Oskarżyciel, Akt oskarżenia

Zdarza się, że akt oskarżenia nie zostaje doręczony oskarżonemu. Jakie są skutki takiej sytuacji?

Naruszenie nietykalności cielesnej dziecka może polegać nie tylko na uderzeniu go, ale również opluciu, czy też spoliczkowaniu. Można uznać, że naruszenie nietykalności cielesnej uregulowane w Kodeksie karnym stanowi prawny zakaz bicia dzieci.

Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii posiadanie narkotyku w znikomej ilości nie stanowi przestępstwa. Kiedy ilość narkotyku można uznać za śladową?

Po otrzymaniu aktu oskarżenia Prezes Sądu dokonuje jego analizy pod kątem wymagań formalnych (tzw. kontrola formalna) a następczo dokonuje tzw. kontroli merytorycznej aktu oskarżenia. Polega to na jego analizie w kontekście zebranego w sprawie materiału dowodowego. Prezes Sądu może wydać zarządzenie o skierowaniu sprawy na posiedzenie celem sprawdzenia, czy sprawy nie należy umorzyć z powodu oczywistego braku podstaw oskarżenia.

Sąd nie jest związany w sposób mechaniczny pełną treścią aktu oskarżenia, tzn. kwalifikacją prawną zarzutów lub opisem czynu i może te elementy aktu oskarżenia zmodyfikować. Tym co wiąże Sąd jest natomiast samo zdarzenie historyczne będące podstawą tego aktu.

Merytoryczna następcza kontrola aktu oskarżenia polega na tym, iż sąd rozpoznaje zasadność i słuszność aktu oskarżenia oraz jego dowodowe podstawy już w toku postępowania (tj. po rozpoczęciu przewodu sądowego – odczytaniu aktu oskarżenia). Ten aspekt odróżnia tę formę merytorycznej kontroli od kontroli uprzedniej – dokonywanej przez rozpoczęciem postępowania.

Stronami postępowania karnego, co do zasady, są oskarżony oraz prokurator. W wyjątkowych sytuacjach w roli oskarżyciela może wystąpić również pokrzywdzony. Będzie miało to miejsce, gdy wniesie subsydiarny akt oskarżenia lub włączy się do sprawy w charakterze oskarżyciela posiłkowego.

Akt oskarżenia wnosi do sądu prokurator po zamknięciu śledztwa lub dochodzenia. Dokładnie określa w nim rodzaj zarzucanego oskarżonemu czynu oraz przytacza fakty i dowody na jego uzasadnienie. Po spełnieniu odpowiednich warunków akt oskarżenia może wnieść do sądu również pokrzywdzony.

Za oskarżonego uważa się osobę, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także osobę, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.

Wniesienie aktu oskarżenia to czynność procesowa kończąca postępowanie przygotowawcze i uruchamiające kolejny etap postępowania karnego – postępowanie sądowe. Jest to wyraz procesowego żądania oskarżyciela aby skazać osobę oskarżoną za przypisane jej w akcie oskarżenia czyny. Każdy akt oskarżenia musi spełniać kilka podstawowych warunków formalnych.

Prokurator jest organem państwa, który wnosi i popiera oskarżenie o czyn ścigany z urzędu. Jest on stroną postępowania, która reprezentuje w nim interes publiczny. Przepisy postępowania karnego umożliwiają także tzw. oskarżycielowi prywatnemu skierować do sądu swój własny akt oskarżenia.

Oskarżycielem posiłkowym jest pokrzywdzony, który podejmuje decyzję o aktywnym uczestnictwie w sprawie popełnionego wykroczenia. Oskarżyciel posiłkowy jest pełnoprawną stroną postępowania, co oznacza, iż ma on prawo uczestniczyć we wszystkich rozprawach, ma prawo składania wniosków dowodowych i oświadczeń, wygłasza mowę końcową w sprawie, a przede wszystkim ma prawo do składania w tym postępowaniu apelacji (w razie niekorzystnego dla niego wyroku) lub zażaleń na niekorzystne dla niego (zaskarżalne w świetle przepisów) postanowienia.

Oskarżycielem posiłkowy w postępowaniu karnym może być pokrzywdzony. Działa on obok lub zamiast oskarżyciela publicznego, którym jest prokurator.