Księgi wieczyste, Użytkowanie wieczyste

W obliczu narastających konfliktów sąsiedzkich i zawiłości prawnych związanych z dostępem do drogi publicznej, Sąd Najwyższy ponownie pochylił się nad instytucją służebności drogi koniecznej. Choć sprawa, której dotyczy najnowsze orzeczenie z 29 września 2025 roku (sygn. I CSK 2324/24), zakończyła się odmową przyjęcia skargi kasacyjnej, to uzasadnienie postanowienia rzuca nowe światło na kluczowe aspekty tego zagadnienia: pojęcie nieruchomości w sensie prawnym oraz rygorystyczne podejście do oceny niezbędności ustanowienia służebności. Wskazuje to, że nie każda trudność komunikacyjna uzasadnia ingerencję w prawo własności sąsiada, a właściciel nieruchomości musi najpierw wykazać, że podjęcie działań we własnym zakresie jest ekonomicznie nieracjonalne.

Rząd pracuje nad uproszczeniem postępowań spadkowych. Już niedługo wystarczy stawić się raz u notariusza, którego zakres kompetencji zostanie rozszerzony. Obecnie formalnie bowiem należy złożyć nawet aż trzy osobne wnioski do wydziału ksiąg wieczystych, aby prawidłowo przeprowadzić formalności spadkowe dotyczące nabycia nieruchomości. Postępowanie ulegnie więc nie tylko uproszczeniu, ale i skróceniu. Jakich przypadków będzie to dotyczyło?

Podczas posiedzenia Senatu, które odbyło się w dniu 17 lipca 2025 r. – wiceminister rozwoju i technologii Tomasz Lewandowski ujawnił, że resort ma już gotowy projekt ustawy mającej na celu przywrócenie użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych zabudowanych na cele mieszkaniowe. Co więcej – przewiduje on nie tylko powrót do budownictwa na gruntach należących do Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego, ale również zupełnie nową kategorię użytkowania wieczystego, z którą związane będą odmienne niż dotychczas (tj. sprzed zmiany stanu prawnego, która miała miejsce 1 stycznia 2019 r.) opłaty.

Dyrektor KIS potwierdził brak podatku VAT przy wykupie prawa użytkowania wieczystego przez użytkowania wieczystego.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) wydał interpretację indywidualną, w której wyjaśnił, że sprzedaż prawa użytkowania wieczystego ustanowionego przed 1 maja 2004 r. nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Ustawa likwidująca użytkowanie wieczyste została podpisana przez prezydenta Andrzeja Dudę. Dotychczasowi użytkownicy wieczyści będą mogli wykupić grunty na własność. Ustawa zwalnia także nabycie pierwszego mieszkania z podatku od czynności cywilnoprawnych. 

Sprzedaż nieruchomości w toku postępowania egzekucyjnego podlega opodatkowaniu VAT - wynika z odpowiedzi udzielonej przez Krajową Informację Skarbową. Według interpretacji, komornik jako płatnik podatku VAT musi doliczyć 23% podatku do ceny netto wskazanej w operacie szacunkowym, pobrać go od kupującego i odprowadzić do Urzędu Skarbowego. Ta informacja ma kluczowe znaczenie dla zainteresowanych stron i organów administracji skarbowej.

Interpretacja Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) dotyczy możliwości rozpoznania w kosztach podatkowych wartości prawa użytkowania wieczystego gruntów w przypadku nieodpłatnego zbycia części zakładu górniczego.

Użytkowanie wieczyste ma zostać zlikwidowane - taki jest cel ustawy przyjętej 29 marca przez rząd. Zakłada ona, że ulegną zmianie zasady ustalania ceny gruntów zbywanych na rzecz użytkowników wieczystych. Użytkownikom wieczystym gruntów należących do samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa będzie przysługiwać roszczenie o nabycie prawa własności gruntu.