Formalne wymogi aktu oskarżenia

Akt oskarżenia to szczególny rodzaj pisma procesowego sporządzanego przez organy ścigania i wywołujący istotne skutki prawne. W związku z powyższym ustawodawca w sposób odrębny uregulował w Kodeksie postępowania karnego przepisy stanowiące o tym, jak skonstruowany ma być akt oskarżenia (art 332-334 KPK).

W pierwszej kolejności akt oskarżenia musi zawierać niezbędne dane dotyczące osoby, wobec której ma się toczyć proces karny tj. imię i nazwisko oskarżonego, inne dane o jego osobie (wiek, zawód, stan majątkowy etc) a także dokładne określenie zarzucanego oskarżonemu czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz skutków. Wskazane określenie czynu wyraża się również w precyzyjnym określeniu przepisów ustawy karnej pod którą dany czyn podpada.

W związku z faktem, iż przepis art. 297 § 1 pkt 4 Kodeksu postępowania karnego nakazuje organom ścigania zebrać dane o pokrzywdzonym i ustalić rozmiar powstałej szkody, przepis art. 333 § 1 pkt 2 nakazuje aby w akcie oskarżenia określona została wysokość powstałej szkody (jeśli zaistnienie takowej stwierdzono).

Bardzo istotną informacją, którą ponadto musi zawierać akt oskarżenia jest informacja dotycząca tego, czy i ewentualnie jakie środki zapobiegawcze stosowane są wobec oskarżonego. Jest to o tyle istotne, iż z chwilą przejęcia sprawy przez sąd to on decyduje o ich dalszym stosowaniu. W szczególności istotne jest to w przypadku osoby, która jest tymczasowo aresztowana albowiem sąd z urzędu po przyjęciu aktu oskarżenia musi zdecydować czy utrzymuje stosowany środek zapobiegawczy w mocy.

Zgodnie z treścią przepisu art. 333 § 1 pkt 3 oraz 5 akt oskarżenia musi zawierać również informację o tym, czy czyn został popełniony w warunkach wymienionych w art. 64 Kodeksu karnego albo w art. 37 § 1 pkt 4 Kodeksu karnego skarbowego (tj. w recydywie), a także zawierać wskazanie sądu właściwego do rozpoznania sprawy i trybu postępowania.

Niezwykle istotnym elementem aktu oskarżenia jest jego uzasadnienie, które powinno wykazywać precyzyjnie dlaczego organ ścigania uznał, iż w stosunku do danej osoby powinien toczyć się proces karny i dlaczego organ ten domaga się jej ukarania. Oznacza to zatem, iż wskazane uzasadnienie aktu oskarżenia powinno zawierać przytaczać fakty i dowody, na których oskarżenie się opiera. Ponadto (zgodnie z treścią przepisu art. 333 § 2 Kodeksu postępowania karnego) w miarę potrzeby akt oskarżenia powinien wyjaśnić podstawę prawną oskarżenia i omówić okoliczności, na które powołuje się oskarżony w swej obronie.