Lepiej się porozumieć niż toczyć spór przed sądem pracy

Komisję pojednawczą powołują wspólnie pracodawca i zakładowa organizacja związkowa. Jeżeli w firmie nie działa zakładowa organizacja związkowa – pracodawca powołuje ją po uzyskaniu pozytywnej opinii pracowników. Opinia zatrudnionych wyrażana jest w formie referendum zakładowego.

W takim samym trybie ustala się zasady i tryb powoływania komisji, czas trwania jej kadencji i liczbę jej członków. Członkiem komisji pojednawczej nie może być osoba zarządzająca w imieniu pracodawcy zakładem pracy, główny księgowy, radca prawny i osoba prowadząca sprawy osobowe, zatrudnienia i płac. Komisja wybiera ze swego grona przewodniczącego, jego zastępców i ustala regulamin postępowania pojednawczego, które przeprowadzane jest w zespołach składających się z co najmniej z 3 członków komisji. Sprawowanie obowiązków członka komisji pojednawczej jest funkcją społeczną. Jednakże członek zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w jej pracach. Pracodawca jest obowiązany zapewnić komisji pojednawczej warunki lokalowe oraz środki techniczne umożliwiające właściwe jej funkcjonowanie. Wydatki związane z jej działalnością ponosi również pracodawca. Obejmują o­ne także równowartość utraconego wynagrodzenia za czas nieprzepracowany przez pracownika w związku z udziałem w postępowaniu pojednawczym.

Komisja wszczyna postępowanie na wniosek pracownika zgłoszony na piśmie lub ustnie do protokołu. Na wniosku stwierdza się datę jego wpływu. Powinien o­n zawierać określenie żądania pracownika oraz opisanie okoliczności faktycznych stanowiących jego podstawę.

Kodeks pracy przewiduje w art. 264 stosunkowo krótkie terminy wniesienia odwołania do sądu pracy od wypowiedzenia umowy, żądania przywrócenia do pracy lub odszkodowania oraz nawiązania umowy o pracę (odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę, żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania – w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę, a żądanie nawiązania umowy o pracę – w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy). Dlatego ważną regulację w tym zakresie zawiera art. 248 par. 2 k.p., zgodnie z którym zgłoszenie przez pracownika wniosku do komisji pojednawczej przerywa bieg tych terminów. Po bezskutecznym zakończeniu postępowania pojednawczego biegną o­ne od nowa. Z tego też właśnie powodu niezwykle istotne jest precyzyjne odnotowanie na wniosku daty jego zgłoszenia komisji.

W sprawach dotyczących rozwiązania, wygaśnięcia lub nawiązania stosunku pracy, o których mowa w art. 264 k.p., wniosek do komisji pojednawczej należy złożyć przed upływem terminów określonych w tym przepisie. W przypadku ich przekroczenia komisja nie może przywrócić tych terminów, ma do tego prawo tylko i wyłącznie sąd. Co więcej, komisja nie może w ogóle wszczynać postępowania, gdyż powinna zwrócić wniosek pracownikowi i pouczyć go o przysługujących mu uprawnieniach. W praktyce może się zdarzyć, że pracownik jednocześnie złoży wniosek do komisji i pozew do sądu pracy. W takiej sytuacji możliwe jest zawieszenie postępowania przez sąd do czasu zakończenia postępowania przed komisją.

W przypadku prawidłowego złożenia wniosku przez pracownika przewodniczący powinien zapoznać z jego treścią pracodawcę lub osobę uprawnioną w jego imieniu do podjęcia decyzji w sprawie ewentualnego uznania dochodzonych przez pracownika żądań i zawarcia w tej sprawie ugody. Jeśli istnieją szanse na ugodowe zakończenie sporu, komisja rozpatruje dalej sprawę, wyznaczając posiedzenie i zawiadamiając strony o jego terminie. Komisja może też zwracać się do stron o udzielenie dodatkowych wyjaśnień i przedstawienie dowodów na poparcie swoich twierdzeń. Posiedzenie prowadzi przewodniczący. Rozpoczyna je od zapoznania uczestników posiedzenia z przedmiotem sporu i okolicznościami faktycznymi sprawy. Następnie strony przedstawiają swoje propozycje rozwiązania sporu. Celem wyjaśnienia okoliczności sprawy komisja może prowadzić postępowanie wyjaśniające. W trakcie posiedzenia przewodniczący powinien w każdym momencie dążyć do zbliżenia stanowisk stron i przedstawiać propozycje ugody. Z posiedzenia komisji powinien być sporządzony protokół opisujący jego przebieg, stanowiska stron i treść ugody lub stwierdzenie, że strony nie doszły do porozumienia.

Postępowanie przed komisją ograniczone jest czasowo. Powinna o­na dążyć do tego, aby załatwienie sprawy w drodze ugody nastąpiło w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. W sprawach dotyczących rozwiązania, wygaśnięcia lub nawiązania stosunku pracy, postępowanie pojednawcze kończy się z mocy prawa (bez względu na rezultat) z upływem 14 dni od dnia złożenia wniosku przez pracownika, a w innych sprawach – z upływem 30 dni od dnia złożenia wniosku.

Celem postępowania przed komisją jest zawarcie ugody. Treść ugody wpisuje się do protokołu, który podpisują strony i członkowie zespołu. Ugoda powinna zostać dobrowolnie wykonana przez pracodawcę. Jeśli tak się nie stanie, podlega wykonaniu w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego po nadaniu jej przez sąd pracy klauzuli wykonalności. Pracownik, aby wyegzekwować zrealizowanie ugody, powinien złożyć do rejonowego sądu pracy, w którego okręgu siedzibę ma pracodawca, wniosek o nadanie jej klauzuli wykonalności. Do wniosku musi dołączyć oryginał ugody. Sąd po zbadaniu treści ugody wydaje postanowienie o nadaniu jej klauzuli wykonalności. Jest to równoznaczne ze stwierdzeniem, że ugoda może być wykonana w drodze egzekucji sądowej.

Niedopuszczalne jest zawarcie ugody, która byłaby sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego art. 253 k.p.

Komisja powinna badać zatem treść ugody pod kątem tych przesłanek. W przypadku zawarcia ugody z naruszeniem art. 253 k.p. sąd pracy odmówi nadania jej klauzuli wykonalności. Ugody takiej nie będzie można zatem przymusowo wykonać w drodze egzekucji sądowej.

Pracownik może wystąpić do sądu pracy w terminie 30 dni od dnia zawarcia ugody z żądaniem uznania jej za bezskuteczną, jeżeli uważa, że ugoda narusza jego słuszny interes. Jednakże w sprawach dotyczących rozwiązania, wygaśnięcia lub nawiązania stosunku pracy z żądaniem takim pracownik może wystąpić tylko przed upływem 14 dni od dnia zawarcia ugody.

Jeżeli postępowanie przed komisją pojednawczą nie doprowadziło do zawarcia ugody, komisja na żądanie pracownika, zgłoszone w terminie 14 dni od dnia zakończenia postępowania pojednawczego, przekazuje niezwłocznie sprawę sądowi pracy. Wniosek pracownika o polubowne załatwienie sprawy przez komisję pojednawczą zastępuje wówczas pozew.

WYDATKI PONOSI PRACODAWCA

9 KROKÓW

Andrzej Marek

Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Legnicy