Ponad dwukrotny wzrost limitu renty wdowiej – koniec z „niesprawiedliwością dla emerytów, którzy pracowali przez wiele lat i płacili uczciwie składki emerytalne”?

• Renta wdowia – już niebawem rozpoczną się pierwsze wypłaty świadczeń
• Będzie można pobierać dwa albo nawet trzy świadczenia emerytalno-rentowe jednocześnie, ale nie bez limitu
• Koniec z niesprawiedliwością renty wdowiej – zmiana limitu, którego przekroczenie powoduje umniejszenie kwoty świadczenia (a niekiedy – powoduje nawet utratę prawa do świadczenia) z trzykrotności najniższej emerytury na trzykrotność średniej emerytury?
• Celem ustalenia prawa do renty wdowiej – konieczne jest wystąpienie z wnioskiem do ZUS [LINK]. Nabór już trwa
• Od kiedy będą przysługiwały jeszcze wyższe świadczenia, czyli co zmieni się od 1 stycznia 2027 r.?

Renta wdowia – już niebawem rozpoczną się pierwsze wypłaty świadczeń

Renta wdowia, to nowe świadczenie dla wdów i wdowców, o które można wnioskować od 1 stycznia 2025 r. Sprowadza się ona do zmiany zasad pobierania świadczeń emerytalno-rentowych przez wdowy i wdowców, polegającej na dopuszczeniu możliwości pobierania przez nich kilku świadczeń emerytalno-rentowych jednocześnie. Seniorki i seniorzy, którzy spełniają określone warunki ustawowe i (począwszy od 1 stycznia 2025 r.) złożą stosowny wniosek do ZUS – w ramach ww. renty wdowiej – jeszcze w 2025 r. (a konkretniej od miesiąca, w którym zostanie złożony wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń, jednak nie wcześniej niż od 1 lipca 2025 r.) – będą mogli pobierać dwa albo nawet trzy świadczenia emerytalno-rentowe jednocześnie.

Zgodnie z ustawą z dnia 26.07.2024 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw – renta wdowia, przysługiwać będzie wdowie i odpowiednio – wdowcowi, któremu przysługuje prawo do:

• renty rodzinnej po zmarłym małżonku lub odpowiednio – małżonce oraz
• własnego świadczenia emerytalno-rentowego – tj. emerytury, emerytury rolniczej, emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej szkoleniowej, renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej,

i która/y spełnia ponadto następujące warunki:

• ma co najmniej 60 lat (w przypadku kobiet) lub odpowiednio – 65 lat (w przypadku mężczyzn),
• do dnia śmierci małżonka/małżonki pozostawała/pozostawał z nim/z nią we wspólności małżeńskiej,
• nabyła/nabył prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku/małżonce nie wcześniej niż przed ukończeniem 55 lat (w przypadku kobiet) lub odpowiednio – 60 lat (w przypadku mężczyzn) oraz
• nie pozostaje obecnie w związku małżeńskim,

Osoby, które spełniają ww. przesłanki – od miesiąca, w którym złożą wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną (nabór wniosków ruszył 1 stycznia 2025 r.), jednak nie wcześniej niż od 1 lipca 2025 r. – będą mogły otrzymywać, według własnego wyboru (czyli w zależności od tego, który wariant będzie dla niej lub dla niego korzystniejszy):

• 100% renty rodzinnej oraz 15% własnego świadczenia albo
• 100% własnego świadczenia oraz 15% renty rodzinnej.

Przez rentę rodzinną, rozumiana jest przy tym nie tylko renta rodzinna wypłacana przez ZUS, ale również renta rodzinna wypłacana przez inne organy emerytalno-rentowe, tj. renta rodzinna dla rolników, a także wojskowa oraz policyjna renta rodzinna.

Wdowa lub odpowiednio wdowiec, której poza rentą rodzinną po zmarłym małżonku lub odpowiednio – małżonce oraz własnej emerytury, przysługuje ponadto prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową – jeżeli spełnia ww. warunki (określone dla przypadku zbiegu dwóch świadczeń) w zakresie wieku, pozostawania ze zmarłym małżonkiem/małżonką we wspólności małżeńskiej, wieku, w którym nabyła/nabył prawo do renty rodzinnej oraz stanu cywilnego – może nawet nabyć prawo do pobierania trzech świadczeń jednocześnie (w wybranej przez siebie konfiguracji), tj.:

• 100% renty rodzinnej, 15% emerytury i 50% renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego albo
• 100% emerytury, 15% renty rodzinnej i 50% renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego albo
• 100% renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego, 15% renty rodzinnej i 50% emerytury.

Będzie można pobierać dwa albo nawet trzy świadczenia emerytalno-rentowe jednocześnie, ale nie bez limitu

Wdowy i wdowcy, będący emerytami lub rencistami, którzy spełniają powyższe warunki ustawowe do otrzymywania dwóch albo nawet trzech świadczeń emerytalno-rentowych jednocześnie, nie będą jednak mogli otrzymywać ich bez żadnych limitów. Ustawodawca zdecydował się bowiem na zastrzeżenie maksymalnej wysokości świadczeń wypłacanych w ramach zbiegu. I tak – suma świadczeń emerytalno-rentowych w zbiegu z rentą rodzinną, nie może przekroczyć trzykrotności najniższej emerytury, o której mowa w art. 85 ust. 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Na dzień dzisiejszy – próg ten opiewa na kwotę 5 636 zł lub 5 637 zł¹ (w zależności od tego, jak ostatecznie ww. kwota zostanie zaokrąglona przez ZUS). Będzie miał on zastosowanie do świadczeń wypłacanych w okresie od 1 lipca 2025 r. do 28 lutego 2026 r., ponieważ 1 marca 2026 r. – w związku z coroczną waloryzacją świadczeń emerytalno-rentowych – zostanie ustalona nowa kwota najniższej emerytury, a tym samym – nowy limit renty wdowiej.

Do powyższego limitu, wliczane będą również świadczenia wypłacane przez instytucje zagraniczne oraz inne niż jednorazowe świadczenia i dodatki wypłacane na podstawie ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub odrębnych przepisów wraz ze świadczeniami, których dotyczy zbieg (tj. m.in. z rentą rodzinną i emeryturą).

Jeśli suma świadczeń w zbiegu przekroczy trzykrotność najniższej emerytury – nie będzie to skutkowało utratą przez wdowę lub wdowca prawa do pobierania dwóch lub odpowiednio – trzech świadczeń jednocześnie. W takiej sytuacji – ZUS dokona odpowiedniego pomniejszenia świadczeń o kwotę przekroczenia. Jako pierwsze, zostaną pomniejszone świadczenia finansowane z budżetu państwa, według następującej kolejności:

• świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego żołnierzy zawodowych,
• świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz
• inne świadczenia,

a następnie, kolejno:

• świadczenia finansowane z Funduszu Emerytalno-Rentowego Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
• świadczenia finansowane z Funduszu Pracy,
• świadczenia finansowane z Funduszu Emerytur Pomostowych oraz
• świadczenia finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Koniec z niesprawiedliwością renty wdowiej – zmiana limitu, którego przekroczenie powoduje umniejszenie kwoty świadczenia (a niekiedy – powoduje nawet utratę prawa do świadczenia) z trzykrotności najniższej emerytury na trzykrotność średniej emerytury?

W dniu 14 marca br., do Sejmu trafiła petycja obywatelska (nr BKSP-155-X-468/25), w której jej autorka domaga się podjęcia przez sejmową Komisję do Spraw Petycji inicjatywy ustawodawczej polegającej na zmianie górnego limitu renty wdowiej, którego przekroczenie powoduje umniejszenie kwoty przysługującego świadczenia (o kwotę przekroczenia), a w niektórych przypadkach może skutkować nawet całkowitą utratą prawa do świadczenia.

Zmiana, której domaga się autorka petycji miałaby polegać na zmianie wysokości górnego limitu renty wdowiej w ten sposób, że zamiast trzykrotności najniższej emerytury, miałby on opiewać na trzykrotność średniej emerytury. W ten sposób – przyjmując jako wartość wyjściową, ostatnią podaną przez ZUS kwotę przeciętnej emerytury, tj. 3 958,67 zł (za luty 2025 r.)² – limit renty wdowiej opiewałby na 11 876 zł, a nie na 5 636 zł lub 5 637 zł (w zależności od tego, jak ostatecznie ww. kwota zostanie zaokrąglona przez ZUS). Dopiero w przypadku przekroczenia ww. kwoty – wysokość przysługującego świadczenia, byłaby odpowiednio pomniejszana przez ZUS.

Jak argumentuje autorka petycji – „Uważam, że stosowanie takiego kryterium podczas rozpatrywania wniosku o rentę wdowią [red.: tj. limitu świadczeń w zbiegu, który opiewa na trzykrotność najniższej emerytury] jest dyskryminujące i bardzo mocno krzywdzące dla tej części emerytów, którzy podobnie jak ja, pracowali przez wiele lat i płacili uczciwie składki emerytalne. Nie potrafię zrozumieć, dlaczego w taki sposób zostali potraktowani seniorzy? Dlaczego zostało wprowadzone takie kryterium dla osób utrzymujących się z jednej emerytury? W moim odczuciu, jest to kryterium nieetyczne i dyskryminujące osoby takie jak ja, gdyż mogę wywnioskować, że w moim kraju „nie opłaca” się pracować przez 40 lat i odprowadzać składki, bo to sprawiło w moim przypadku przekroczenie kryterium o kilkaset złotych? Moja obecna emerytura jest przecież efektem zgromadzonych przeze mnie pieniędzy w ZUS. Nie rozumiem, dlaczego w przyznawaniu świadczenia wychowawczego 800+ nie ma kryterium dochodowego, a dla emerytów – wdów i wdowców, takie kryterium zostało wprowadzone? Dodatkowo na poczucie krzywdy i dyskryminację wpływa fakt, że mój mąż do śmierci w wieku 60 lat pracował i również płacił składki emerytalne, jednak nie pobrał ani jednej emerytury, gdyż zmarł przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Czy to jest uczciwe, że nie mogę otrzymać renty wdowiej z jego konta w ZUS? Czy to jest w porządku, że żona, po śmierci męża, nie może otrzymać zgromadzonych na koncie męża w ZUS pieniędzy? To nie są pieniądze „od Państwa”, tylko uczciwie wpłacane przez mojego męża składki emerytalne”.

Z powyższych względów – zwróciła się ona z prośbą o „pochylenie się przez Sejm nad losem uczciwie pracujących przed emeryturą osób” i zmianę wysokości limitu renty wdowiej.

Z pełną treścią petycji w niniejszej sprawie, można zapoznać się poniżej:

Aktualnie, tj. 2 kwietnia 2025 r., ww. petycja została skierowana do rozpatrzenia przez sejmową Komisję do Spraw Petycji. Nie został jednak jeszcze wyznaczony termin posiedzenia, podczas którego zostanie ona poddana obradom jej członków.

Celem ustalenia prawa do renty wdowiej – konieczne jest wystąpienie z wnioskiem do ZUS [LINK]. Nabór już trwa

Nabór wniosków o rentę wdowią rozpoczął się 1 stycznia 2025 r. Seniorki i seniorzy, którzy spełniają ustawowe warunki do jej otrzymania – muszą złożyć do ZUS wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną (ERWD). Wzór wniosku jest dostępny na stronie internetowej ZUS, pod następującym adresem: wniosek ERWD. Można również pobrać go w wersji papierowej, w każdej placówce ZUS.

Renta wdowia będzie przez ZUS przyznawana od miesiąca, w którym zostanie złożony ww. wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń, jednak nie wcześniej niż od 1 lipca 2025 r.

Od kiedy będą przysługiwały jeszcze wyższe świadczenia, czyli co zmieni się od 1 stycznia 2027 r.?

Od 1 stycznia 2027 r. osobom, którym przysługiwać będą jednocześnie dwa pozostające ze sobą w zbiegu świadczenia emerytalno-rentowe – wysokość drugiego ze świadczeń wzrośnie z 15 do 25%, a osobom, którym przysługiwać będą jednocześnie trzy pozostające ze sobą w zbiegu świadczenia emerytalno-rentowe – wysokość trzeciego ze świadczeń wzrośnie odpowiednio z 15 do 25%.

¹ Ponieważ – zgodnie z komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 lutego 2025 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń – od 1 marca 2025 r., kwota najniższej emerytury opiewa na 1 878,91 zł

² ZUS, Informacja o wybranych świadczeniach pieniężnych. Luty 2025 r., Warszawa 2025 r.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1631 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 26.07.2024 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r., poz. 1243 z późn. zm.)