Wśród zarzutów pod adresem ustawy o VAT pojawia się twierdzenie, że jej przepisy są sprzeczne z VI dyrektywą, m.in. w zakresie opodatkowania usług niematerialnych. Czy rzeczywiście?
Rozmowa z Anetą Pożarowską ekspertem z kancelarii podatkowo-księgowej
– Niestety, ustawa zawiera niezgodności z VI dyrektywą. Tak jest w przypadku opodatkowania VAT usług niematerialnych, takich np. jak usługi doradcze, inżynierskie czy w zakresie zarządzania. W art. 27 ust. 4 polskiej ustawy, który zawiera wskazówkę dotyczącą miejsca świadczenia wspomnianych usług, znalazło się niepotrzebne odesłanie do kodów PKWiU. Tymczasem z orzeczenia ETS m.in. w sprawie 168/84 Gunter Berkholz wynika, iż przepisy dotyczące ustalania miejsca świadczenia dla usług mają na celu zapewnienie racjonalnego rozgraniczenia stosownych obszarów objętych krajowymi regułami w zakresie podatku od wartości dodanej poprzez ustalenie w jednolity sposób miejsca uznawanego za miejsce świadczenia usług dla celów podatkowych. Trudno sobie wyobrazić, żeby podatnicy z innych krajów Unii stosowali polską klasyfikację wyrobów i usług do zdefiniowania świadczonych przez siebie usług. Nasza ustawa o VAT powołuje się na PKWiU w takich przypadkach, jak: usługi doradztwa w zakresie sprzętu komputerowego (PKWiU 72.1); w zakresie oprogramowania (PKWiU 72.2); doradztwa w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania (PKWiU 74.1); architektoniczne i inżynierskie (PKWiU 74.2); w zakresie badań i analiz technicznych (PKWiU 74.3). Wprowadzanie takich rozwiązań zawęża zakres pojęciowy usług i powoduje nieprawidłowości w zakresie opodatkowania usług, co z kolei zagraża naszej konkurencyjności, zwłaszcza jeśli chodzi o usługi inżynierskie czy usługi w zakresie badań i analiz technicznych. Jak wiadomo, usługi te są dziś niezbędne przy wszelkiego rodzaju certyfikacjach i dopuszczeniach towaru do obrotu. Unia Europejska wymaga od nas przyjęcia pewnych rozwiązań, a my stosujemy swoje, które jak pani mówi, nie bardzo przystają do rozwiązań wspólnotowych... Co w takiej sytuacji?
– Wskazówkę w tym zakresie zawiera orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Becker (8/81), w którym Trybunał podkreślił, że jeśli tylko przepisy VI dyrektywy są bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne oraz nie zostały wprowadzone do krajowych regulacji we właściwym czasie albo dokonano tego w sposób nieprawidłowy, wówczas stosuje się je bezpośrednio.
Podobne stanowisko zajął warszawski WSA 12 października tego roku (sygn. akt III SA/Wa 2219/05) w przypadku spółki, która od 1 maja 2004 r. do 31 maja 2005 r. świadczyła firmom unijnym usługi określone przez GUS jako „badania i analizy techniczne”. Firma świadczyła te usługi jako niepodlegające opodatkowaniu. Organy skarbowe natomiast twierdziły, że te usługi są obciążone 22 proc., ponieważ dopiero od 19 października 2004 r. usługi w zakresie badań i analiz technicznych stały się usługami niematerialnymi, tj. opodatkowanymi w miejscu siedziby zagranicznego odbiorcy. Spółka powołała się na sprzeczność polskich regulacji z VI dyrektywą, a WSA uznał, że Polska nieprawidłowo zaimplementowała normy unijne i podatnik mógł bezpośrednio zastosować przepisy UE.
Na razie mamy jednak kłopot z usługami niematerialnymi. I to chyba nie tylko z analizami technicznymi...
– Rozwiązanie problemu w zakresie badań i analiz technicznych to tylko kropla w morzu potrzeb. Podobne problemy mają podatnicy świadczący usługi inżynierskie, szeroko rozumiani konsultanci i doradcy.
Skutkiem różnic w definiowaniu tych usług zgodnie z ustawą polską i VI dyrektywą jest podwójne opodatkowanie VAT niektórych usług świadczonych z Polski. Te same usługi świadczone z zagranicy nie są w ogóle obciążone VAT. To powoduje, że polska firma staje się niekonkurencyjna. Nikt nie zgodzi się na to, żeby płacić dwa razy VAT. Ponadto usługi zagranicznych usługodawców są korzystniejsze dla polskich firm dlatego, że ich usługi nie są nigdzie opodatkowane, a tym samym są tańsze, a więc bardziej korzystne.
W tym zakresie z pewnością ustawa powinna zostać poprawiona.
