Aleksandra Rybak
Dołącz do grona ekspertów
Prawniczka, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, przez wiele lat związana z branżą energetyczną. Od kilku lat – dziennikarka prawna, specjalizująca się w prawie pracy, ochronie zdrowia, ochronie środowiska oraz tematyce związanej z edukacją i pomocą społeczną. Prywatnie mama małej Lilki, miłośniczka długich leśnych i górskich wędrówek, wszelkiej maści rękodzieła i mruczących, czworonożnych przyjaciół.
Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego jak szerokie uprawnienia posiada wojsko względem naszych nieruchomości i samochodów – i to nie tylko w sytuacji wprowadzenia stanu wyjątkowego lub wojennego, ogłoszenia mobilizacji albo w czasie wojny, ale również w czasie pokoju. Do zajęcia przez wojsko domu, w czasie pokoju, może dojść np. w celu zakwaterowania żołnierzy odbywających ćwiczenia wojskowe, a pojazd wojsko może zarekwirować w ramach zwalczania klęski żywiołowej. Za niestosowanie się do decyzji dowódcy wojskowego w sprawie zajęcia nieruchomości, jak również za uniemożliwianie lub utrudnianie wojsku korzystania z zajętej nieruchomości – grozi 5 tys. zł grzywny. W związku z niepewną sytuacją geopolityczną – warto znać poniższe zasady.
Ustanawianie „stref wolnych od dzieci” to niechlubny trend ostatnich lat, popularny zwłaszcza w branży turystyczno-hotelarsko-gastronomicznej, który postanowiła uskutecznić również łódzka pływalnia publiczna, tym samym – ograniczając dzieciom możliwość korzystania z miejskiej infrastruktury rekreacyjnej (tylko dlatego, że są dziećmi, a zatem – nie spełniają określonego kryterium wiekowego). Sprawą niezwłocznie zajęła się Rzeczniczka Praw Dziecka.
REKLAMA
W dniu 20 stycznia br., do Sejmu została złożona petycja, w której jej autor domaga się objęcia kolejnych grobów wyłączeniem od prawa zarządu cmentarza do jego likwidacji (a dokładnie – wykorzystania grobu do ponownego chowania zwłok innej osoby), jeżeli po upływie 20 lat nikt nie zgłosi zastrzeżenia przeciw ponownemu użyciu grobu i nie zostanie uiszczona tzw. opłata prolongacyjna, a grób nie zostanie uznany przez władze cmentarza za posiadający wartość „pamiątki historycznej”. Niezgodna – z proponowaną regulacją – likwidacja grobu, ma ponadto wiązać się z odpowiedzialnością karną (i możliwością wymierzenia kary pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8).
W dniu 9 kwietnia br. do Sejmu został złożony rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (znak: RPW/12061/2025), który zmienia wysokość ważnego świadczenia: zasiłku pogrzebowego, który przysługuje na pokrycie kosztów pogrzebu, niezależnie od wysokości osiąganego dochodu. W ramach opiniowania projektu ww. ustawy – Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych zaproponowało korektę wysokości zasiłku pogrzebowego z projektowanej – na 200 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonego przez Prezesa GUS, obowiązującego w dniu śmierci osoby, której koszty pogrzebu zostały poniesione. Na dzień dzisiejszy – oznaczałoby to świadczenie w wysokości niemal 17 tys. zł. Czy ta propozycja, została uwzględniona przez rząd w projekcie złożonym do Sejmu?
REKLAMA
W dniu 9 stycznia 2025 r. do Sejmu trafiła petycja w sprawie zniesienia obowiązkowej matury z matematyki, która – w ocenie jej autorki – jest „narzędziem segregacji i eliminacji, a nie wyrównywania szans” i „nie odpowiada różnorodnym potrzebom, talentom, możliwościom intelektualnym młodych ludzi w Polsce”. Zostanie ona rozpatrzona przez sejmową Komisję do Spraw Petycji. Na dzień dzisiejszy nie wyznaczono jeszcze daty posiedzenia, podczas którego ww. petycja zostanie poddana obradom Komisji, ale już dzisiaj, każdy zainteresowany może złożyć pod nią swój podpis.
ZUS rozszerzył program bezpłatnej rehabilitacji leczniczej na nowe grupy osób – osoby ze schorzeniami ośrodkowego układu nerwowego oraz te, które potrzebują wczesnej rehabilitacji powypadkowej. W ramach ww. programu można uzyskać 24 dodatkowe dni wolne od pracy, podczas których jest się poddawanym bezpłatnej rehabilitacji, która ma na celu utrzymanie lub odzyskanie zdolności do pracy po przebytej chorobie lub doznanym urazie. ZUS pokrywa przy tym nie tylko koszt samej rehabilitacji (tj. zabiegów i zajęć), ale również koszt zakwaterowania, wyżywienia i dojazdów do (i z) ośrodka rehabilitacyjnego.
Coraz popularniejsze rowery elektryczne – bo o nie chodzi, mogą przysporzyć ich nieświadomym właścicielom niemałych problemów. Określone parametry pojazdu, mogą bowiem przesądzić o tym, że tak naprawdę ma się do czynienia z motorowerem, a nie z rowerem wyposażonym w pomocniczy napęd elektryczny. Z tymi pierwszymi natomiast – wiąże się cały szereg obowiązków formalno-prawnych, za których niedopełnienie grożą surowe konsekwencje.
To, że już niebawem miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz decyzje o warunkach zabudowy będą musiały być zgodne z uchwalanymi przez gminy planami ogólnymi, a tym samym – samorządy będą mogły uniemożliwić właścicielowi nieruchomości np. budowę domu na działce, która w ww. planie ogólnym zostanie zlokalizowana w strefie objętej zakazem zabudowy – jest nieuniknione, ponieważ ustawa wprowadzająca reformę systemu planowania przestrzennego już obowiązuje. Aktualnie rozchodzi się jednak o termin, do którego gminy mają obowiązek opracowania ww. planów ogólnych, który rząd chce wydłużyć do 1 lipca 2026 r. (z 1 stycznia 2026 r.). Ww. reformy obawiają się zwłaszcza rolnicy, którzy – w przypadku ustalenia na będących w ich posiadaniu terenach rolnych tzw. stref otwartych z zakazem zabudowy – celem wybudowania domu, pomimo posiadania znacznych areałów ziemi, będą zmuszani do zakupu działek na terenach wyznaczonych pod zabudowę (które niejednokrotnie mogą być znacznie oddalone od uprawianej przez nich ziemi).
Od 1 marca 2025 r., seniorom, którzy ukończyli 75 lat (bez względu na wysokość osiąganych dochodów) – przysługuje od ZUS dodatkowe, comiesięczne świadczenie w wysokości 348,22 zł. Dodatek ten, przysługuje również osobom, które są całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji – ale w tym przypadku, wyłącznie na podstawie wniosku, złożonego w tym przedmiocie do ZUS.
PFRON prowadzi ciągły nabór wniosków w programie „Samodzielność – Aktywność – Mobilność!” Dostępne mieszkanie, w ramach którego można uzyskać dofinansowanie kosztów zakupu nowego mieszkania, jeżeli beneficjent zdecyduje się na sprzedaż posiadanej nieruchomość. Program kierowany jest do osób z niepełnosprawnościami i ma na celu pomoc w usuwaniu barier architektonicznych, przez które osoby niepełnosprawne nie mogą same opuszczać własnego mieszkania lub domu. Wysokość dofinansowania, które może uzyskać, zależy od lokalizacji, w której nabywane jest mieszkanie i aktualnie może opiewać nawet na 160 588 zł.
Od 1 marca 2025 r., seniorom, którzy ukończyli 75 lat, jak również osobom, które są całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji – przysługiwać będzie od ZUS dodatkowe, comiesięczne świadczenie, które według wskaźnika waloryzacji emerytur i rent na rok 2025 – opiewać będzie na 348,22 zł.
W dniu 14 marca 2025 r. – w odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich, MRPiPS przedstawiło rozwiązanie, jakie proponuje dla poszkodowanych emerytów, w kontekście wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20). Zostały opracowane założenia specustawy przeliczeniowej, która – pomimo, że jej celem (jak wskazuje sam resort) jest „uregulowanie kwestii dotyczącej stosowania art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej (...) w sposób pozwalający na utrzymanie zaufania obywatela do państwa” – zupełnie pomija część poszkodowanych emerytów i ponadto – dla nikogo nie przewiduje wyrównania za lata wypłaty zaniżonych świadczeń, a jedynie podwyżkę świadczeń bieżących.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (nr w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UD114) – zakłada wprowadzenie istotnej zmiany w zakresie możliwości wykonywania pracy zarobkowej w czasie zwolnienia lekarskiego. Pracownik, który posiada dwie lub więcej umów, na podstawie których wykonuje pracę zarobkową – w ramach jednej umowy będzie mógł przebywać na zwolnieniu lekarskim i pobierać z tego tytułu zasiłek chorobowy, a w ramach drugiej umowy (jeżeli ze względu na rodzaj pracy i brak przeciwwskazań do jej wykonywania, będzie tak wynikało z orzeczenia lekarskiego) – wykonywać (w tym samym czasie) pracę zarobkową i pobierać za nią 100 proc. wynagrodzenia.
W dniu 7 marca 2025 r., do opiniowania i konsultacji publicznych trafił opracowany przez Ministerstwo Edukacji projekt rozporządzenia, zakładający wprowadzenie – w latach 2025-2027 – pomocy finansowej w formie zasiłku losowego na cele edukacyjne, dla dzieci i uczniów, których rodziny ucierpiały w ww. okresie, w wyniku wystąpienia żywiołu (tj. nawałnic lub innych zdarzeń atmosferycznych, w szczególności huraganów, deszczy nawalnych, gradobicia lub powodzi).
Można uniknąć podatku od spadku w najbliższej rodzinie i to nawet bez ograniczenia kwotowego – aby skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania w tym zakresie, trzeba jednak dopełnić ściśle określonych wymogów formalnych względem fiskusa. Uchybienie w zakresie terminu dokonania stosowanego zgłoszenia do urzędu skarbowego – skutkować będzie nie tylko koniecznością zapłaty podatku wraz z odsetkami, ale może również wiązać się z dotkliwą sankcją karnoskarbową.
W ramach opiniowania projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, który zakłada podwyższenie wysokości zasiłku pogrzebowego z obecnych 4 tys. zł do 7 tys. zł – Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych zaproponowało korektę kwoty ww. zasiłku z projektowanych 7 tys. zł na 200 proc. przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego przez Prezesa GUS, obowiązującego w dniu śmierci osoby, której koszty pogrzebu zostały poniesione. Na dzień dzisiejszy – oznaczałoby to zatem świadczenie w wysokości niemal 17 tys. zł, co pozwoliłoby na pokrycie 100 proc. kosztów pogrzebu, które nierzadko przekraczają nawet 10 tys. zł.
Koniec wielokrotnego stawiania się przed zespołami orzeczniczymi przez osoby niepełnosprawne i rodziców dzieci z niepełnosprawnościami, chorujących na blisko 150 genetycznych chorób rzadkich oraz przez osoby lub rodziców dzieci z Zespołem Downa. „Koniec z państwem, które upokarza swoich obywateli. (…) Koniec torturowania matek, które co kilka lat muszą wyjaśniać, że ich dziecko nigdy nie wyzdrowieje” – ogłosił Marszałek Sejmu, Szymon Hołownia. Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych wydał nowe zalecenia dla zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności, które zobowiązują je do wydawania orzeczeń o stopniu niepełnosprawności na stałe (a w przypadku dzieci – orzeczeń o niepełnosprawności do ukończenia przez nie 16 roku życia), jeżeli chorują na jedną ze 150 chorób znajdujących się na liście będącej elementem ww. zaleceń lub są dotknięte Zespołem Downa. Rozwiązany został również problem wskazań z pkt 7 i 8 orzeczeń, z którymi związane jest prawo osób niepełnosprawnych i ich opiekunów do szeregu świadczeń, ulg i uprawnień.
Senat zdecydował: wiek emerytalny obniżony o 20 lat, ale tylko dla jednej grupy zawodowej
03.04.2025
Korzystając z przysługującej mu inicjatywy ustawodawczej – w dniu 13 marca 2025 r., Senat podjął uchwałę w sprawie złożenia do laski marszałkowskiej projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o emeryturach pomostowych, której celem jest obniżenie wieku emerytalnego dla jednej grupy zawodowej – tancerzy zawodowych. Zgodnie z jego postanowieniami – wiek emerytalny tancerzy ma został ustalony na poziomie 40 lat w przypadku kobiet i odpowiednio – 45 lat w przypadku mężczyzn, czyli – ma zostać obniżony o 20 lat, w stosunku do obecnie obowiązującego powszechnego wieku emerytalnego.
W dniu 25 marca br. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, który zakłada zwiększenie kwoty zasiłku pogrzebowego z aktualnych 4 tys. zł do 7 tys. zł. To niewątpliwie zmiana w dobrym kierunku, choć samo MRPiPS przyznaje, że „nawet kwota zwiększona do 7000 zł nie będzie odpowiadała rzeczywistym, rynkowym kosztom pogrzebu i nie wystarczy na pokrycie wszystkich kosztów związanych z pochówkiem”.
Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych opublikował nowe wytyczne dla zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności, które zobowiązują je do wydawania orzeczeń o stopniu niepełnosprawności na stałe (a w przypadku dzieci – orzeczeń o niepełnosprawności do ukończenia przez nie 16 roku życia), w przypadku, gdy zdiagnozowano u nich jedną ze 208 chorób znajdujących się na liście lub są dotknięte Zespołem Downa. Rozwiązany został również problem wskazań z pkt 7 i 8 orzeczeń i związanego z nimi prawa do określonych świadczeń. Niektóre z chorób – w ramach ww. wytycznych – zostały skategoryzowane jako wymagające ustalenia w orzeczeniu o niepełnosprawności wyłącznie wskazań w punkcie 8, a inne – zarówno w punkcie 8, jak i 7, co przesądza o prawie do szeregu świadczeń, ulg i uprawnień. To koniec wielokrotnego stawania przed zespołami orzeczniczymi przez osoby niepełnosprawne i rodziców dzieci z niepełnosprawnościami, chorujących na 208 chorób oraz przez osoby lub rodziców dzieci z Zespołem Downa.