Staż pracy, Urlop wypoczynkowy

Bez urlopu, bez zwolnienia lekarskiego… tak się zasuwa na śmieciówkach uchodzących za jedną z największych patologii na polskim rynku pracy. Ten problem dotyka też samozatrudnionych. Co jest najgorsze? Po latach harówki oficjalny bilans stażu pracy to okrągłe zero. Teraz nadchodzi koniec tej jawnej niesprawiedliwości. Od nowego roku ruszy rewolucyjna zmiana. Nawet 5 mln Polaków zyska nowe uprawnienia.

W trakcie roku kalendarzowego może zmienić się dobowa norma czasu pracy. Często dotyczy to pracowników, przedkładających orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.

Zmęczenie i potrzeba oddechu od maili, telefonów i projektów to uczucia, które dobrze zna nie tylko pracownik etatowy. Coraz więcej samozatrudnionych prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze przyznaje wprost: chcieliby odpocząć, ale mają wątpliwości, co będzie się działo z ich firmą podczas dłuższej nieobecności. Często nie wiedzą nawet, jakie prawa do odpoczynku im przysługują. Wyjaśniamy, jakie mechanizmy prawne, podatkowe oraz organizacyjne mogą pomóc przedsiębiorcy złapać oddech.

Pytanie: Po wielu latach pracy zmieniłem pracodawcę. Zgodnie ze stażem pracy miałem prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym. Umowę na okres próbny zawarłem od 1 stycznia 2025 roku na trzy miesiące. Ile dni urlopu mi przysługuje? Kiedy mogę wziąć urlop u nowego pracodawcy?

Staż pracy na nowych zasadach od 2026 roku. Rząd przyjął projekt, który umożliwi wliczanie do stażu pracy okresów wykonywania umów zlecenia oraz prowadzenia działalności gospodarczej. Nowe przepisy zrównają prawa samozatrudnionych i zleceniobiorców z etatowcami – w tym prawo do dłuższego urlopu i nagród jubileuszowych.

W dniu 24 czerwca 2025 r. (po prawie roku od opublikowania pierwszej wersji) Rada Ministrów przyjęła i skierowała do Sejmu RP - projekt nowelizacji kodeksu pracy dotyczący stażu pracy. Po wejściu w życie tej nowelizacji (co ma nastąpić 1 stycznia 2026 r.), okres wykonywania pracy na podstawie umów zlecenia lub świadczenia usług zawartych z obecnym pracodawcą zostanie zaliczony zarówno do ogólnego, jak i do tzw. zakładowego stażu pracy. Ponadto do stażu pracy (okresu zatrudnienia) będzie wliczany okres prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, wykonywania wolnego zawodu, bycia wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej i inne przypadki.

Lato od zawsze kojarzy się z planowaniem wypoczynku, jednak w roku 2025 kalendarz urlopowy jest wyjątkowo napięty. Powód? Zaległe dni wolne z 2024 r. Zgodnie z art. 168 Kodeksu pracy trzeba zacząć je wykorzystywać najpóźniej 30 września 2025 r. Jeśli tego nie zrobisz, Twój szef naraża się na sankcje finansowe, a Ty ryzykujesz utratę dni wolnych.

Od 2026 roku osoby pracujące na umowach zlecenia oraz prowadzące własną działalność gospodarczą zyskają nowe prawa – okresy te będą wliczane do stażu pracy. To efekt przygotowanej przez rząd nowelizacji Kodeksu pracy. Zmiana obejmie blisko 1,9 miliona osób i ma na celu zlikwidowanie nierówności w dostępie do uprawnień pracowniczych.

Co trzeba wiedzieć o urlopie na żądanie? Kiedy przysługuje? Jak skutecznie zgłosić taki urlop? Czy pracodawca może odmówić takiego urlopu? Jakie są wytyczne Państwowej Inspekcji Pracy? A co wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego?

Pracownicy często zastanawiają się nad tym kiedy przysługuje im 20, a kiedy 26 dni urlopu wypoczynkowego w ciągu roku. Od czego zależy ten wymiar? Co ma się zmienić od 1 stycznia 2026 r.?

Jak staż pracy wpływa na urlop wypoczynkowy pracownika? Ile wynosi wymiar urlopu wypoczynkowego dla pracownika zatrudnionego poniżej 10 lat, a ile dla pracownika zatrudnionego powyżej 10 lat? Co wlicza się do stażu pracy? Czy czekają nas zmiany w 2026 r.?

Polskie prawo pracy gwarantuje każdemu pracownikowi prawo do corocznego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Jego wymiar zależy od stażu, wieku, a w niektórych przypadkach – także od niepełnosprawności. Zobacz, ile dni urlopu Ci się należy i kiedy najlepiej go zaplanować.

Harują ciężko całymi latami, ale to harowanie nie wlicza się do stażu pracy. O taką, obwarowaną przepisami ścianę, rozbijają się zatrudniani na umowach-zleceniach i ci , którzy prowadzą własną działalność gospodarczą. Czy teraz wreszcie się to zmieni? Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów pozytywnie zaopiniował projekt ustawy, który przyniesie rewolucję dotyczące zasad, na jakich staż pracy zostanie wyliczony. To z kolei pociągnie za sobą zmiany w prawach do urlopu.

Majówka w tym roku jest wyjątkowo długa. Wiele pracowników wzięło wolne m. in. w dniu 2 maja, czy też dostało wolne za 3 maja, które wypada w sobotę. Czy pracodawca może odwołać pracownika z majówki? Zatem czy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego? Kto pokrywa koszty i czy pracownik może się nie zgodzić?

Zmiany w naliczaniu stażu pracy od 1 stycznia 2026 r. Co z umowami cywilnoprawnymi? Projekt nowelizacji z 7 kwietnia 2025 r. Projekt ten ma na celu zmiany dotyczące rozszerzenia form zatrudnienia, które wliczać się będą do stażu pracy.

Rok temu (4 kwietnia 2024 r.) Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej na konferencji prasowej zapowiedziało wprowadzenie nowego typu urlopu. To była (wtedy i dziś) rewolucja prawna. Za każde 5 lat pracy (stażu) pracownik otrzyma dodatkowe 2 dni urlopu. Za 25 lat pracy przysługuje więc aż 10 dni dodatkowego, płatnego urlopu wypoczynkowego. To bardzo hojny przywilej pracowniczy. Nie dziwi więc, że prawo do tego urlopu mają tylko niektórzy pracownicy. W tym wypadku opiekunki opiekunowie dzieci do lat 3 pracujący w żłobkach. Po roku (także 4 kwietnia tym razem 2025 r.) okazuje się, że urlop ten ma szansę na wejście w życie (być może od 2026 r. jest możliwy jednak także 2027 r.) - trwają konsultacje społeczne odpowiedniego projektu ustawy nowelizującej przepisy.

Co dalej z urlopem stażowym? Czy wejdzie w 2025 r. czy w 2026 r.? Głównym jego celem byłoby zapewnienie pracownikom możliwości odpoczynku i regeneracji po dłuższym okresie pracy, co z kolei przyczyniłoby się do poprawy efektywności pracowników i ich zadowolenia z pracy. Jest pomysł aby urlop za staż byłby podobny do nagrody jubileuszowej za staż. Jedno wyrażałoby się w dodatkowych dniach wolnych od pracy a drugie w dodatkowej gratyfikacji pieniężnej.

Kiedy i komu pracodawca ma obowiązek udzielić dodatkowych dni urlopu wypoczynkowego? W jakich sytuacjach i terminach pracownik nabywa prawo do zwiększonego wymiaru tego urlopu? Co wynika z przepisów?

Standardem jest, że pracownicy mają 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego w roku. Niektórzy pracownicy są uprawnieni do nawet 36 dni urlopu. Kto i kiedy może liczyć na tak długi urlop?

Już wiadomo, że nie udało się w 2024 r. wdrożyć wszystkich korzystnych zmian w prawie dla emerytów, rencistów, rodzin osób zmarłych i pracowników. Najbardziej skomplikowany kalendarz wdrożenia przewidziany jest dla renty wdowiej. Odległa jest też nowelizacja kodeksu pracy dająca możliwość traktowania jako pracowniczych okresów pracy na umowach cywilnoprawnych i działalności gospodarczej. Ma to wpływ na staż pracy (a więc wymiar urlopu, odprawy i nagrody jubileuszowe). 

Od 1 stycznia 2026 r. ma wejść w życie nowelizacja Kodeksu pracy, która pozwoli na nowo przeliczyć pracownikom staż pracy. Już pojawiają się propozycje ograniczenia korzyści wynikających z przeliczenia stażu pracy. Autorem ograniczeń jest Ministerstwo Rozwoju i Technologii, które występuje przeciwko zwiększeniu kosztów dla przedsiębiorców (i w dużym stopniu urzędów) np. co do wypłaty nagród jubileuszowych czy urlopów wypoczynkowych w wymiarze 26 dni.

Zmiana jednego przepisu w kodeksie pracy spowoduje lawinę korzyści dla milionów zatrudnionych, choć aktualnie niekoniecznie na podstawie umowy o pracę.

Od kiedy 35 dni urlopu wypoczynkowego dla każdego pracownika? Pojawiła się propozycja, żeby każdy mógł odpoczywać dłużej. Bez względu na staż pracy i grupę zawodową. Ale czy już można się cieszyć? Sprawdź.

Prezes GUS wydał obwieszczenie w sprawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w 2024 r. i w drugim półroczu 2024 r. Dzięki temu wiemy, jaka jest wysokość świadczenia urlopowego w 2025 roku.

Nieudzielenie urlopu przez pracodawcę stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Jak wysoka kara grozi pracodawcy za naruszenie przepisów o udzielaniu urlopów wypoczynkowych w 2025 i 2026 roku? Artykuł zawiera aktualne kwoty.