Transakcje przy użyciu kart płatniczych

Pojęcie bezpiecznego posługiwania się kartą płatniczą może być rozumiane wieloaspektowo i uzależnione jest od wielu czynników. Po pierwsze, zależy od technicznego zabezpieczenia samej karty i stopnia ochrony danych transakcyjnych. Po drugie, od technicznego przystosowania punktu akceptującego kartę do obsługi określonych typów technologii kartowej. Po trzecie, od bezpieczeństwa przekazywania danych pomiędzy akceptantem, agentem rozliczeniowym oraz wydawcą karty. Te trzy kategorie czynników określić można jako czynniki techniczno-technologiczne. Ich istnienie i wykorzystanie warunkowane jest przez uczestników obrotu kartowego, którzy prowadzą tę działalność jako podmioty profesjonalne. Oznacza to, iż w stosunku do tych podmiotów stawiane są podwyższone wymagania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i bezproblemowości dokonywania transakcji.

Mniej przestępstw

Obecnie stosowane w Polsce rozwiązania, jak również wdrażane nowe (standard EMV odnoszący się zarówno do technologii wykonania karty, jak również do jej obsługi w terminalach elektronicznych i bankomatach) zapewniają osobom dokonującym transakcji kartami płatniczymi wysoki poziom bezpieczeństwa. Dodatkowym potwierdzeniem faktu, iż polski rynek transakcji kartami płatniczymi charakteryzuje się wysokim poziomem bezpieczeństwa, są statystyki wskazujące, iż wartość transakcji przestępczych w Polsce w stosunku do wartości dokonywanych transakcji utrzymuje się na poziomie o połowę niższym niż średnia europejska.

Drugim aspektem bezpieczeństwa dokonywania transakcji kartami płatniczymi jest funkcjonowanie w Polsce od pięciu lat regulacji prawnych dotyczących praw i obowiązków stron umowy o kartę płatniczą, które wskazują podstawowe zasady postępowania z kartą i dokonywania transakcji, jak również rozstrzygają kwestie związane z zasadami i zakresem odpowiedzialności stron umowy w przypadku wystąpienia transakcji przestępczych.

Zachowania użytkownika

Trzecim aspektem bezpieczeństwa transakcji dokonywanych kartami płatniczymi jest zachowanie i postępowanie posiadacza karty. Należy zwrócić uwagę na to, iż jest to jedyny podmiot wchodzący w skład całego systemu płatności kartami płatniczymi, który nie może zostać określony mianem profesjonalnie prowadzącego działalność w zakresie dokonywania transakcji kartami płatniczymi. Posiadacz czy użytkownik karty płatniczej, niezależnie od tego, czy jest osobą fizyczną czy przedsiębiorcą, traktowany jest, z punktu widzenia systemu płatności kartami płatniczymi, jako klient, na rzecz którego świadczone są usługi. W związku z tym w stosunku do posiadacza karty płatniczej w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa dokonywania transakcji kartami płatniczymi nie można formułować wymagań identycznych jak w przypadku pozostałych podmiotów wchodzących w skład systemu transakcji dokonywanych przy wykorzystaniu kart płatniczych. Nie należy jednak wysnuwać z powyższego stwierdzenia wniosku o tym, iż posiadacz nie musi podejmować czynności wpływających na zachowanie właściwego poziomu bezpieczeństwa. Można nawet pokusić się o stwierdzenie, iż to właśnie odpowiednie zachowanie posiadacza karty płatniczej jest elementem decydującym o tym, czy system dokonywania płatności kartami będzie charakteryzował się wysokim czy niskim poziomem bezpieczeństwa. Należy podkreślić, iż to właśnie posiadacze kart dokonując transakcji są najważniejszym elementem dla funkcjonowania całego systemu.

Ważne!

To odpowiednie zachowanie posiadacza karty płatniczej jest elementem decydującym o tym, czy system dokonywania płatności kartami będzie charakteryzował się wysokim czy niskim poziomem bezpieczeństwa

Koordynacja działań

Wzrastająca ilość transakcji powoduje również wzrost ryzyka wystąpienia transakcji przestępczych. Dlatego też wzrost świadomości i wiedzy posiadaczy o zasadach bezpiecznego dokonywania transakcji kartami płatniczymi, jak również stosowanie tych zasad w praktyce, jest jednym z najważniejszych elementów wpływających na utrzymanie poziomu bezpieczeństwa tego segmentu rynku płatności bezgotówkowych na właściwym poziomie. Jedynie skoordynowane działania podmiotów profesjonalnych tworzących system płatności kartami płatniczymi oraz posiadaczy kart zapewniają bezpieczne i prawidłowe działanie tego rynku. Dlatego też, aby ułatwić posiadaczom kart uzyskanie podstawowych informacji na temat bezpiecznego posługiwania się kartami płatniczymi, w Związku Banków Polskich przygotowane zostało zestawienie podstawowych zasad, które powinny być stosowane przy dokonywaniu tego typu płatności. Zapoznanie się z nimi i stosowanie w praktyce umożliwia znaczące ograniczenie możliwości wystąpienia transakcji nieuprawnionych.

BEZZWŁOCZNY KONTAKT

Gdy doszło do utraty karty, należy niezwłocznie skontaktować się z bankiem lub organizacją, która ją wydała. W tym celu należy skontaktować się z dostępnym przez 24 h centrum autoryzacji kart. Numer centrum jest zapisany na odwrocie karty, wysyłany jest także razem z przesyłką zawierającą kartę. Warto go wpisać do swojego telefonu komórkowego np. pod pozycją karty_nazwa banku oraz przechowywać w znanym innym domownikom miejscu w domu. Numery do zastrzegania kart można również uzyskać na stronie internetowej Związku Banków Polskich www.zbp.pl (zakładka - zastrzeż kartę) lub poprzez pod adresem: www.zbp.pl/zk.

24 RADY DLA POSIADACZY KART PŁATNICZYCH

1. Podczas transakcji nie należy tracić karty z pola widzenia. Po transakcji należy ją odebrać bez zbędnej zwłoki.

2. Należy zachować rozwagę przy przekazywaniu numeru karty. Nie należy udostępniać numeru karty nikomu, kto do nas dzwoni, również w sytuacji, gdy np. osoba dzwoniąca informuje, że są problemy techniczne i prosi o weryfikację informacji. Wydawcy kart nie stosują praktyki weryfikowania danych posiadacza czy danych karty przez telefon. W sytuacji inicjowania połączenia przez posiadacza również nie należy udostępniać numeru karty przez telefon, chyba że istnieje pewność, że rozmówca zasługuje na zaufanie.

3. Nie należy odpowiadać na pocztę elektroniczną, z której wynika konieczność podania informacji o karcie. Należy ignorować wszelką korespondencję zachęcającą do odwiedzania stron internetowych, na których można zweryfikować dane karty, limity transakcyjne lub inne parametry karty, nawet w przypadku gdy korespondencja nosi cechy podobne jak korespondencja wydawcy (np. logo, kolorystyka, podobny adres pocztowy). Ten rodzaj oszustwa jest nazywanych phishingiem.

4. Nigdy nie należy podawać informacji o karcie na stronach, które nie są bezpieczne. (np. strony z treściami przeznaczonymi wyłącznie dla osób pełnoletnich, strony nieznanych szerzej firm oferujące markowy towar po rewelacyjnych cenach).

5. Kartę należy podpisać natychmiast po jej otrzymaniu.

6. Przed ewentualnym wyrzuceniem należy dokładnie niszczyć wszystkie wnioski na karty płatnicze, które możesz otrzymać drogą pocztową.

7. Zakazane jest zapisywanie kodu PIN na karcie lub przechowywanie go razem z kartą (portfel, portmonetka) - działania tego typu są niezgodne z przepisami ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych i wyłączają ustawowy limit odpowiedzialności posiadacza karty.

8. Nie należy zostawiać karty ani pokwitowań transakcji bez nadzoru (również wydruków potwierdzeń transakcji z bankomatów).

9. Ochrona numeru karty i innych poufnych kodów umożliwiających dokonane transakcji (np. numer PIN, numer CVV 2, numer CVC2), jest obowiązkiem każdego posiadacza karty płatniczej. Należy pamiętać, że zarówno w przypadku transakcji bankomatowych, jak i dokonywanych terminalach elektronicznych wskazane jest zasłanianie ręką klawiatury służącej do wprowadzania kodu PIN podczas jego podawania.

10. Wskazanie jest sporządzenie i przechowywanie w bezpiecznym miejscu listy numerów kart oraz adresów i telefonów do każdego z wydawców posiadanych kart. Lista ta powinna być aktualna i obejmować wszystkie posiadane karty.

11. Należy ze sobą nosić tylko te karty, które są wykorzystywane. Nie jest wskazane posiadanie przy sobie kart, które są rzadko wykorzystywane.

12. Transakcje dokonywane kartami płatniczymi muszą być traktowane z taką samą rozwagą jak inne dokonane na rachunku. Konieczne jest dokonywanie weryfikacji wykonanych operacji niezwłocznie po otrzymaniu wyciągu rachunku dla kart debetowych i zestawienia transakcji dla pozostałych kart. Zachowanie pokwitowań dokonanych transakcji pozwala na szybką weryfikację zgodności danych ujętych a zestawieniach z rzeczywiście dokonanymi operacjami.

13. W przypadku jakichkolwiek rozbieżności pomiędzy zestawieniem operacji a faktycznie dokonywanymi transakcjami należy jak najszybciej złożyć pisemną reklamację w banku, który wydał kartę.

14. Wskazane jest zachowywanie pokwitowań transakcji, które nie doszły do skutku.

15. Przed wyrzuceniem należy zniszczyć wszystkie dokumenty, które zawierają numer karty płatniczej.

16. Nigdy nie należy podpisywać pokwitowania transakcji in blanco. W przypadku transakcji w imprinterze (dotyczy to tylko kart tłoczonych) zawsze konieczne jest nakreślenie linii w czystej części blankietu, tak by nie było możliwe oszukańcze dodanie dodatkowych opłat.

17. Kalka jest bardzo rzadko wykorzystywana, ale jeśli została użyta do transakcji kartą, należy ją zniszczyć.

18. W restauracjach, w przypadku otrzymania wydruku z terminala z miejscem na wpisanie napiwku w zależności od uznania należy wpisać kwotę napiwku lub przekreślić to miejsce poziomą kreską.

19. Nigdy nie należy zapisywać numeru karty w miejscu publicznie dostępnym (np. na pocztówce).

20. Wskazane jest noszenie kart poza portfelem, najlepiej w oddzielnej zamykanej przegródce lub etui.

21. Zakazane jest udostępnianie kart osobom nieuprawnionym (niebędącym posiadaczem lub użytkownikiem, w tym również członkom najbliższej rodziny).

22. W przypadku przeprowadzki konieczne jest jak najszybsze poinformowanie wydawcy karty o zmianie adresu do korespondencji.

23. Nie jest wskazane zabieranie karty ze sobą, jeżeli jej użycie jest mało prawdopodobne, a zachodzi duże prawdopodobieństwo jej utraty (np. zakupy na bazarach i w miejscach, gdzie można być narażonym na kradzież).

24. Jeżeli wystąpiła sytuacja, która sprzyja kradzieży, sprawdź, czy masz karty (np. po wejściu do pociągu, w przedziale).

dr hab. REMIGIUSZ W. KASZUBSKI

dyrektor w Związku Banków Polskich

JĘDRZEJ GRODZICKI

doradca prezesa Związku Banków Polskich