REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Praca nie może być wykonywana nieodpłatnie

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

Pracownik nie może zrzec się wynagrodzenia, nie może też przenieść prawa do niego na inną osobę. To jeden z przejawów specjalnej ochrony, jaką kodeks pracy otacza wynagrodzenia pracownicze.
Zakaz zrzeczenia się wynagrodzenia jest bezwarunkowy i nie może być uchylony porozumieniem stron stosunku pracy. Pracownik może natomiast swobodnie dysponować wynagrodzeniem już wypłaconym mu przez pracodawcę.
Bezwzględnie obowiązująca norma zawarta w art. 84 kodeksu pracy dotyczy każdego pracownika, bez względu na podstawę nawiązania stosunku pracy (czyli niezależnie od tego, czy jest o­n zatrudniony na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru czy spółdzielczej umowy o pracę). Nie dotyczy o­n natomiast osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umowy zlecenia, umowy o dzieło czy kontraktu menedżerskiego). Zakaz obejmuje wszystkich pracowników, niezależnie też od zajmowanego przez nich stanowiska pracy lub pełnionej funkcji. Wskazywał na to także Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 27 października 1995 r. (III APr 40/95 Pr. Pracy 1996/7/45), podnosząc, że dyrektor zakładu pracy jest zarazem jego pracownikiem i ma niezbywalne prawo do otrzymania należnego mu wynagrodzenia za pracę, zgodnie z obowiązującymi w tym względzie przepisami.

Zakres zakazu

Zrzeczenie się prawa do wynagrodzenia byłoby oświadczeniem woli pracownika, w którym zwalnia o­n pracodawcę z obowiązku wypłaty należnego mu wynagrodzenia za pracę. Zrzeczenie to mogłoby więc obejmować zobowiązanie się pracownika do świadczenia pracy nieodpłatnie, jak i zwolnienie pracodawcy z obowiązku zapłaty wynagrodzenia za okres już przepracowany. Kodeks pracy zakazuje jednak pracownikowi dokonywania tego rodzaju dyspozycji w stosunku do wszelkich przysługujących mu składników wynagrodzenia. W przypadku zaś zawarcia porozumienia, którego postanowienia określałyby obowiązek pracownika do świadczenia pracy nieodpłatnie lub zwalniałyby pracodawcę od wypłaty wynagrodzenia za wykonaną pracę, uznać należy, że porozumienie to byłoby nieważne, a pracownik nadal zachowałby prawo do wynagrodzenia. Skutek taki jednoznacznie wynika z art. 18 par. 2 k.p., według którego postanowienia umów i aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy, mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy są nieważne, a zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy (przykład 1).

PRZYKŁAD 1

Czytelnik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Spółce X. W dniu 2 marca 2004 r. spółka przedstawiła mu do podpisania aneks do umowy o pracę, w którym przewidziano, że z uwagi na trudną sytuację finansową firmy zrzeka się o­n wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz zobowiązuje się nieodpłatnie pracować w soboty. Czytelnik, obawiając się utraty pracy, podpisał ten aneks. Po rozwiązaniu umowy o pracę w dniu 13 marca 2006 r. czytelnik zażądał jednak od spółki wypłaty wynagrodzenia za przepracowane godziny nadliczbowe, w tym też za pracę w soboty. Gdy Spółka X odmówiła powołując się na aneks do umowy, czytelnik wystąpił z pozwem do sądu pracy dochodząc zasądzenia tego wynagrodzenia. Sąd uwzględnił jego powództwo, gdyż zrzeczenie się wynagrodzenia zawarte w aneksie do umowy jest nieważne z mocy art. 18 par. 2 k.p.

Niezbywalność prawa

Przepis art. 84 k.p. ustanawia również niezbywalność prawa do wynagrodzenia. Zakaz przeniesienia prawa do wynagrodzenia wyklucza więc dopuszczalność zawierania umów oraz składania jednostronnych oświadczeń woli przenoszących na inne osoby to prawo, niezależnie od przyczyny i celu takich czynności. Oznacza to, że umowa przenosząca prawo do wynagrodzenia, zawarta między pracownikiem a osobą trzecią, byłaby nieważna jako sprzeczna z prawem na podstawie art. 58 par. 1 kodeksu cywilnego w związku z art. 300 k.p.
Pracownik nie może się też zrzec prawa do wynagrodzenia w zawartej z pracodawcą ugodzie. Dotyczy to zwłaszcza ugód pozasądowych zawieranych między stronami stosunku pracy. Wskazywał na to wyraźnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 28 marca 1996 r. (III APr 11/96 Apel.-W-wa 1997/1/4), podnosząc, że dopuszczalność zawierania ugód pozasądowych pomiędzy pracownikiem, a zakładem pracy ograniczają w istotny sposób przepisy prawa pracy. Takim przepisem jest art. 84 k.p. stwierdzający, że pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia.

Nie tylko wynagrodzenie

Zakaz zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia za pracę jest w orzecznictwie sądowym ujmowany bardzo szeroko. Przyjmuje się bowiem, że zakaz ten dotyczy nie tylko wynagrodzenia zasadniczego, ale także innych jego składników, m.in. dodatku stażowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 grudnia 1977 r., I PRN 158/77, OSP 1978/7/136). W świetle art. 152, 171 i 172 k.p. również ekwiwalent pieniężny należny pracownikowi za niewykorzystany urlop wypoczynkowy podlega ochronie w takim samym zakresie, jak wynagrodzenie za pracę (wyrok Sądu Najwyższego z 11 czerwca 1980 r., I PR 43/80, Sł. Prac. 1980/12/30). Zakaz z art. 84 k.p. obejmuje ponadto nagrody jubileuszowe. Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z 21 października 2003 r. (I PK 517/02, PiZS 2005/6/36), stwierdzając, że premiowe ukształtowanie gratyfikacji jubileuszowej oznacza zakaz zrzeczenia się prawa do niej i przeniesienia go na inną osobę. Również takie świadczenia, jak odprawa emerytalna i rentowa, nie są wyłączone spod działania przepisów o ochronie wynagrodzenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 29 sierpnia 1994 r., III APr 44/94, OSA 1994/10/79) – przykład 2.

PRZYKŁAD 2

Czytelniczka była zatrudniona w Przedsiębiorstwie X na podstawie umowy o pracę. Strony rozwiązały umowę o pracę za porozumieniem stron. Ponieważ przedsiębiorstwo to znajdowało się w trudnej sytuacji ekonomicznej, strony zapisały w porozumieniu o rozwiązaniu umowy o pracę, że pracownica zrzeka się odprawy pieniężnej w związku z rozwiązaniem umowy o pracę oraz ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, natomiast w zamian za powyższe firma wyda jej natychmiast świadectwo pracy. Czytelniczka po kilku tygodniach od rozwiązania umowy o pracę zażądała jednak wypłaty należnych jej świadczeń. Gdy pracodawca odmówił, wystąpiła z pozwem do sądu pracy, dochodząc zasądzenia odprawy i ekwiwalentu. Wskazywała, że zapisy zawarte w tym porozumieniu są sprzeczne z prawem pracy. Sąd uwzględnił jej żądania, gdyż oświadczenie o zrzeczeniu się odprawy oraz ekwiwalentu jako sprzeczne z art. 84 k.p. było nieważne.

Odprawa emerytalna

Warto też zwrócić uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z 17 lutego 2005 r. (II PK 235/04 OSNP 2005/18/286), w którym wskazano, że pracownik nie może zrzec się prawa do odprawy rentowej przez zwrot na rachunek pracodawcy należnie pobranego świadczenia. Potwierdza o­n bowiem, że zakazem zrzeczenia się objęta jest także odprawa emerytalna i rentowa.
Wątpliwości budzi jednak fakt rozszerzenia przez Sąd Najwyższy w tym wyroku przepisu art. 84 k.p. na czynności dokonywane przez pracownika już po wypłaceniu mu należnego świadczenia. Wydaje się bowiem, że jest to niedopuszczalna wykładnia art. 84 k.p., który jako przepis wyjątkowy nie powinien być interpretowany rozszerzająco także na czynności dokonywane przez pracownika po wypłaceniu mu należnego świadczenia.
Zakaz z art. 84 k.p. nie obejmuje natomiast odsetek od wynagrodzenia. Mają o­ne bowiem samodzielny byt prawny, odrębny od świadczenia głównego. Tak więc odsetki za opóźnienie, nawet jeśli powstały na bazie wynagrodzenia za pracę, mają odmienny od niego charakter prawny. Stąd też nie można w stosunku do nich powoływać zakazu zawartego w art. 84 k.p.

Ryszard Sadlik
gp@infor.pl


Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Infor.pl
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Ponad 500 zł dodatkowo za staż, co miesiąc. Jest ustawa, wypłaty w III kwartale 2025 r. [dla kogo, przez ile?]

Od 1 czerwca 2025 r. zaczęła obowiązywać ustawa z 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia (Dz.U. 2025 poz. 620). Regulacja wprowadza szereg uprawnień dla pracowników, osób bezrobotnych, pracodawców, urzędów pracy oraz osób z niepełnosprawnościami. Nowa ustawa daje możliwość otrzymania ponad 500 zł za staż. Poniżej szczegóły, bo trzeba wiedzieć, że regulacja nie jest skierowana dla tak wielu, jakby się mogło wydawać i na tak długo, jakby chciano.

Nowe kary dla kierowców 2025. Rząd właśnie przyjął projekt. Konfiskata auta, więzienie, dożywotni zakaz prowadzenia

Rządowa ofensywa przeciwko piratom drogowym! W dniu 3.07.2025 Rada Ministrów przyjęła projekt nowych przepisów dla kierowców, który ma skuteczniej walczyć z najgroźniejszymi przestępstwami na drogach. Koniec z brawurą, nielegalnymi wyścigami i lekceważeniem zakazów. Bandyci drogowi mogą spodziewać się surowych kar, w tym nawet przepadku pojazdu, dożywotniego zakazu prowadzenia i więzienia. Zmiany w Kodeksie karnym i Prawie o ruchu drogowym mają wejść w życie jeszcze w 2025 roku i stanowić punkt zwrotny w walce o bezpieczeństwo na polskich drogach.

Kiedy nauczycielowi trzeba wypłacić nagrodę jubileuszową? [Przykład]

W jakim terminie należy wypłacić nagrodę jubileuszową nauczycielowi? Jak obliczyć wysokość nagrody jubileuszowej?

Sprzedaż w 2030 r. czyli kompetencje przyszłości. Jaki musi być handlowiec za 5 lat?

Sprzedaż dynamicznie się zmienia. Bywa, że klient kończy rozmowę z handlowcem w środku ofertowej formułki. Dziś, a jeszcze bardziej za 5 lat, klienci potrzebują rozmowy, zrozumienia, uważnego słuchania i pomocy. Coraz ważniejsza jest uczciwość i działanie zgodnie z wartościami. O czym dziś musi wiedzieć handlowiec, aby w 2030 r. posiadał wszystkie wymagane kompetencje?

REKLAMA

1700 zł dla każdego? Bezwarunkowy Dochód Podstawowy w Polsce – co to oznacza dla Ciebie i budżetu?

Wyobraź sobie: co miesiąc 1700 zł na Twoim koncie – bez pytań, bez wniosków, dla każdego. Brzmi jak science fiction? Właśnie to proponują niektórzy eksperci, chcąc zastąpić dzisiejsze świadczenia rodzinne, w tym 800 plus, jednym, powszechnym przelewem. Wyjaśniamy, skąd ten pomysł, ile by to kosztowało budżet państwa i dlaczego wywołuje tak gorące dyskusje w Polsce.

Obowiązkowe windy w każdym budynku mieszkalnym, który ma co najmniej dwie kondygnacje. To tylko jedna ze zmian, która nas czeka

Ministerstwo Rozwoju i Technologii opublikowało projekt zmian w przepisach technicznych dotyczących budynków. Chodzi o to, by były one lepiej dopasowane do dzisiejszych potrzeb – zarówno jeśli chodzi o bezpieczeństwo, efektywność energetyczną, jak i dostępność dla osób z niepełnosprawnościami. Trwają konsultacje publiczne, a dokument jest już dostępny na stronie Rządowego Centrum Legislacji.

Przeniesienie pracownika do innego działu. Co z wypowiedzeniem zmieniającym i odprawą?

W praktyce może się zdarzyć, iż pracodawca przenosi pracownika do innego działu, aby uniknąć zwolnień. Jak dokonać tego zgodnie z prawem? Kiedy nie jest potrzebne wypowiedzenie zmieniające? Czy przenoszonemu pracownikowi trzeba wypłacić odprawę?

Orzeczenie o niepełnosprawności 2025: Sprawdź listę 150 chorób dających prawo do stałej opieki i rehabilitacji

Lista 150 chorób, które automatycznie uprawniają do wskazań w punktach 7 i 8 orzeczenia o niepełnosprawności, to prawdziwe ułatwienie dla chorych i ich rodzin. Oznacza to, że osoby z tymi schorzeniami – po potwierdzeniu diagnozy – zyskują prawo do stałej opieki oraz pierwszeństwo w rehabilitacji społecznej i zawodowej, bez konieczności szczegółowego udowadniania swojej niesamodzielności.

REKLAMA

Od 1 do 30 tys. złotych kary grzywny dla pracodawcy za pracę w upał. Ale zasady będą jeszcze ostrzejsze. Kiedy zmiany wejdą w życie?

Od 1 do 30 tys. złotych kary grzywny dla pracodawcy za pracę w upał przekraczający 32 lub 35 st. Ale zasady będą jeszcze ostrzejsze. Kiedy zmiany wejdą w życie? Miały zacząć obowiązywać od 1 czerwca 2025 r. Okazuje się, że wejdą ale najwcześniej po 1 stycznia 2027 r.

Polska inwestycyjna zapaść – co hamuje rozwój i jak to zmienić?

Od 2015 roku stopa inwestycji w Polsce systematycznie spada. Choć może się to wydawać abstrakcyjnym wskaźnikiem makroekonomicznym, jego skutki odczuwamy wszyscy – wolniejsze tempo wzrostu gospodarczego, mniejszy przyrost zamożności, trudniejsza pogoń za Zachodem. Dlaczego tak się dzieje i czy można to odwrócić? O tym rozmawiali Szymon Glonek oraz dr Anna Szymańska z Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

REKLAMA