wytyczne Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych dla zespołów orzeczniczych.– powiedział wiceminister Łukasz Krasoń.

Jak złożyć wniosek o orzeczenie w 2025 r.?

Procedura została uproszczona i w większości powiatów można ją przeprowadzić całkowicie online. Poniżej znajdziesz cztery kroki, które pozwolą Ci bezproblemowo przejść od przygotowania dokumentów do odbioru decyzji i uruchomienia świadczeń:

• Pobierz aktualny formularz z powiatowego zespołu ds. orzekania
• Dołącz dokumentację medyczną potwierdzającą rozpoznanie choroby z rozszerzonego katalogu 208 chorób (szczególnie ważne są wyniki badań genetycznych i karty informacyjne leczenia).
• Złóż wniosek w wersji papierowej lub elektronicznej; komisja ma 30 dni na decyzję.
• Po uzyskaniu orzeczenia zgłoś się do PFRON (https://www.pfron.org.pl), aby skorzystać z dofinansowań czy turnusów rehabilitacyjnych.

Bezterminowe orzeczenie o niepełnosprawności: Co zyskujesz?

Posiadanie bezterminowego orzeczenia o niepełnosprawności to znacznie więcej niż tylko dokument. To także gwarancja stabilności i dostępu do szeregu świadczeń i udogodnień, które realnie poprawiają jakość życia. Oto konkretnie daje Ci takie orzeczenie:

• Świadczenie pielęgnacyjne: Pomoc dla osób opiekujących się bliską osobą niepełnosprawną.
• Zasiłek pielęgnacyjny: Dodatkowe pieniądze na pokrycie części kosztów związanych z opieką i pielęgnacją.
• Ulgi podatkowe: Możesz odliczyć wydatki związane z niepełnosprawnością, w tym koszty opieki, w ramach ulgi rehabilitacyjnej.
• Priorytet w usługach społecznych i opiekuńczych: Szybszy dostęp do potrzebnych form wsparcia.
• Udogodnienia w służbie zdrowia: Łatwiejszy dostęp do rehabilitacji i leczenia sanatoryjnego, które są kluczowe dla zachowania zdrowia i sprawności.
• Karta Parkingowa: Uprawnia do parkowania na wyznaczonych miejscach dla osób niepełnosprawnych, co jest dużym ułatwieniem w poruszaniu się po mieście.
• Dodatkowe wsparcie w szkole: Możliwość uzyskania asystenta w placówce edukacyjnej czy skorzystania z indywidualnego toku nauczania, co pozwala na pełniejsze uczestnictwo w procesie edukacji.

Bezterminowe orzeczenie to realna pomoc, która eliminuje biurokratyczny stres i pozwala w pełni skupić się na życiu i potrzebach wynikających z niepełnosprawności.

Polecamy: Pomoc społeczna. Komentarz do ustawy

Jakie nowe choroby dodano do katalogu w 2025 r.?

W 2025 roku katalog schorzeń uprawniających do orzeczenia o niepełnosprawności został znacząco rozszerzony.

Rozszerzony katalog 208 chorób, uwzględniający również kody OMIM dla rzadkich schorzeń genetycznych, dzieli się na dwie główne grupy:

1. Choroby uprawniające automatycznie do wskazań w punkcie 7 i 8 orzeczenia (prawo do stałej opieki oraz pierwszeństwo w rehabilitacji społeczno-zawodowej) – 150 schorzeń:

1. Achondroplazja
2. Zespół Aicardi'ego-Goutières
3. Niedobór alfa 1 antytrypsyny - postać homozygotyczna
4. Zespół Alpersa-Huttenlochera
5. Alfa- i beta-mannozydoza
6. Zespół Alströma
7. Zespół Angelmana
8. Zespół Aperta
9. Niedobór dekarboksylazy L-aminokwasów aromatycznych
10. Ataksja-teleangiektazja
11. Autosomalna recesywna wielotorbielowatość nerek
12. Autosomalna recesywna złośliwa osteopetroza
13. Zespół Bardeta-Biedla
14. Dystrofia mięśniowa obręczowo-kończynowa R4 związana z betasarkoglikanem
15. Zespół CHARGE
16. Dystrofia mięśniowa obręczowo-kończynowa związana z kalpainą 3 R1
17. Dysplazja kampomeliczna
18. Choroba Canavan
19. Zespół Hellera (dziecięce zaburzenie dezintegracyjne, CDD)
20. Zespół Cockayne
21. Zespół Coffina-Lowry'ego
22. Wrodzony brak ramienia i przedramienia
23. Wrodzone zaburzenie glikozylacji
24. Wrodzona dystrofia mięśniowa z niedoborem integryny alfa-7
25. Zespół Cornelia de Lange
26. Mukowiscydoza
27. Zespół Dravet (związany z SCN1A)
28. Zespół Dubowitza
29. Dystrofia mięśniowa
30. Proste pęcherzowe oddzielanie się naskórka
31. Sekwencja deformacyjna akinezji płodu
32. Zespół łamliwego (kruchego) chromosomu X
33. Zespół Frasera
34. Ataksja Friedreicha
35. Zespół Frynsa
36. Gangliozydoza GM1
37. Gangliozydoza GM2
38. Choroba Gauchera
39. Encefalopatia glicynowa (nieketotyczna hiperglicynemia)
40. Niedorozwój dystalnej części kończyny/kończyn, hemimelia
41. Holoprozencefalia
42. Zespół progerii Hutchinsona-Gilforda
43. Wodogłowie ze zwężeniem wodociągu Sylwiusza
44. Hyperfenyloalaninemia spowodowana deficytem tetrahydrobiopteryn
45. Dziedziczne pęcherzowe oddzielanie się naskórka
46. Gładkomózgowie - wada wrodzona centralnego układu nerwowego
47. Izolowana anencefalia/exencefalia
48. Izolowany otwarty rozszczep kręgosłupa
49. Kwasica izowalerianowa
50. Choroba Huntingtona postać młodzieńcza
51. Zespół Kabuki
52. Choroba Krabbego Krabbe
53. Kyfoskoliotyczny typ zespołu Ehlersa-Danlosa
54. Wrodzona dystrofia mięśniowa spowodowana niedoborem laminy alfa 2, merozyno-ujemna wrodzona dystrofia mięśnowa
55. Zespół Larsena
56. Wrodzona ślepota
57. Dziedziczna atrofia nerwu wzrokowego
58. Choroba Lebera "plus"
59. Zespół Leigha
60. Zespół Lesch-Nyhana
61. Fenyloketonuria matczyna z małogłowiem
62. Zespół Meckela
63. Choroba Menkesa
64. Leukodystrofia metachromatyczna
65. Zespół Millera-Diekera
66. Neurodegeneracja związana z białkiem błony mitochondrialnej
67. Zespół Mowata-Wilson
68. Mukolipidoza (grupa chorób)
69. Mukopolisacharydoza (grupa chorób)
70. Miopatia nemalinowa
71. Ostra niewydolność oddechowa noworodków spowodowana niedoborem SP-B
72. Wady cewy nerwowej
73. Zespoły neurozwyrodnieniowe spowodowane gromadzeniem się żelaza w mózgu
74. Wrodzona wielostawowa artrogrypoza pochodzenia neurogennego
75. Zapalenie rdzenia i nerów wzrokowych
76. Neuronalna lipofuscynoza ceroidowa
77. Niedobór kwasnej sfingomielinazy (ASMD), dawniej zespół Niemanna-Picka
78. Zespół Nijmegen
79. Nieimmunologiczny obrzęk płodu
80. Zespół oczno-mózgowo-nerkowy - zespól Lowe'a
81. Zespół hiperteloryzm-nieprawidłowości przełyku-spodziectwo - zespół Opitza G/BBB
82. Wrodzona łamliwość kości, postać ciężka
83. Neurodegeneracja związana z kinazą pantotenianu
84. Napadowa kinezygenna (wywoływana ruchem) dyskineza
85. Choroba Pelizaeusa Merzbachera (jedna grupa)
86. Zespół płetwistości
87. Zespół Pradera-Willi'ego
88. Postępujące porażenie nadjądrowe
89. Postępujące porażenie nadjądrowe - zespól korowo-podstawny
90. Kwasica propionowa
91. Rdzeniowy zanik mięśni i wszystkie schorzenia z tej grupy
92. Padaczka pirydoksynozależna
93. Niedobór karboksylazy pirogronianowej
94. Choroba Refsuma
95. Obustronna agenezja nerek
96. Zespól Retta
97. Zespół Rubinsteina-Taybi'ego
98. Zespół Seckela
99. Syrenomelia
100. Zespół Smitha-Lemliego-Opitza
101. Zespół Smith-Magenis
102. Zespół Sotosa
103. Choroba Taya-Sachsa
104. Dysplazja tanatoforyczna
105. Triploidia
106. Zespół WAGR - zespól guza Wilmsa, aniridii, wad układu moczowo-płciowego i niepełnosprawności intelektualnej
107. Zespół Walkera-Wartburga
108. Zespół Williamsa
109. Zespół Wolfa-Hirschhorna
110. Zespół Wolframa
111. Adrenoleukodystrofia sprzężona z chromosomem X
112. Miopatia centronuklearna sprzężona z chromosomem X
113. Chondrodysplazja punktowa sprzężona z chromosomem X
114. Zespół Kleefstry
115. Zespół alfa-talasemii z niepełnosprawnością intelektualną sprzężoną z chromosomem X
116. Postępująca kostniejąca fibrodysplazja (FOP)
117. Synaptopatie
118. Zespół niepełnosprawności intelektualnej spowodowany mutacją DYRK1A
119. Zespół Cri du Chat (delecja 5p)
120. Zespół Potockiego-Lupskiego - zespół mikroduplikacji 17p11.2
121. Genetycznie uwarunkowane (z określonym patogennym wariantem genetycznym) zespoły neurorozwojowe z niepełnosprawnością intelektualną
122. Zespół Phelan-McDermid
123. Zespół mózgowo-czołowotwarzowy, zespół Baraitsera-Wintera
124. Zespół Schinzela-Giediona
125. Zespół Allana-Herndorna-Dudley'a
126. Mnogi niedobór sulfataz
127. Zespół Coffina-Siris
128. Zespół Koolen'a-de Vries'a
129. Zespół Ohdo
130. Zespół Pitta-Hopkinsa
131. Zespół Bainbridge’a-Ropersa
132. Zespół Bohringa-Opitza
133. Zaburzenia glikozylacji (CDG)
134. Zespół Schaafa-Yang
135. Zespół Alazami'ego
136. Zespół Blooma
137. Zespół Warszawski
138. Dziecięca hyperglicynemia nieketotyczna
139. Zespół Ondyny
140. Zespół Pallistera-Killiana (tetrasomia 12p)
141. Zaburzenia metabolizmu puryn i pirymidyn
142. Zaburzenia metabolizmu cyklu mocznikowego i detoksykacji amoniaku
143. Trisomia chromosomu 13 (zespół Patau)
144. Trisomia chromosomu 18 (zespół Edwardsa)
145. Niezrównoważone aberracje chromosomów autosomalnych z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu od umiarkowanego do ciężkiego (ring chromosom, izochromosom, delecja, duplikacja)
146. Zespół Robertsa
147. Schizencefalia
148. Zespół KBG
149. Zespół dysmorficzny związany z dystalną arthrogrypozą, dysmorfią twarzy i zaburzeniem rozwoju uwarunkowany heterozygotyczną mutacją w genie NALCN (CLIFAHDD)
150. Zespół Costello powiązany z HRAS

2. Choroby uprawniające do wskazania tylko w punkcie 8 (pierwszeństwo w rehabilitacji społeczno-zawodowej) – 58 schorzeń:

1. Zespół mikrodelecji 22q11.2 (Zespół DiGeorge'a)
2. Wrodzona sztywność wielostawowa, artrogrypoza
3. Ataksja móżdżkowa autosomalna dominująca
4. Autosomalna recesywna ataksja móżdżkowa
5. Zespół Bartha
6. Zespół sercowo-twarzowo-skórny (CFC)
7. Niedobór palmitylotransferazy karnitynowej (CPT)
8. Choroba Charcot-Marie-Tooth (dziedziczna neuropatia czuciowa i ruchowa)
9. Galaktozemia klasyczna
10. Homocystynuria klasyczna
11. Wrodzona biegunka chlorowa
12. Wodogłowie wrodzone
13. Wrodzony zespół miasteniczny
14. Choroba Segawy, dystonia z dobrą odpowiedzią na L-DOPA
15. Dystrofia mięśniowa Emery'ego-Dreifussa
16. Dystrofia mięśniowa obręczowo-kończynowa związana z FKRP
17. Dystrofia mięśniowa obręczowo-kończynowa związana z gamma-sarkoglikanem
18. Niedobór dehydrogenazy glutarylo-koenzymu A (Kwasica glutarowa typu 1)
19. Choroba spichrzania glikogenu GSD
20. Choroba Hartnupów
21. Hemofilia A, postać ciężka
22. Dziedziczny obrzęk naczynioruchowy
23. Dziedziczna paraplegia spastyczna
24. Niedobór syntetazy holokarboksylazy
25. Nietrzymanie barwnika – zespół Blocha-Sulzberger
26. Dysplazja zaciskająca klatki piersiowej - Zespół Jeune'a
27. Zespół Johansona i Blizzarda
28. Zespół Jouberta i zaburzeń pokrewnych
29. Deficyt 3- hydroksyacylo CoA dehydrogenazy długołańcuchowych kwasów tłuszczowych
30. Encefalopatia mitochondrialna, kwasica mleczanowa z epizodami udaropodobnymi - zespół MELAS
31. Niedobór dehydrogenazy acyloCoA średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych
32. Zespół małoocze-bezocze
33. Mitochondrialna encefalomiopatia żołądkowo-jelitowa
34. Zaburzenie mitochondrialnej fosforylacji oksydacyjnej spowodowane nieprawidłowościami mitochondrialnego DNA
35. Niedobór trójfunkcyjnego białka mitochondrialnego
36. Zanik wieloukładowy
37. Zanik wieloukładowy typu parkinsonowskiego
38. Zespół ustno-twarzowo-palcowy typu 1
39. Zespół Pfeiffera Pfeiffer
40. Fenyloketonuria
41. Ataksja rdzeniowo-móżdżkowa o początku w dzieciństwie
42. Dystrofia miotoniczna Steinerta
43. Zespół Trachera-Collinsa
44. Stwardnienie guzowate
45. Tyrozynemia typu 1
46. Zespół Wernera
47. Choroba Parkinsona o wczesnym początku
48. Zespół Loeys'a-Dietza
49. Zespół Borjesona-Forssmana-Lehmanna
50. Zespół Sensenbrenner
51. Zespół Arnolda-Chiari'ego typ 1
52. Anemia Fanconiego
53. Zespół Allagille'a
54. Choroba syropu klonowego
55. Hypofosfatazja
56. Zespół Pompego
57. Krzywica hypofosfatemiczna sprzężona z chromosomem X
58. Zespół Freemana-Sheldona

Załączniki:

•  Poniżej znajdziesz linki do załączników z pełnymi listami chorób:
• Załącznik A (zawiera 150 chorób uprawniających automatycznie do wskazań w pkt 7 i 8): Załącznik A do wytycznych odnośnie orzekania o niepełnosprawności w wypadku niektórych rzadkich chorób genetycznych

Pełny katalog rzadkich chorób genetycznych o jednorodnym i niezmiennym przebiegu, stanowiący załącznik nr 1 do rozporządzenia, dostępny jest również w przepisach prawa:

• Zmiana rozporządzenia w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U.2025.682) - Załącznik nr 1

• Załącznik B (zawiera 58 chorób uprawniających tylko do pkt 8): Załącznik B do wytycznych odnośnie orzekania o niepełnosprawności w wypadku niektórych rzadkich chorób genetycznych

FAQ – najczęstsze pytania o nowy katalog chorób

Czy muszę mieć potwierdzenie genetyczne choroby?

Tak, przy schorzeniach ujętych w rozszerzonym katalogu kluczowe są wyniki badań potwierdzające diagnozę.

Kiedy lista 208 została oficjalnie opublikowana?

Wytyczne weszły w życie 3 kwietnia 2025 r. i stosuje je każda komisja orzecznicza.

Jakie zmiany wchodzą w życie 14 sierpnia 2025 r.?

Od tego dnia w skład komisji orzekających mogą wchodzić również:

• lekarze w trakcie specjalizacji (jeśli ukończyli moduł podstawowy lub są w 3. roku szkolenia),
• lekarze z co najmniej 5-letnim doświadczeniem zawodowym (z pewnymi wyjątkami).
  Zmiany te mają skrócić kolejki i przyspieszyć uzyskiwanie orzeczeń.

Czy dzięki nowym przepisom będzie szybciej?

Tak. Zwiększenie liczby lekarzy uprawnionych do orzekania ma zredukować braki kadrowe w zespołach. To oznacza krótszy czas oczekiwania na komisję i szybszy dostęp do świadczeń, ulg oraz wsparcia z MOPS, ZUS i PFRON.

Czy nadal trzeba stawić się na komisji lekarskiej?

Z reguły tak – obowiązek osobistego stawiennictwa nadal obowiązuje. Wyjątki mogą dotyczyć osób, których dokumentacja jest kompletna i jednoznaczna, lub tych, którzy nie są w stanie stawić się osobiście z przyczyn zdrowotnych.

Czy nowe przepisy pozwalają dostać orzeczenie bezterminowo?

W wielu przypadkach tak. Dzieci do 16. roku życia mogą otrzymać orzeczenie bezterminowo. Natomiast dorośli nawet na 7 lat, jeśli ich stan zdrowia uzasadnia taką decyzję komisji.