Problem ze wzrokiem? W 2025 możesz zyskać orzeczenie – zobacz, kto ma prawo

• Nowe zasady 2025 – kto może dostać orzeczenie o niepełnosprawności?
• Co daje orzeczenie o niepełnosprawności?
• Słaby wzrok – kiedy możesz dostać orzeczenie?
• Nie tylko te choroby – liczy się to, jak widzisz na co dzień
• Nie ignoruj pierwszych sygnałów. To może być coś więcej niż zmęczony wzrok
• Objawy, które powinny Cię zaniepokoić
• Jak dostać orzeczenie o niepełnosprawności krok po kroku
• Czego orzeczenie o niepełnosprawności nie daje?
• Nowość 2025: dłuższe lub bezterminowe orzeczenia
• FAQ – najczęściej zadawane pytania

Nowe zasady 2025 – kto może dostać orzeczenie o niepełnosprawności?

W 2025 roku weszły w życie przepisy, które ułatwiają uzyskanie orzeczenia o niepełnosprawności. Możesz się o nie ubiegać, jeśli masz trwałe problemy zdrowotne, które ograniczają Twoje codzienne funkcjonowanie i to niezależnie od wieku. Wniosek mogą złożyć zarówno osoby pracujące, jak i nieaktywne zawodowo, dzieci, młodzież, emeryci i renciści. Nie musisz mieć całkowitej utraty wzroku. Orzeczenie może przysługiwać również wtedy, gdy masz umiarkowane zaburzenia, które utrudniają Ci naukę, komunikację, poruszanie się, pracę lub samodzielne życie. Liczy się rzeczywisty wpływ choroby na Twoje funkcjonowanie, a nie tylko sama diagnoza.

W Polsce funkcjonują trzy stopnie niepełnosprawności:

• Lekki – niewielkie ograniczenia, ale osoba pozostaje samodzielna.
• Umiarkowany – konieczność częściowej pomocy lub wsparcia w pracy.
• Znaczny – osoba wymaga stałej opieki i nie jest samodzielna.

Zasady orzekania reguluje Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. 2024 poz. 2871) oraz Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 28 marca 2024 r.

Co daje orzeczenie o niepełnosprawności?

Orzeczenie to dokument, który potwierdza, że Twój stan zdrowia wpływa na codzienne funkcjonowanie. Umożliwia dostęp do:

• świadczenia wspierającego do 4134 zł miesięcznie,
• renty z ZUS lub KRUS,
• zasiłku pielęgnacyjnego,
• karty parkingowej i ulg w komunikacji,
• ulg podatkowych,
• zniżek na leki, turnusy i sprzęt medyczny.

Polecamy: Pomoc społeczna. Komentarz do ustawy

Słaby wzrok – kiedy możesz dostać orzeczenie?

Nie trzeba być całkowicie niewidomym. Liczy się to, jak bardzo pogorszenie widzenia wpływa na codzienne życie. Choroby najczęściej uwzględniane przez lekarzy orzeczników to:

Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD)

To jedna z najczęstszych przyczyn utraty wzroku u osób starszych – szczególnie po 60. roku życia. W postaci suchej rozwija się powoli, ale postać mokra może bardzo szybko prowadzić do utraty centralnego widzenia, czyli zdolności czytania, rozpoznawania twarzy czy prowadzenia samochodu.

„Nie widzę już dobrze twarzy wnuczki, rozmazują mi się litery” – mówią często pacjenci z AMD.

To schorzenie, które nie boli, ale odbiera poczucie samodzielności. Komisja bierze pod uwagę, czy osoba jest w stanie funkcjonować bez pomocy w codziennych czynnościach.

Jaskra

Jaskra to choroba przebiegająca podstępnie – wiele osób nie zdaje sobie sprawy z jej obecności aż do momentu znacznego uszkodzenia nerwu wzrokowego. Najczęściej diagnozuje się ją u osób po 40. roku życia. W zaawansowanym stadium powoduje zwężenie pola widzenia, przez co pacjent widzi jedynie wycinek otoczenia.

„Zaczynam się potykać, nie widzę bokiem, jakby świat się zawężał” – opowiadają chorzy.

Komisja orzekająca zwraca uwagę nie na nazwę choroby, lecz na to, jak ogranicza ona funkcjonowanie – czy pacjent może samodzielnie poruszać się po domu i poza nim, czy potrzebuje wsparcia.

Retinopatia cukrzycowa

To powikłanie cukrzycy, które uszkadza siatkówkę i często prowadzi do powolnego pogarszania wzroku. Dotyczy głównie osób, które długo zmagają się z cukrzycą typu 1 lub 2. Utrata wzroku może postępować stopniowo i przez długi czas być bagatelizowana. Retinopatia, szczególnie w zaawansowanej postaci, może być podstawą do przyznania orzeczenia – szczególnie jeśli wpływa na zdolność pracy lub poruszania się.

Zaawansowana zaćma (niewyleczona lub nieskutecznie operowana)

Zaćma, czyli zmętnienie soczewki, jest chorobą bardzo częstą u osób starszych. Choć zwykle da się ją skutecznie operować, zdarzają się sytuacje, gdy operacja nie przywraca pełnej ostrości wzroku – np. z powodu innych współistniejących schorzeń oczu lub braku możliwości przeprowadzenia zabiegu.

„Po operacji lepiej, ale nie mogę czytać ani oglądać telewizji bez lupy” – mówią niektórzy pacjenci. Jeśli pogorszenie widzenia znacząco ogranicza samodzielność, nawet zaćma może być powodem do otrzymania orzeczenia.

Dystrofie siatkówki (np. barwnikowe zwyrodnienie siatkówki)

To choroby wrodzone lub genetyczne, które prowadzą do stopniowego pogorszenia widzenia – często już od młodego wieku. Osoby z dystrofiami często zachowują resztki widzenia centralnego, ale tracą widzenie nocne i boczne.

„Czuję się jak w tunelu. W dzień radzę sobie, ale wieczorem już nie widzę prawie nic” – mówią pacjenci.

Tego typu choroby są trudne, bo postępujące i nieuleczalne. W przypadku znacznego ograniczenia pola widzenia – nawet przy zachowanej ostrości – orzeczenie może być przyznane.

Neuropatie nerwu wzrokowego

Schorzenia takie jak zanik nerwu wzrokowego mogą mieć różne przyczyny – od zapaleń, przez stwardnienie rozsiane, po zmiany pourazowe. Niezależnie od przyczyny prowadzą do pogorszenia przekazu bodźców wzrokowych do mózgu, co skutkuje utratą ostrości, kontrastu i pola widzenia.

„Widzę, ale jakby przez mgłę, obraz się nie układa” – mówią chorzy.

W wielu przypadkach neuropatia oznacza trwałe pogorszenie widzenia i może stanowić podstawę do orzeczenia, szczególnie jeśli występuje obustronnie.

Retinopatia wcześniacza

To schorzenie występujące u osób, które przyszły na świat przedwcześnie i miały problemy ze wzrokiem od urodzenia. Choć wiele z nich funkcjonuje dobrze, zdarzają się przypadki znacznego ograniczenia widzenia – szczególnie jeśli leczenie nie było możliwe lub skuteczne.

 „Od zawsze gorzej widzę, ale teraz coraz trudniej mi się uczyć i funkcjonować” – mówią młodsze osoby z tym problemem.

Komisja bierze pod uwagę historię choroby i faktyczny poziom funkcjonowania – również w kontekście edukacji czy zatrudnienia.

Zespoły genetyczne powodujące uszkodzenia wzroku

Niektóre rzadkie choroby genetyczne, jak zespół Ushera (łączy niedosłuch z postępującą utratą wzroku) czy zespół Bardeta–Biedla (łączący zaburzenia wzroku z innymi objawami), prowadzą do poważnego pogorszenia jakości życia.

„Świat robi się coraz ciemniejszy, a ja nie wiem, jak długo jeszcze będę widzieć” – mówi młoda kobieta z zespołem Ushera.

W takich przypadkach orzeczenie jest często niezbędne do uzyskania pomocy – nie tylko materialnej, ale i specjalistycznej (np. dostęp do sprzętu optycznego, wsparcie edukacyjne, pomoc asystenta).

Nie tylko te choroby – liczy się to, jak widzisz na co dzień

Lista schorzeń, które mogą powodować poważne zaburzenia widzenia, jest znacznie dłuższa. Najważniejsze nie jest to, jak nazywa się Twoje schorzenie, ale to, jak bardzo ogranicza Cię w codziennym życiu – w poruszaniu się, czytaniu, pracy, kontaktach z bliskimi. Nawet umiarkowane upośledzenie widzenia może być podstawą do uzyskania orzeczenia, jeśli realnie wpływa na Twoją samodzielność.

Nie ignoruj pierwszych sygnałów. To może być coś więcej niż zmęczony wzrok

Problemy ze wzrokiem często rozwijają się powoli i podstępnie. Wielu osobom wydaje się, że "po prostu są zmęczone" albo "to przez wiek". Tymczasem nawet drobne objawy mogą sygnalizować poważne choroby oczu, które – nieleczone – prowadzą do trwałego pogorszenia widzenia.

„Zaczęło się od tego, że literki się rozmazywały wieczorem. Myślałam, że to od komputera. A potem już nie byłam w stanie przeczytać składu na opakowaniu jogurtu” – wspomina pani Elżbieta, u której wykryto zwyrodnienie plamki żółtej.

Objawy, które powinny Cię zaniepokoić

Oczy to jedno z najważniejszych narzędzi codziennego funkcjonowania. Dlatego nie warto bagatelizować żadnych sygnałów pogorszenia widzenia. Nawet pozornie błahe objawy mogą świadczyć o rozwijającej się chorobie oczu, która (nieleczona) może prowadzić do trwałego uszczerbku. Oto co powinno zaniepokoić:

• zamazane, nieostre widzenie – z bliska lub z daleka, także po odpoczynku,
• trudności z widzeniem po zmroku lub w ciemnych pomieszczeniach,
• widzenie przez „mgłę” albo jak przez brudną szybę,
• nagłe pogorszenie ostrości widzenia w jednym oku,
• utrata fragmentów pola widzenia (np. „ciemna plama” w centrum obrazu),
• trudności z rozpoznawaniem twarzy, liter lub znaków drogowych,
• częste mrużenie oczu, bóle głowy przy czytaniu lub oglądaniu TV,
• błyski, „mroczki” lub wrażenie poruszających się cieni w polu widzenia,
• nadwrażliwość na światło lub trudności z przystosowaniem się do jego zmian,
• powtarzające się stany zapalne oczu, zaczerwienienie, pieczenie, łzawienie.

Jeśli zauważysz którykolwiek z tych objawów – nawet jeśli wydają się błahe – nie zwlekaj. Skonsultuj się z okulistą. Wczesna diagnoza może zatrzymać lub spowolnić chorobę, a w niektórych przypadkach – pomóc w uzyskaniu wsparcia, które pozwoli Ci lepiej funkcjonować na co dzień.

Objawy, które mogą kwalifikować do uzyskania orzeczenia w 2025, to ubytek ostrości wzroku (trwały, potwierdzony przez okulistę):

• ostrość wzroku poniżej 0,3 w lepszym oku po korekcji (czyli nawet w okularach czy soczewkach),
• pole widzenia poniżej 20 stopni (tzw. widzenie lunetowe).

Jednak każdy przypadek jest indywidualny. Komisja nie patrzy wyłącznie na liczby i wyniki badań, ale przede wszystkim na to, jak bardzo pogorszenie widzenia wpływa na codzienne życie danej osoby. Dlatego, by rzetelnie ocenić sytuację, często konieczne jest przedstawienie opinii kilku specjalistów.

W pierwszej kolejności kluczowa będzie opinia okulisty, który oceni ostrość widzenia, pole widzenia i stan siatkówki. W niektórych przypadkach potrzebne są również zaświadczenia od neurologa, diabetologa, psychiatry, albo rehabilitanta widzenia. 

Jak dostać orzeczenie o niepełnosprawności krok po kroku

Procedura uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności nie jest skomplikowana, ale wymaga zgromadzenia odpowiednich dokumentów i cierpliwości. Poniżej znajdziesz uproszczony schemat postępowania, który pomoże Ci przygotować się do całego procesu.

1. Zbierz dokumentację medyczną – wyniki badań, opinie lekarzy specjalistów, historię leczenia.
2. Wypełnij wniosek do powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (dostępny online lub w urzędzie).
3. Dołącz zaświadczenie lekarskie – zgodne ze wzorem obowiązującym w danym roku (druk do pobrania na stronie zespołu).
4. Czekaj na wezwanie na komisję – w niektórych przypadkach orzeczenie może zostać wydane bez Twojej obecności, tylko na podstawie dokumentacji. Decyzja powinna zapaść w ciągu 30 dni od komisji, ale na samo posiedzenie możesz czekać od 1 do 3 miesięcy – zależnie od lokalnego obciążenia.
5. Po otrzymaniu orzeczenia możesz złożyć wnioski o świadczenia z ZUS, MOPS, PFRON lub inne formy wsparcia.

Więcej informacji oraz dokładny opis każdego z etapów znajdziesz w artykule:

Jak dostać orzeczenie o niepełnosprawności? 5 kroków, które musisz znać

Czego orzeczenie o niepełnosprawności nie daje?

Choć orzeczenie o niepełnosprawności otwiera drogę do wielu form wsparcia, warto pamiętać, że nie gwarantuje automatycznie wszystkich uprawnień. Wiele z nich zależy od dodatkowych warunków – takich jak wiek, rodzaj wskazań czy stopień niepełnosprawności. Oto, czego orzeczenie nie zapewnia z urzędu:

• Nie daje automatycznie prawa do renty – konieczne jest spełnienie wymagań ZUS, m.in. dotyczących wieku, okresu składkowego i orzeczenia o niezdolności do pracy.
• Nie każda diagnoza oznacza przyznanie orzeczenia – komisja ocenia nie tylko chorobę, ale jej wpływ na codzienne funkcjonowanie.
• Nie każda osoba dostaje kartę parkingową – musi się znaleźć odpowiednie wskazanie w treści orzeczenia (np. znaczne ograniczenia w poruszaniu się).
• Nie każda niepełnosprawność wiąże się z dodatkami finansowymi – np. świadczenie wspierające czy zasiłek pielęgnacyjny są przyznawane tylko przy określonych warunkach i stopniach.

Nowość 2025: dłuższe lub bezterminowe orzeczenia

W przypadku przewlekłych schorzeń słuchu i wzroku, komisje coraz częściej przyznają orzeczenia:

• na minimum 7 lat,
• lub bezterminowo – gdy stan zdrowia nie rokuje poprawy.

To ułatwia życie osobom starszym i ogranicza konieczność ciągłego ponawiania procedury.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Czy trzeba być całkowicie niewidomym lub głuchym, by dostać orzeczenie?

Nie. Wystarczą objawy, które znacząco utrudniają codzienne życie – np. zawężone pole widzenia lub silny niedosłuch.

Czy do wniosku potrzebuję skierowania od lekarza?

Nie. Wystarczy zaświadczenie lekarskie oraz dokumentacja medyczna.

Czy orzeczenie daje prawo do pieniędzy?

Tak – możesz ubiegać się o świadczenie wspierające, zasiłek pielęgnacyjny, a nawet rentę.

Czy można się odwołać?

Tak – masz 14 dni od daty decyzji komisji. Odwołanie trafia do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności.