Jak uniknąć pułapek w kredytach konsumenckich

Kredyt konsumencki to umowa zawierana między przedsiębiorcą a konsumentem, na podstawie której przedsiębiorca udziela lub zobowiązuje się udzielić konsumentowi kredytu w jakiejkolwiek postaci. Ta postać to najczęściej klasyczna sprzedaż na raty, jednak umowa kredytu konsumenckiego może także przewidywać m.in. odroczenie klientowi zapłaty określonej sumy pieniężnej. Warto pamiętać, że umowa taka musi zostać zawarta dla potrzeb prywatnych – w celu bezpośrednio niezwiązanym z prowadzeniem działalności gospodarczej (np. kupujemy drukarkę na raty dla własnych potrzeb, a nie do firmy).

Obecnie kredyt konsumencki dotyczy wyłącznie kwot od 500 zł do 80 000 zł (lub ich równowartości w innej walucie), a termin jego spłaty przekracza 3 miesiące. Konsument jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania lub innych kosztów związanych z udzieleniem lub spłatą kredytu (z kredytem konsumenckim nie mamy więc do czynienia, jeśli nie trzeba uiszczać żadnych kosztów). Do kredytów konsumenckich nie zalicza się m.in. kredytów mieszkaniowych, a także przeznaczanych na przebudowę i remont budynków lub lokali.

Od 20 lutego 2006 r. krąg kredytów konsumenckich poszerzy się (patrz – antylichwiarskie zmiany).

Umowa o kredyt konsumencki powinna zostać zawarta na piśmie, a osoba udzielająca kredytu – niezwłocznie wręczyć kupującemu egzemplarz umowy. Jeśli otrzymanie umowy od ręki nie jest możliwe (np. podpisujemy umowę ze sprzedawcą, ale konieczne są na niej także pieczęcie i podpisy bankowe), musimy otrzymać niepodpisany egzemplarz informacyjny, który będzie odpowiadał treści umowy.

Umowa powinna zawierać m.in. dokładne dane konsumenta i przedsiębiorcy, wysokość kredytu, zasady i terminy jego spłaty, roczną stopę oprocentowania oraz warunki jej zmiany, opłaty i prowizje oraz inne koszty związane z udzieleniem kredytu (w tym opłatę za rozpatrzenie wniosku kredytowego oraz przygotowanie i zawarcie umowy kredytowej), informację o całkowitym koszcie kredytu i rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania, sposób zabezpieczenia, informację o łącznej kwocie wszystkich kosztów, opłat i prowizji, do zapłaty jakich zobowiązany jest konsument, a także informację o prawie przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta oraz warunkach odstąpienia od umowy.

Z zakupów na raty można zrezygnować (czyli odstąpić od umowy) w ciągu 10 dni od daty zawarcia umowy. Nie musimy podawać sprzedawcy przyczyny odstąpienia. Przy podpisywaniu umowy klient powinien otrzymać wzór oświadczenia o odstąpieniu, w którym powinno znaleźć się jego imię, nazwisko i adres zamieszkania.

W sytuacji gdy przedsiębiorca nie poinformuje klienta o prawie odstąpienia od umowy, termin, w jakim konsument może odstąpić od umowy, znacznie się wydłuża. Klient może bowiem zrezygnować z zakupu w ciągu 10 dni od dnia, w którym dowiedział się o możliwości odstąpienia od umowy. Odstąpienie nie będzie jednak możliwe, jeśli od zawarcia umowy minęło więcej niż 3 miesiące. Konsument powinien złożyć oświadczenie o odstąpieniu pod adresem wskazanym przez kredytodawcę (może to zrobić zarówno osobiście, jak i przesłać listem – najlepiej poleconym).

Warto pamiętać, że zanim upłynie termin na odstąpienie od umowy, konsument nie ma obowiązku spłaty kredytu ani zapłaty oprocentowania. W przypadku odstąpienia od umowy, kredytodawca ma obowiązek zwrócić nam koszty udzielonego kredytu, oprócz opłaty przygotowawczej (która jest pobierana m.in. za sprawdzenie zdolności kredytowej) oraz opłat związanych z ustanowieniem zabezpieczenia (m.in. ubezpieczenia).

Możemy również wcześniej spłacać raty kredytu konsumenckiego – o takim zamiarze należy powiadomić kredytodawcę najpóźniej 3 dni przed dokonaniem spłaty. Termin spłaty powinien jednak odpowiadać terminom wnoszenia rat określonym w umowie. Kredytodawca nie może zastrzec prowizji za wcześniejszą spłatę kredytu.

20 lutego 2006 r. zaczną obowiązywać tzw. przepisy antylichwiarskie, które przewidują zmiany m.in. w ustawie o kredycie konsumenckim. Ustawa ta będzie miała zastosowanie do wszystkich kredytów w wysokości do 80 tys. złotych. Minimalny próg wysokości kredytu (500 zł), od którego ustawa ma obecnie zastosowanie, zostanie więc zniesiony. Tak więc umowy, dotyczące np. sprzedaży na raty, które dotyczą kwot niższych niż 500 zł, będą musiały zawierać tak samo szczegółowe informacje (patrz – Przeczytaj umowę), jak umowy regulujące zakupy o wartości kilkudziesięciu tysięcy złotych. Ponadto w umowie będzie musiało znaleźć się jeszcze więcej informacji – klient będzie musiał znać roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego oraz warunki jej zmiany, a także inne koszty, jakie poniesie, gdy nie wykona zobowiązań wynikających z umowy (w tym koszty upomnień i wezwań do zapłaty, koszty sądowe i postępowania egzekucyjnego).

Jeśli konsument nie otrzyma egzemplarza umowy w chwili jej zawarcia, będzie musiał otrzymać niepodpisany tzw. informacyjny egzemplarz umowy, który odpowiada treści umowy. Klient będzie musiał jednak otrzymać podpisany przez strony egzemplarz umowy w ciągu 7 dni od daty zawarcia umowy.

Poza tym ustawa będzie miała zastosowanie do kredytów udzielanych na każdy okres, a nie, jak dotychczas, na co najmniej 3 miesiące. Będzie również dotyczyła wszystkich rodzajów kredytów – także przeznaczanych na tzw. cele mieszkaniowe.

Ewa Usowicz