Ochrona przedemerytalna

W świetle art. 39 k.p. pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.

Ochrona przedemerytalna obejmuje więc 4 lata przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego rozumianego jako „normalny”, który wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Należy jednak pamiętać, że ochrona przed wypowiedzeniem obejmuje również możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę.

Ma to miejsce wówczas, gdy pracownik może przejść na emeryturę po osiągnięciu ustalonego przez ustawodawcę wcześniejszego wieku emerytalnego, który w tym przypadku jest „normalnym” wiekiem emerytalnym.

Do pracowników, którzy mają obniżony wiek emerytalny, zaliczamy pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Potwierdza to art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Szczegółowy zakres prac wykonywanych w warunkach szczególnych określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (DzU nr 8, poz. 43 ze zm.).

Pracownik podlegający ochronie w rozumieniu art. 39 k.p. w związku z nabyciem prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych z osiągnięciem przewidzianego wieku krótszego niż powszechny podlega tej ochronie tylko w związku z możliwością przejścia na emeryturę, np. w wieku 60 lat w przypadku mężczyzn czy 55 lat w przypadku kobiet. Oznacza to, że pracownik ten po osiągnięciu 61 lat lub odpowiednio 56 lat, jeżeli nadal będzie zatrudniony, nie podlega już ochronie z art. 39 k.p.

Inaczej jest w stosunku do pracowników kobiet i mężczyzn, którzy uzyskają prawo do wcześniejszej emerytury zgodnie z art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wymieniona ustawa o emeryturach i rentach przewiduje możliwość przejścia na emeryturę osób, które nie osiągnęły wieku emerytalnego. Kobieta urodzona po 31 grudnia 1948 r. może zgodnie z art. 46 ustawy emerytalnej przejść na wcześniejszą emeryturę. Jest to możliwe w sytuacji, gdy najpóźniej do 31 grudnia 2008 r. osiągnie wiek 55 lat oraz do tej daty spełni warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego 30 lat, lub 20 lat - w przypadku powstania przed 1 stycznia 2009 r. całkowitej niezdolności do pracy. Mężczyźni urodzeni w latach 1944-1948, którzy nie mogli do tej pory skorzystać z emerytury, bo nie posiadali orzeczenia o niezdolności do pracy, mogą (od 8 maja 2008 r.) w tym roku i kolejnych latach przechodzić na wcześniejszą emeryturę. Z prawa takiego nie skorzystają jednak mężczyźni urodzeni po 1948 r. Emerytura może być przyznana tym kobietom i mężczyznom, którzy nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Nie jest wymagane, aby wniosek o wcześniejszą emeryturę został zgłoszony do 31 grudnia 2008 r. Może być zgłoszony po tej dacie, jednak nie później niż przed dniem ukończenia przez kobietę 60 lat, a mężczyznę 65 lat.

W celu uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury nie jest wymagane również rozwiązanie stosunku pracy. W takim jednak przypadku po spełnieniu wymaganych warunków prawo do emerytury zostanie przyznane i jednocześnie zawieszone z powodu zatrudnienia kontynuowanego przez emeryta bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Natomiast jeżeli pracownik uzyska prawo do wcześniejszej emerytury, a nie rozwiąże umowy o pracę i nie pobiera tego świadczenia, obejmuje go ochrona przewidziana w art. 39 k.p. Takiemu pracownikowi pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w okresie 4 lat przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego. Należy pamiętać, że ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę określona w art. 39 k.p. ma charakter zindywidualizowany i jednorazowy. Oznacza to, że danego pracownika ochrona ta może dotyczyć tylko raz.

Nie jest więc dopuszczalne wydłużanie okresu ochronnego poza wymiar przewidziany w art. 39 k.p., jak również ponowne korzystanie z tej ochrony.

Odpowiedziała Ewa Preis