Wykorzystanie bonów towarowych przez pracodawców w 2005 roku

– Wydane pracownikom bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi, nawet jeżeli zostały sfinansowane w całości ze środków ZFŚS, nie są rzeczowymi świadczeniami, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. (u.o.p.d.f.). W związku z tym nie są zwolnione z opodatkowania na podstawie powołanego przepisu. Oznacza to, że ich otrzymanie przez pracownika jest opodatkowane na tych samych zasadach, co wynagrodzenie otrzymywane ze stosunku pracy (np. pensja). Momentem powstania przychodu ze stosunku pracy jest w tym przypadku moment przekazania kuponu pracownikowi (zasada kasowa).

Jeżeli kupony są przekazane z funduszu związków zawodowych, to również nie stosuje się zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, co oznacza, że otrzymanie tego świadczenia podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Wydaje się jednak, że związki zawodowe nie pełnią funkcji płatnika, a więc podatek z tego tytułu powinna rozliczyć samodzielnie osoba, która otrzymuje kupon. W związku z tym związek zawodowy ma obowiązek – w terminie do końca lutego roku następnego – sporządzić i przekazać informację PIT 8C.

– Począwszy od 1 stycznia 2004 r., w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.) w sposób wyraźny zaznaczono, iż świadczeniami rzeczowymi nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi. W rezultacie, przewidziane we wspomnianym przepisie zwolnienie z podatku wartości świadczeń rzeczowych otrzymywanych przez pracownika, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, nie może mieć już zastosowania do wydawanych pracownikom kuponów. Wartość otrzymanych przez pracownika kuponów będzie zatem stanowiła przychód tego pracownika podlegający opodatkowaniu, niezależnie od tego, czy będzie o­na przekraczać w roku podatkowym kwotę 380 zł, czy też nie. Jeżeli wydawane przez pracodawcę kupony finansowane są z jego środków lub ze środków ZFŚS, wówczas pracodawca, przy obliczaniu zaliczki na podatek należnej od pracownika, obowiązany jest doliczyć wartość kuponu do pozostałych składników wynagrodzenia tego pracownika. Wartość ta musi zostać uwzględniona w podstawie obliczenia zaliczki w tym miesiącu, w którym kupon został wydany pracownikowi lub postawiony do jego dyspozycji. W przypadku przychodów ze stosunku pracy zastosowanie ma bowiem zasada kasowa, zgodnie z którą momentem powstania przychodu podatkowego jest moment faktycznego otrzymania przez pracownika (postawienia do jego dyspozycji) danego świadczenia.

– To pytanie pozwala na udzielenie jednoznacznej odpowiedzi. Od wartości kuponów finansowanych ze środków ZFŚS pracodawca nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne. Co do zasady podstawą wymiaru wspomnianych składek jest przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (reguła taka wynika z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.). Zasadniczo więc każde świadczenie będące przychodem w rozumieniu przepisów podatkowych stanowi równocześnie podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Od zasady tej istnieją jednak pewne wyjątki, które wynikają z przepisów rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.). Przepis par. 2 ust. 1 przedmiotowego rozporządzenia wymienia rodzaje przychodów, które nie stanowią podstawy wymiaru wspomnianych składek. Jedną z kategorii takich przychodów są świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (stanowi o tym wyraźnie par. 2 ust. 1 pkt 19 omawianego rozporządzenia). Jeśli zatem wydawane przez pracodawcę kupony są finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach ZFŚS, wówczas wartość tych kuponów wyłączona jest z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, mimo że będzie o­na stanowiła przychód ze stosunku pracy. Konsekwencją powyższego będzie również brak obowiązku odprowadzenia przez pracodawcę składki na ubezpieczenie zdrowotne od wartości takich kuponów. Podstawę wymiaru tej składki stanowi bowiem podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, pomniejszona o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe sfinansowanych przez ubezpieczonego. Zasada ta wynika z art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. nr 210, poz. 2135).

– Kupony są znakiem legitymacyjnym i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Ich wydanie nie stanowi bowiem dostawy towaru (znak legitymacyjny nie jest towarem). Kupony nie są także opodatkowane jako usługa. Rzeczywistymi stronami transakcji są bowiem sprzedawca towaru (usługodawca) oraz nabywca towaru (usługobiorca). Bony – same w sobie – nie są samoistnym towarem, tj. nie mają autonomicznego znaczenia gospodarczego (nie zaspokajają potrzeb, służą jedynie odebraniu świadczenia). Są o­ne zatem środkiem do nabycia rzeczywistego świadczenia (towaru lub usługi), analogicznie do żetonów i kart telefonicznych przy świadczeniu usług telekomunikacyjnych. Opodatkowanie bonów oraz – jednocześnie – towarów (usług) otrzymanych w wyniku ich realizacji oznaczałoby podwójne opodatkowanie tej samej wartości: prawa do towaru (usługi) wyrażonego znakiem legitymacyjnym i – w drugiej kolejności – samego towaru (usługi).

– Emisja znaków legitymacyjnych i ich sprzedaż poniżej wartości nominalnej może być uznana za czyn nieuczciwej konkurencji. Zgodnie bowiem z ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, czynem nieuczciwej konkurencji w postaci utrudniania (małym przedsiębiorcom) dostępu do rynku jest również: emitowanie oraz realizacja znaków legitymacyjnych podlegających wymianie na towary lub usługi, oferowanych poniżej ich wartości nominalnej, emitowanie oraz realizacja znaków legitymacyjnych podlegających wymianie na towary lub usługi o cenie przewyższającej wartość nominalną znaku. Czyn ten jest identyfikowany przede wszystkim wówczas, gdy podmiotami obciążonymi skutkami tych działań są mali przedsiębiorcy. Tak sporządzona oferta ma na celu obniżenie wartości nominalnej przekazywanych bonów. W efekcie może to spowodować uznanie tej sprzedaży za czyn nieuczciwej konkurencji. Powyżej wartości zamówionej przez firmę jest tak samo.

– Emitowanie i realizowanie kuponów oferowanych poniżej ich wartości nominalnej – a zatem z upustem – stanowi czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 15 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Przepis ten ustanawia zakaz emitowania i realizowania znaków legitymacyjnych podlegających wymianie na towary lub usługi, oferowanych poniżej ich wartości nominalnej. W konkretnej sytuacji faktycznej oznacza to zakaz emitowania i oferowania kuponów o wartości nominalnej np. 100 zł sprzedawanych za cenę np. 80 zł.

– Zgodnie z art. 2 pkt 13 ustawy – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2004 r. nr 19, poz. 177 z późn. zm.) przez zamówienia publiczne zależy rozumieć umowy odpłatne zawierane pomiędzy zamawiającym a wykonawcą, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane. Do istotnych elementów zamówienia publicznego należy więc jego odpłatność. Ustanawianie jako kryterium wyboru oferty darowizny, a więc czynności nieodpłatnej (czego konsekwencją byłoby zawarcie umowy darowizny co do części przedmiotu zamówienia), jest sprzeczne z wymienionym wyżej przepisem. Jest tak także, jeśli darowizna jest tylko jednym z kryteriów oceny ofert, obok głównego kryterium, jakim musi być kryterium najniższej ceny.

Do kryteriów oceny ofert odnosi się art. 91 p.z.p. Według ust. 1 tego artykułu zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Kryteriami oceny ofert są cena albo cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, w szczególności jakość, funkcjonalność, parametry techniczne, zastosowanie najlepszych dostępnych technologii w zakresie oddziaływania na środowisko, koszty eksploatacji, serwis, wpływ sposobu wykonania zamówienia na rynek pracy w miejscu wykonywania zamówienia oraz termin wykonania zamówienia. Bez wątpienia ustanowienie jako kryterium oceny ofert wielkości przekazanej darowizny nie odpowiada warunkowi, aby kryterium odnosiło się do przedmiotu zamówienia (jego cech czy sposobu realizacji), a więc jest sprzeczne również z cytowanym wyżej art. 91 ust. 2 p.z.p.

Not. AS