Rewolucja, na którą emeryci czekali od lat. Nowe przepisy są już pewne i zmienią zasady rozliczeń w ZUS

• Celem projektu jest ograniczenie biurokracji i uproszczenie życia świadczeniobiorców
• Jak wygląda obecny stan prawny i dlaczego konieczne są zmiany w przepisach o emeryturach i rentach z FUS?
• Limity zarobków pozostają – zmniejszenie lub zawieszenie świadczenia wciąż będzie obowiązywać
• Najważniejsze korzyści, jakie dają zmiany
• Na czym dokładnie polegać będą projektowane zmiany?
• Kto odpowiada za przygotowanie projektu i kiedy przepisy wejdą w życie?

Teraz ma się to zmienić. Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (UDER75) wprowadza rewolucję, która dotyczyć będzie wielu emerytów i rencistów w Polsce. Dokument, opracowany w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, jasno wskazuje, że zmiany są konieczne i będą miały ogromny wpływ na codzienne życie seniorów.

Celem projektu jest ograniczenie biurokracji i uproszczenie życia świadczeniobiorców

Projekt ustawy powstał jako część działań deregulacyjnych, które mają zmniejszyć liczbę obowiązków nakładanych na obywateli. „Celem projektu jest ograniczenie corocznego obowiązku zawiadamiania przez emeryta lub rencistę organu rentowego o wysokości osiąganego przychodu poprzez oparcie rozliczenia na danych zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).”

Dzięki temu emeryci i renciści nie będą musieli samodzielnie składać zawiadomień. Wystarczą dane, które ZUS już posiada w systemie. Oznacza to zmniejszenie obowiązków dla świadczeniobiorców, ale również dla płatników składek, czyli pracodawców i zleceniodawców. Ważne jest jednak, że projekt przewiduje wyjątki. Z obowiązku informacyjnego nie zostaną zwolnione osoby, które osiągają przychody za granicą albo pobierają uposażenie w służbach mundurowych.

Jak wygląda obecny stan prawny i dlaczego konieczne są zmiany w przepisach o emeryturach i rentach z FUS?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, a dokładnie z art. 127 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1631, z późn. zm.), każdy emeryt, który nie osiągnął wieku emerytalnego (60 lat kobieta, 65 lat mężczyzna), a także każdy rencista, osiągający przychody, zobowiązany jest zawiadomić organ rentowy do końca lutego każdego roku o wysokości przychodu uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym. Obowiązek ten dotyczy również osób czynnych zawodowo w służbach mundurowych: Wojsku Polskim, Policji, organach bezpieczeństwa publicznego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Państwowej Straży Pożarnej, Służbie Więziennej, Służbie Celno-Skarbowej oraz Służbie Ochrony Państwa.

Ponadto przepisy obejmują osoby wyłączone z obowiązku ubezpieczenia społecznego z tytułu ustalenia prawa do emerytury lub renty, jak również osoby wykonujące działalność niepodlegającą obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu. To oznacza, że krąg osób objętych obowiązkiem składania zawiadomień jest bardzo szeroki i w praktyce dotyka wielu tysięcy Polaków.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wymagał tych informacji po to, aby móc realizować funkcje kontrolne w zakresie zmniejszania lub zawieszania pobieranych świadczeń. Obowiązek informowania ciążył zarówno na samych świadczeniobiorcach, jak i na płatnikach składek.

Limity zarobków pozostają – zmniejszenie lub zawieszenie świadczenia wciąż będzie obowiązywać

Zmiana przepisów nie oznacza całkowitej swobody w dorabianiu do emerytury czy renty. Nadal obowiązywać będą limity przychodów, które decydują o tym, czy świadczenie zostanie zmniejszone, czy zawieszone.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (od 1 czerwca 2025 r. – 11651,00 zł).

Z kolei w przypadku osiągnięcia przychodu przekraczającego 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (od 1 czerwca 2025 r. – 6273,60 zł), ale nie więcej niż wspomniane 130%, świadczenie zostanie zmniejszone o kwotę przekroczenia. Ważne jest jednak, że kwota zmniejszenia nie może być wyższa niż limit ogłaszany corocznie przez Prezesa ZUS. Od 1 marca 2025 r. limity te będą wyglądały następująco:

• dla emerytury i renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy – 936,61 zł,
• dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy – 704,75 zł.

Najważniejsze korzyści, jakie dają zmiany

Projekt ustawy szczegółowo opisuje spodziewane efekty, jakie odczują zarówno seniorzy, jak i przedsiębiorcy. Przewiduje się, że wdrożenie nowelizacji przyczyni się przede wszystkim do:

• automatyzacji i przyspieszenia procesów w przedmiocie zawieszania i zmniejszania świadczeń przez ZUS,
• zmniejszenia obciążenia administracyjnego dla płatników składek, w tym dla przedsiębiorców,
• zmniejszania obowiązków informacyjnych po stronie świadczeniobiorców Brak jest możliwości osiągnięcia celu projektu za pomocą innych środków niż przyjęcie projektowanej ustawy.

Na czym dokładnie polegać będą projektowane zmiany?

Najważniejsza zmiana dotyczy art. 127 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Nowelizacja ograniczy obowiązek zawiadamiania ZUS o wysokości osiągniętego przychodu tylko do tych emerytów i rencistów, którzy osiągają przychody za granicą lub pobierają uposażenie w służbach mundurowych.

Przewidziano także zabezpieczenie dla samego organu rentowego. „Jednocześnie wprowadzona byłaby możliwość żądania przez organ rentowy wystawienia zaświadczenia potwierdzającego uzyskany przychód, jednakże tylko w przypadku powzięcia wątpliwości co do kompletności danych zgromadzonych w ZUS lub ich zgodności ze stanem faktycznym, albo jeśli posiadane dane byłyby niewystarczające do tego rozliczenia.” Dzięki temu system będzie funkcjonował płynnie, a ewentualne nieścisłości będą mogły być sprawdzane w indywidualnych przypadkach.

Kto odpowiada za przygotowanie projektu i kiedy przepisy wejdą w życie?

Organem odpowiedzialnym za opracowanie projektu jest Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS). Osobą odpowiedzialną za jego przygotowanie jest Sebastian Gajewski, Podsekretarz Stanu. To właśnie resort rodziny przedłoży projekt Radzie Ministrów.

Według harmonogramu planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to III kwartał 2025 roku. Oznacza to, że już prawdopodobnie od przyszłego roku emeryci i renciści będą mogli korzystać z nowych, uproszczonych zasad rozliczeń.