REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

O ustalenie istnienia stosunku pracy trzeba wystąpić do sądu

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dominika Cichocka

REKLAMA

Jeśli osoba świadcząca pracę na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło uzna, że jej zatrudnienie wykazuje cechy charakterystyczne dla zatrudnienia pracowniczego, może wystąpić do sądu z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy.
Z definicji zawartej w art. 22 par. 1 kodeksu pracy wynika, że nawiązując stosunek pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Definicja ta wskazuje cechy charakterystyczne dla stosunku pracy, do których należą: podporządkowanie pracownika, osobiste wykonywanie pracy, odpłatność, świadczenie pracy na ryzyko pracodawcy oraz ciągły charakter pracy.

 

Podporządkowanie pracownika

Najbardziej istotnym elementem odróżniającym stosunek pracy od umów cywilnoprawnych jest podporządkowanie pracownika. Wyraża się ono w możliwości wydawania pracownikowi poleceń dotyczących miejsca, czasu i sposobu wykonania pracy. W pojęciu podporządkowania mieści się również obowiązek stosowania się pracownika do ustalonej dyscypliny pracy, a także możliwość wymierzania przez pracodawcę kar porządkowych.

REKLAMA

Zdaniem Sądu Najwyższego wykonywanie pracy zmianowej, dyspozycyjność oraz podporządkowanie pracownika są cechami charakterystycznymi dla zatrudnienia w ramach stosunku pracy (wyrok z 11 września 1997 r., II UKN 232/97, OSNP 1998/13/407). Z kolei brak obowiązku wykonywania poleceń przemawia przeciwko możliwości uznania stosunku prawnego za stosunek pracy (wyrok SN z 11 kwietnia 1997 r., I PKN 89/97, OSNP 1998/2/35).

Kolejną cechą charakteryzującą zatrudnienie pracownicze jest osobiste wykonywanie obowiązków. Pracę może zatem świadczyć wyłącznie pracownik, którego łączy z pracodawcą stosunek pracy, wykluczone jest natomiast powierzenie wykonywania pracy, choćby krótkotrwałe, osobie trzeciej. Potwierdził to SN, według którego możliwa w umowach typu zlecenie klauzula wykonywania usług przez osobę trzecią - zastępcę jest niedopuszczalna w umowie o pracę (wyrok z 26 listopada 1998 r., I PKN 458/98, OSNP 2000/3/94). W konsekwencji, postanowienie umowy przewidujące możliwość powierzenia wykonywania pracy osobie trzeciej dyskwalifikuje dany stosunek prawny jako stosunek pracy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Tylko za wynagrodzeniem

Stosunek pracy charakteryzuje się odpłatnością. Od tej zasady nie ma żadnych wyjątków. Wykluczone jest zatem ustalenie w umowie o pracę, że pracownik będzie wykonywał swe obowiązki nieodpłatnie.

W myśl art. 84 k. p., pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę. Brak odpłatności może natomiast charakteryzować umowę zlecenia, w której nie ma przeszkód, by zleceniobiorca zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia.

Ryzyko obciąża pracodawcę

Cechą charakterystyczną wyłącznie dla stosunku pracy jest ponoszenie przez pracodawcę ryzyka niewykonania bądź nieprawidłowego wykonania pracy przez pracownika. To pracodawca, a nie pracownik ponosi konsekwencje ujemnych skutków działalności gospodarczej. Niekorzystne rezultaty prowadzonej przez pracodawcę działalności nie mogą spowodować obniżenia wynagrodzenia pracownika, którego wysokość nie jest uzależniona od sytuacji finansowej pracodawcy. Takim ryzykiem nie jest natomiast obciążony podmiot powierzający wykonywanie pracy w ramach umowy cywilnoprawnej.

Staranne działanie

W ramach stosunku pracy pracownik wykonuje czynności o charakterze ciągłym, powtarzającym się. Umowa o pracę jest umową starannego działania, a nie umową rezultatu, co oznacza, że pracownik jest zobowiązany do starannego świadczenia pracy, nie odpowiada zaś za jej końcowy efekt. Ta cecha wyraźnie odróżnia umowę o pracę od umowy o dzieło, w której przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do osiągnięcia konkretnego rezultatu.

Cechy dominujące

REKLAMA

Ustalenie istnienia stosunku pracy nie nastręcza trudności, gdy w danym stosunku prawnym występują klarownie wszystkie wymienione wyżej cechy. Często zdarza się jednak, że konkretna umowa zawiera cechy charakterystyczne zarówno dla stosunku pracy, jak i dla umowy cywilnoprawnej.

Zdaniem Sądu Najwyższego, dla oceny rodzaju stosunku prawnego decydujące jest ustalenie, które z tych cech mają charakter przeważający (wyrok z 14 września 1998 r., I PKN 334/98, OSNP 1999/20/646). Jeśli umowa wykazuje wspólne cechy dla umowy o pracę i umowy prawa cywilnego z jednakowym ich nasileniem, o jej rodzaju decyduje zgodny zamiar stron i cel umowy, który może być wyrażony także w jej nazwie (wyrok z 18 czerwca 1998 r., I PKN 191/98, OSNP 1999/14/449).

PRZYKŁAD:

DECYDUJE ISTNIENIE PODPORZĄDKOWANIA

Maria B. pracuje jako kelnerka na podstawie umowy zlecenia. Właściciel baru układa tzw. grafiki pracy, Maria B. codziennie rano ma obowiązek podpisać listę obecności. Właściciel wydaje jej polecenia co do sposobu wykonywania pracy, a w razie konieczności powierza jej wykonywanie innych prac niż objęte umową. Tak silne podporządkowanie pracownicy przemawia za tym, że świadczy ona pracę nie na podstawie umowy zlecenia, lecz w ramach stosunku pracy.

PRZYKŁAD:

ZASTĘPSTWO WYKLUCZONE

Janina S. pracująca jako kasjerka podpisała umowę, w której zostało zamieszczone postanowienie, wedle którego jej obowiązki mogą być powierzone - w razie konieczności - innej osobie. Postanowienie to wskazuje, że stron nie łączył stosunek pracy, którego cechą istotną jest osobiste wykonywanie pracy.

Ważne!

Podstawą powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy jest art. 189 k.p.c., w myśl którego powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Sprawy o ustalenie stosunku pracy należą zawsze do właściwości sądów rejonowych - niezależnie od wartości przedmiotu sporu

Dominika Cichocka

gp@infor.pl

Podstawa prawna

- Art. 22, 84 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.).

- Art. 631, 189, 461 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.).

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Infor.pl
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
OC dla rowerzystów – konieczność czy ograniczanie wolności? Polacy podzieleni

Czy rowerzyści powinni mieć obowiązkowe OC? Wraz ze wzrostem liczby jednośladów na drogach, temat ten wraca jak bumerang i dzieli opinię publiczną. Najnowsze badanie Rankomat.pl pokazuje, że Polacy są niemal równo podzieleni – nie brakuje zarówno zwolenników bezpieczeństwa, jak i obrońców niezależności.

Czy konto firmowe jest obowiązkowe?

Przy założeniu firmy musisz dopełnić wielu formalności. O ile wybór nazwy przedsiębiorstwa, wskazanie adresu jego siedziby, czy wskazanie właściwego PKD są obligatoryjne, o tyle otworzenie rachunku firmowego niekoniecznie. Jednak dużo zależy przy tym od tego, jaka forma działalności jest prowadzona, jakie transakcje są wykonywane i wreszcie, czy chce ona korzystać z mechanizmu split payment.

W Sejmie: Wypłaty ZUS do 21. dnia miesiąca? Wcześniej między 5. a 10. dniem? [Zasiłki chorobowe, macierzyńskie, opiekuńcze czy świadczenia pielęgnacyjne]

W Sejmie poseł Michał Moskal zwrócił się do rządu (MRPiPS) z prośbą o potwierdzenie albo zaprzeczenie informacji, jakie otrzymał w swoim biurze poselskim. Wyborcy interweniowali u posła domagając się załatwienia przez niego, aby ZUS wypłacał świadczenia między 5. a 10. dniem każdego miesiąca (tak kiedyś), a nie bliżej 21-ego (tak dziś). Dotyczyć ta sytuacja ma dużej liczby świadczeń - zasiłków chorobowych, macierzyńskich, opiekuńczych, a także świadczenia pielęgnacyjnego

4 dni pracy i 35 dni urlopu? Tak może wyglądać 2026 rok!

Rząd zapowiada gruntowną reformę Kodeksu pracy. W centrum zmian są: skrócenie tygodnia pracy do czterech dni lub 35 godzin oraz wydłużenie urlopu wypoczynkowego do 35 dni. Nowe przepisy mogą wejść w życie już od 2026 roku. Choć projekt budzi entuzjazm wielu pracowników, jego wdrożenie wymaga kompromisów z pracodawcami i szczegółowych analiz kosztów.

REKLAMA

Blisko LUDZI i dla LUDZI. Czym Emtor wyróżnia się jako pracodawca na rynku wózków widłowych?

Na przestrzeni lat firma Emtor udowodniła, że sukces w biznesie nie zależy wyłącznie od produktów czy wyników finansowych, ale przede wszystkim od ludzi, którzy ten biznes tworzą. To dzięki zaangażowaniu, lojalności i codziennej pracy zespołów połączenie tradycji z nowoczesnością jest możliwe. Emtor stawia na człowieka – nie tylko jako pracownika, ale jako partnera w budowaniu wspólnej przyszłości. Bo gdy ludzie czują się docenieni, chcą zostać na dłużej. Jak zatem firma buduje swoją przewagę na konkurencyjnym rynku?

Strefa czystego transportu (STC) w Krakowie od 1 stycznia 2026 r.

W głosowaniu przeprowadzonym w nocy ze środy (11.06.) na czwartek (12.06.), Rada Miasta Krakowa większością głosów zdecydowała, że SCT zacznie obowiązywać od stycznia 2026 r. i obejmie obszar do granic IV obwodnicy. Oznacza to, że nowymi przepisami objęta zostanie niemal cała powierzchnia miasta – z wyłączeniem jego obrzeży, w tym m.in. Wzgórz Krzesławickich i Swoszowic.

Kiedy pierwsza wypłata renty wdowiej?

Z danych ZUS wynika, że do 11 czerwca 2025 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynęło 898,7 tys. wniosków. Większość wniosków o rentę wdowią złożyły kobiety. Kiedy pierwsza wypłata renty wdowiej? Gdzie złożono najwięcej wniosków?

Bez edukacji nie ma kaucji – klucz do sukcesu systemu kaucyjnego leży w świadomości społecznej

Choć Polacy popierają wprowadzenie systemu kaucyjnego, brak wiedzy o jego działaniu może zagrozić skuteczności reformy. Edukacja i przemyślana komunikacja to fundamenty, bez których nawet najlepsza technologia nie spełni swojej roli.

REKLAMA

Emerytura w 2025 roku: Jakie dodatki i świadczenia przysługują seniorom po 65. i 75. roku życia? [KOMPENDIUM WIEDZY]

Dodatek pielęgnacyjny, trzynastka i czternastka, świadczenie 500+, darmowe leki, a także specjalne dodatki dla kombatantów i osób represjonowanych – seniorzy w Polsce mogą liczyć na realne wsparcie finansowe. Sprawdź, ile wynoszą te świadczenia w 2025 roku i komu przysługują.

Sejm przyjął ważną zmianę dla przedsiębiorców – korekta deklaracji podatkowej po kontroli celno-skarbowej coraz bliżej

W środę, 11 czerwca 2025 roku, Sejm zdecydował o skierowaniu do trzeciego czytania projektu nowelizacji ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz ustawy o VAT. To istotna zmiana dla przedsiębiorców – umożliwia bowiem korektę deklaracji podatkowej po zakończeniu kontroli celno-skarbowej.

REKLAMA