Premia pieniężna a opodatkowanie VAT

Pod rządami poprzedniej ustawy o VAT, na podstawie art. 2, opodatkowaniu podlegały m.in. sprzedaż towaru oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski. W myśl zawartej w ustawie definicji towarem były rzeczy ruchome, wszelkie postacie energii, budynki, budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu VAT, które były określone w PKWiU. Usługami były natomiast usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej oraz roboty budowlane, sprzedaż praw lub udzielanie licencji i sublicencji w rozumieniu prawa własności przemysłowej; oddanie do używania wspólnego znaku towarowego albo wspólnego znaku towarowego gwarancyjnego w rozumieniu przepisów prawa własności przemysłowej, a także udzielanie licencji lub upoważnienie do korzystania z licencji oraz przeniesienie autorskiego prawa majątkowego w rozumieniu przepisów prawa autorskiego – w odniesieniu do programu komputerowego.

Wynika z tego, że premia pieniężna nie spełniała żadnej z ww. definicji. Pieniądze nie są towarem (co wynika z przepisów prawa cywilnego). Natomiast w świetle rozporządzenia Rady Ministrów z 18 marca 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) (Dz.U. Nr 42, poz. 264 z późn.zm.) należy uznać, że premia pieniężna (i jej udzielanie) nie była wymieniona jako usługa.

Zdaniem niektórych organów podatkowych udzielanie premii pieniężnej należało traktować jak udzielanie rabatu (co powinno spowodować wystawienie faktury korygującej). Z całą mocą należy podkreślić, że takie stanowisko było niewłaściwe. Udzielenie rabatu (bonifikaty, opustu) wiązało się ze ściśle określoną transakcją. Pomimo że zarówno rabat, jak i premia pieniężna mają taki sam efekt ekonomiczny (zmniejszenie zobowiązań nabywcy), to nie można ich uznać za identyczny instrument finansowy. Rabat jest bowiem związany z okresem 1 roku od dnia sprzedaży oraz dotyczy konkretnej sprzedaży, natomiast premia pieniężna dotyczy całego spektrum działania podatnika oraz nie jest ograniczona w czasie. W związku z tym zastosowanie w tym przypadku regulacji art. 15 poprzedniej ustawy o VAT było niezasadne.

W świetle nowych przepisów o VAT opodatkowaniu podlegają m.in. odpłatne dostawy towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski.

Definicja towaru w nowej ustawie o VAT (powiększona o grunty) nadal nie obejmuje premii pieniężnych. W związku z tym należy odwołać się do definicji świadczenia usług w rozumieniu nowej ustawy o VAT. Zgodnie z art. 8 ust. 1 odpłatnym świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Mogłoby się więc wydawać, że udzielenie premii pieniężnej spełnia warunki do opodatkowania VAT. Takie rozumowanie należy jednak uznać za błędne. Zgodnie z ogólnymi przepisami, dotyczącymi sprzedaży w regulacjach prawa cywilnego, umową sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się do przeniesienia na kupującego własności rzeczy i wydania mu rzeczy, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Często w umowach sprzedaży zawarte są postanowienia, że z tytułu realizacji umów ponad umówioną wartość nabywca otrzyma od sprzedawcy określoną premię pieniężną.

Należy podkreślić, że z tytułu otrzymania premii pieniężnej nabywca nie jest obowiązany do jakichkolwiek czynności ekwiwalentnych na rzecz sprzedawcy (co mogłoby skutkować opodatkowaniem VAT premii pieniężnej).

Dodatkowo należy wskazać na postanowienia art. 29 ustawy o VAT stanowiącego o podstawie opodatkowania. Obrót (kwotę należną) pomniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów i skont). Premia pieniężna nie jest typem rabatu, nie dotyczy konkretnej transakcji (jak rabat), ale całokształtu kontaktów sprzedawcy i nabywcy. Premia stanowi więc rodzaj nagrody przyznawanej dla nabywcy. Premia nie powoduje zmniejszenia kwoty należnej (całości świadczenia należnego od nabywcy), będąc innym rodzajem świadczenia.

Reasumując, ustawa o VAT nie wprowadziła żadnych precyzyjnych wyjaśnień w zakresie opodatkowania premii pieniężnej. Uwzględniając jednak dokonane wykładnie przepisów, należy uznać, że premia pieniężna i jej udzielenie nie stanowią czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług.