Co oznacza orzeczenie ZUS: częściowo niezdolny do pracy? Sprawdź, co daje takie orzeczenie w 2025 roku

• Czym jest orzeczenie ZUS o częściowej niezdolności do pracy?
• Czy to to samo co orzeczenie o niepełnosprawności?
• Jakie świadczenia przysługują w 2025 roku z tytułu częściowej niezdolności do pracy ?
• Czy można pracować z orzeczeniem o częściowej niezdolności do pracy?
• Co zawiera formularz ZUS i jak wygląda procedura?
• Najczęstsze pytania (FAQ)

Czym jest orzeczenie ZUS o częściowej niezdolności do pracy?

Orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy to decyzja lekarza orzecznika ZUS (lub komisji lekarskiej), która stwierdza, że:

Osoba w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, ale zachowała zdolność do wykonywania innej pracy – np. lżejszej, mniej wymagającej fizycznie lub psychicznie. 

Co to oznacza w praktyce?

• Osoba z takim orzeczeniem nie jest całkowicie niezdolna do pracy.
• Może nadal pracować, ale nie w swoim dotychczasowym zawodzie lub nie w pełnym zakresie obowiązków.
• Może być np. przekwalifikowana lub wykonywać pracę o mniejszym obciążeniu.

Do czego uprawnia takie orzeczenie?

• Jest podstawą do ubiegania się o rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
• Może być też brane pod uwagę przy decyzjach o świadczeniach rehabilitacyjnych, przekwalifikowaniu zawodowym, czy świadczeniach z PFRON.

Podstawa prawna

Definicja częściowej niezdolności do pracy znajduje się w art. 12 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 

Czy to to samo co orzeczenie o niepełnosprawności?

Nie. To dwa różne systemy orzekania:

• ZUS orzeka o zdolności do pracy – głównie w kontekście przyznania renty.
• Zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności (powiatowe lub wojewódzkie) – ustalają stopień niepełnosprawności (lekki, umiarkowany, znaczny), który uprawnia do ulg, świadczeń socjalnych i wsparcia.

Można więc mieć orzeczenie ZUS i nie mieć orzeczenia o niepełnosprawności.

Jakie świadczenia przysługują w 2025 roku z tytułu częściowej niezdolności do pracy ?

Najważniejsze świadczenie to renta. Aby ją otrzymać, trzeba spełnić trzy warunki:

1. Orzeczenie lekarza ZUS o częściowej niezdolności do pracy.
2. Wystarczający staż ubezpieczeniowy – co najmniej 5 lat składkowych w ciągu ostatnich 10 lat przed powstaniem niezdolności (dla osób po 30. roku życia).
3. Powstanie niezdolności do pracy w czasie trwania ubezpieczenia (np. podczas zatrudnienia) lub maksymalnie do 18 miesięcy po jego zakończeniu 

W 2025 roku minimalna renta wynosi 1409,18 zł brutto miesięcznie.

Czy można pracować z orzeczeniem o częściowej niezdolności do pracy?

Osoba z orzeczeniem o częściowej niezdolności do pracy może być zatrudniona, pod warunkiem że wykonywana praca jest dostosowana do jej stanu zdrowia. Pracodawca, znając sytuację zdrowotną pracownika, powinien zapewnić odpowiednie warunki pracy.

Dorabianie do renty – ważne limity

Osoby pobierające rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy mogą osiągać dodatkowe dochody, ale obowiązują ich limity ustalane przez ZUS. Ich przekroczenie może skutkować zmniejszeniem lub zawieszeniem świadczenia.

Od 1 czerwca do 31 sierpnia 2025 roku obowiązują następujące limity:

• 6 273,60 zł brutto miesięcznie – przekroczenie tej kwoty może spowodować zmniejszenie renty.
• 11 651,00 zł brutto miesięcznie – przekroczenie tej kwoty może skutkować zawieszeniem renty 

Wysokość zmniejszenia świadczenia zależy od rodzaju renty. Dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy maksymalne zmniejszenie wynosi 704,75 zł miesięcznie

Co zawiera formularz ZUS i jak wygląda procedura?

Aby ubiegać się o rentę z tytułu częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy, należy przejść przez kilka kroków:

1. Złożenie wniosku – formularz ZUS ERN

To podstawowy dokument, który należy wypełnić i złożyć w ZUS. Formularz ERN służy zarówno do pierwszorazowego wniosku, jak i do ponownego ustalenia prawa do renty.

Formularz ZUS ERN zawiera podstawowe informacje niezbędne do rozpatrzenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Oto jego główne elementy:

1. Dane osobowe wnioskodawcy – imię, nazwisko, PESEL, adres.
2. Rodzaj wniosku – np. o przyznanie renty lub o ponowne ustalenie prawa do renty.
3. Informacje o przebiegu ubezpieczenia – okresy zatrudnienia, składki.
4. Dane dotyczące niezdolności do pracy – przyczyna, okres, dokumentacja medyczna.
5. Załączniki – np. zaświadczenie OL-9, wyniki badań, inne dokumenty.
6. Podpis wnioskodawcy i data złożenia wniosku.

Można go złożyć:

• elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS (PUE),
• osobiście w placówce ZUS,
• lub pocztą.

2. Dołączenie dokumentacji medycznej

Do wniosku należy dołączyć:

• zaświadczenie lekarskie OL-9 (wystawione nie wcześniej niż 30 dni przed złożeniem wniosku),
• wyniki badań,
• opinie lekarzy specjalistów.

3. Badanie przez lekarza orzecznika ZUS

Po złożeniu dokumentów ZUS wyznacza termin badania u lekarza orzecznika, który oceni stopień niezdolności do pracy.

4. Możliwość odwołania

Jeśli nie zgadzasz się z decyzją lekarza orzecznika, możesz wnieść odwołanie do komisji lekarskiej ZUS w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji.

5. Decyzja ZUS

Na podstawie orzeczenia lekarskiego ZUS wydaje decyzję o przyznaniu lub odmowie renty. Orzeczenie może być:

• na czas określony (np. 12 miesięcy),
• bezterminowe – jeśli stan zdrowia nie rokuje poprawy.

Najczęstsze pytania (FAQ)

Czy orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy daje prawo do ulg podatkowych?

Nie. Samo orzeczenie ZUS nie uprawnia automatycznie do żadnych ulg podatkowych. Ulgi, np. w PIT, przysługują na podstawie odrębnego orzeczenia o niepełnosprawności wydawanego przez powiatowe lub wojewódzkie zespoły ds. orzekania.

Czy można jednocześnie mieć orzeczenie ZUS i orzeczenie o niepełnosprawności?

Tak. Są to dwa niezależne systemy orzekania, ZUS orzeka o zdolności do pracy, a zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności oceniają ogólne ograniczenia funkcjonowania. W praktyce wiele osób posiada oba orzeczenia równolegle.

Czy trzeba co roku odnawiać orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy?

Nie zawsze. Jeśli stan zdrowia jest trwały i nie rokuje poprawy, ZUS może wydać orzeczenie bezterminowe. W przeciwnym razie decyzja ma charakter czasowy – najczęściej na 12, 24 lub 36 miesięcy – i trzeba ponownie przejść procedurę.

Czy ZUS może odmówić przyznania renty mimo orzeczenia o częściowej niezdolności do pracy?

Tak. Samo orzeczenie to tylko jeden z warunków. Aby otrzymać rentę, trzeba jeszcze spełnić warunki dotyczące stażu ubezpieczeniowego i momentu powstania niezdolności (np. w trakcie zatrudnienia). Brak tych przesłanek może skutkować odmową świadczenia.

Czy można się odwołać od decyzji ZUS?

Tak. Najpierw można złożyć odwołanie do komisji lekarskiej ZUS (jeśli nie zgadzasz się z orzeczeniem lekarza orzecznika). Jeśli nie pomogło – kolejnym krokiem jest odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 30 dni od doręczenia decyzji.

Czy orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy wpływa na możliwość podjęcia zatrudnienia?

Tak, ale w określonych warunkach. Orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy oznacza, że osoba zachowała zdolność do wykonywania pracy, ale tylko w warunkach przystosowanych, na określonym stanowisku lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Pracodawca powinien uwzględnić zalecenia zawarte w orzeczeniu.

Jakie są konsekwencje nieodnowienia orzeczenia o częściowej niezdolności do pracy, jeśli było ono terminowe?

Jeśli orzeczenie było terminowe i nie zostanie odnowione przed upływem terminu jego ważności, osoba traci status osoby częściowo niezdolnej do pracy. Oznacza to, że wszelkie świadczenia lub uprawnienia związane z tym orzeczeniem (np. renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy) zostaną wstrzymane lub odebrane. Konieczne jest ponowne złożenie wniosku i przejście procedury orzeczniczej, aby odzyskać te uprawnienia.