REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

O ustalenie istnienia stosunku pracy trzeba wystąpić do sądu

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dominika Cichocka

REKLAMA

Jeśli osoba świadcząca pracę na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło uzna, że jej zatrudnienie wykazuje cechy charakterystyczne dla zatrudnienia pracowniczego, może wystąpić do sądu z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy.
Z definicji zawartej w art. 22 par. 1 kodeksu pracy wynika, że nawiązując stosunek pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Definicja ta wskazuje cechy charakterystyczne dla stosunku pracy, do których należą: podporządkowanie pracownika, osobiste wykonywanie pracy, odpłatność, świadczenie pracy na ryzyko pracodawcy oraz ciągły charakter pracy.

 

Podporządkowanie pracownika

Najbardziej istotnym elementem odróżniającym stosunek pracy od umów cywilnoprawnych jest podporządkowanie pracownika. Wyraża się ono w możliwości wydawania pracownikowi poleceń dotyczących miejsca, czasu i sposobu wykonania pracy. W pojęciu podporządkowania mieści się również obowiązek stosowania się pracownika do ustalonej dyscypliny pracy, a także możliwość wymierzania przez pracodawcę kar porządkowych.

REKLAMA

Zdaniem Sądu Najwyższego wykonywanie pracy zmianowej, dyspozycyjność oraz podporządkowanie pracownika są cechami charakterystycznymi dla zatrudnienia w ramach stosunku pracy (wyrok z 11 września 1997 r., II UKN 232/97, OSNP 1998/13/407). Z kolei brak obowiązku wykonywania poleceń przemawia przeciwko możliwości uznania stosunku prawnego za stosunek pracy (wyrok SN z 11 kwietnia 1997 r., I PKN 89/97, OSNP 1998/2/35).

Kolejną cechą charakteryzującą zatrudnienie pracownicze jest osobiste wykonywanie obowiązków. Pracę może zatem świadczyć wyłącznie pracownik, którego łączy z pracodawcą stosunek pracy, wykluczone jest natomiast powierzenie wykonywania pracy, choćby krótkotrwałe, osobie trzeciej. Potwierdził to SN, według którego możliwa w umowach typu zlecenie klauzula wykonywania usług przez osobę trzecią - zastępcę jest niedopuszczalna w umowie o pracę (wyrok z 26 listopada 1998 r., I PKN 458/98, OSNP 2000/3/94). W konsekwencji, postanowienie umowy przewidujące możliwość powierzenia wykonywania pracy osobie trzeciej dyskwalifikuje dany stosunek prawny jako stosunek pracy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Tylko za wynagrodzeniem

Stosunek pracy charakteryzuje się odpłatnością. Od tej zasady nie ma żadnych wyjątków. Wykluczone jest zatem ustalenie w umowie o pracę, że pracownik będzie wykonywał swe obowiązki nieodpłatnie.

W myśl art. 84 k. p., pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę. Brak odpłatności może natomiast charakteryzować umowę zlecenia, w której nie ma przeszkód, by zleceniobiorca zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia.

Ryzyko obciąża pracodawcę

Cechą charakterystyczną wyłącznie dla stosunku pracy jest ponoszenie przez pracodawcę ryzyka niewykonania bądź nieprawidłowego wykonania pracy przez pracownika. To pracodawca, a nie pracownik ponosi konsekwencje ujemnych skutków działalności gospodarczej. Niekorzystne rezultaty prowadzonej przez pracodawcę działalności nie mogą spowodować obniżenia wynagrodzenia pracownika, którego wysokość nie jest uzależniona od sytuacji finansowej pracodawcy. Takim ryzykiem nie jest natomiast obciążony podmiot powierzający wykonywanie pracy w ramach umowy cywilnoprawnej.

Staranne działanie

W ramach stosunku pracy pracownik wykonuje czynności o charakterze ciągłym, powtarzającym się. Umowa o pracę jest umową starannego działania, a nie umową rezultatu, co oznacza, że pracownik jest zobowiązany do starannego świadczenia pracy, nie odpowiada zaś za jej końcowy efekt. Ta cecha wyraźnie odróżnia umowę o pracę od umowy o dzieło, w której przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do osiągnięcia konkretnego rezultatu.

Cechy dominujące

REKLAMA

Ustalenie istnienia stosunku pracy nie nastręcza trudności, gdy w danym stosunku prawnym występują klarownie wszystkie wymienione wyżej cechy. Często zdarza się jednak, że konkretna umowa zawiera cechy charakterystyczne zarówno dla stosunku pracy, jak i dla umowy cywilnoprawnej.

Zdaniem Sądu Najwyższego, dla oceny rodzaju stosunku prawnego decydujące jest ustalenie, które z tych cech mają charakter przeważający (wyrok z 14 września 1998 r., I PKN 334/98, OSNP 1999/20/646). Jeśli umowa wykazuje wspólne cechy dla umowy o pracę i umowy prawa cywilnego z jednakowym ich nasileniem, o jej rodzaju decyduje zgodny zamiar stron i cel umowy, który może być wyrażony także w jej nazwie (wyrok z 18 czerwca 1998 r., I PKN 191/98, OSNP 1999/14/449).

PRZYKŁAD:

DECYDUJE ISTNIENIE PODPORZĄDKOWANIA

Maria B. pracuje jako kelnerka na podstawie umowy zlecenia. Właściciel baru układa tzw. grafiki pracy, Maria B. codziennie rano ma obowiązek podpisać listę obecności. Właściciel wydaje jej polecenia co do sposobu wykonywania pracy, a w razie konieczności powierza jej wykonywanie innych prac niż objęte umową. Tak silne podporządkowanie pracownicy przemawia za tym, że świadczy ona pracę nie na podstawie umowy zlecenia, lecz w ramach stosunku pracy.

PRZYKŁAD:

ZASTĘPSTWO WYKLUCZONE

Janina S. pracująca jako kasjerka podpisała umowę, w której zostało zamieszczone postanowienie, wedle którego jej obowiązki mogą być powierzone - w razie konieczności - innej osobie. Postanowienie to wskazuje, że stron nie łączył stosunek pracy, którego cechą istotną jest osobiste wykonywanie pracy.

Ważne!

Podstawą powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy jest art. 189 k.p.c., w myśl którego powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Sprawy o ustalenie stosunku pracy należą zawsze do właściwości sądów rejonowych - niezależnie od wartości przedmiotu sporu

Dominika Cichocka

gp@infor.pl

Podstawa prawna

- Art. 22, 84 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.).

- Art. 631, 189, 461 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.).

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Infor.pl
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Autyzm lub ADHD przemilczany w rekrutacji. Dlaczego kandydaci o tym nie mówią

Osoby z autyzmem, ADHD czy inną formą neuroatypową nie mówią o tym fakcie podczas procesu rekrutacyjnego. Dlaczego? Okazuje się, że większy odsetek osób neuroatypowych częściej szuka pracy niż osób neuronormatywnych.

Niekorzystna specustawa dla wcześniejszych emerytów - pozorne wykonanie wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. Zadowolone będą osoby nieobjęte tymi przepisami

Po opublikowaniu w dniu 3 marca 2025 r. założeń projektu ustawy o ustalaniu wysokości emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla osób, które do 6 czerwca 2012 r. przeszły na emerytury wcześniejsze na stronach Rządowego Centrum Legislacji ukazał się długo oczekiwany projekt tej ustawy datowany na 4 czerwca 2025 r.

Firmy chcą zatrudniać księgowych, ale… nie mają kogo! Brakuje ekspertów z doświadczeniem

Mimo stabilnej sytuacji kadrowej i rosnących wynagrodzeń, aż 84% księgowych przyznaje: znalezienie doświadczonego specjalisty to dziś prawdziwe wyzwanie. Barometr nastrojów 2025 pokazuje, że firmy częściej planują rekrutację niż redukcje – ale idealny kandydat musi dziś mieć znacznie więcej niż tylko znajomość Excela.

Polacy zaciskają pasa. Najnowszy raport pokazuje, na czym oszczędzamy najczęściej

Aż 37,2% Polaków deklaruje ograniczenie wydatków na elektronikę – wynika z najnowszego raportu. W czołówce oszczędzanych kategorii znalazły się też meble, odzież i materiały budowlane. Eksperci wskazują na wysokie ceny, niską częstotliwość zakupów oraz zmieniające się priorytety konsumenckie.

REKLAMA

Wysokość opłat za krew i jej składniki w 2026 r. [PROJEKT RESORTU ZDROWIA z 3 czerwca 2025 r.]

6 czerwca 2025 r. do uzgodnień i konsultacji publicznych trafił projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie określenia wysokości opłat za krew i jej składniki w 2026 r. Resort zdrowia ma czas na określenie tych opłat do 30 czerwca 2025 r.

Nawet 185 tys. zł na samochód dla osoby z niepełnosprawnością. Rusza druga tura naboru wniosków PFRON 2025

Druga i zarazem ostatnia w tym roku tura naboru wniosków w programie "Samodzielność – Aktywność – Mobilność!" rozpocznie się 1 sierpnia 2025 r. To szansa na uzyskanie nawet 85 proc. dopłaty do zakupu samochodu przystosowanego do potrzeb osoby z niepełnosprawnością ruchową. Sprawdź limity, warunki i checklistę, która ułatwi Ci wypełnienie elektronicznego wniosku w systemie SOW.

Pozew o zachowek. Co powinien zawierać i gdzie złożyć dokumenty?

Jak napisać pozew o zachowek, by uniknąć błędów, które mogą spowolnić lub utrudnić dochodzenie należności? To ważne informacje dla osób, które zostały pominięte w testamencie lub otrzymały mniej niż im się należało.

Podwyżki pracowników samorządowych z wyrównaniem od 1 marca 2025 r. Rozporządzenie w Dzienniku Ustaw [STAWKI]

30 maja 2025 r. w Dzienniku Ustaw RP zostało opublikowane rozporządzenie podwyższające kwoty minimalnego miesięcznego poziomu wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Rozporządzenie koryguje także katalog stanowisk.

REKLAMA

Bez księgowych ani rusz. Przedsiębiorcy doceniają ich nie tylko za rachunki, ale i za wsparcie strategiczne

Aż 75% przedsiębiorców w Polsce darzy swoje księgowe i księgowych dużym zaufaniem, a 71% uważa, że ich wiedza realnie wpływa na sukces firmy – wynika z najnowszego badania. Księgowi stają się dziś nie tylko strażnikami finansów, ale i partnerami w rozwoju biznesu.

Prezydent Andrzej Duda podpisał ważną ustawę. Prosiła go o to ministra z rządu Tuska

Prezydent Andrej Duda podpisał ustawę o jawności cen mieszkań, po wcześniejszym spotkaniu z minister Katarzyną Pełczyńską–Nałęcz. Nowe regulacje nakładają na deweloperów obowiązek prowadzenia stron internetowych, na których podawane mają być ceny mieszkań od początku sprzedaży do jej zakończenia.

REKLAMA