REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Na jakie choroby można otrzymać orzeczenie o niepełnosprawności w 2025 roku? Lista i symbole

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Artur Sadziński
Dziennikarz i redaktor z doświadczeniem w tworzeniu treści o finansach, prawie i sprawach konsumenckich. Pisze z myślą o praktycznym wsparciu dla czytelnika.
Na jakie choroby można otrzymać orzeczenie o niepełnosprawności w 2025 roku? Lista i symbole
Masz jedną z tych chorób? Możesz dostać orzeczenie o niepełnosprawności w 2025 roku. Zobacz symbole i katalog 208 chorób
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Nie każda choroba daje orzeczenie, ale wiele tak. W 2025 roku komisje korzystają z nowego katalogu 208 jednostek chorobowych, które mogą uprawniać do orzeczenia o niepełnosprawności. Nie wystarczy sama diagnoza – liczy się to, jak choroba wpływa na Twoje życie. Sprawdź, czy Twoje schorzenie kwalifikuje się do orzeczenia i jakich symboli używa zespół orzekający.

Czym jest orzeczenie o niepełnosprawności i kto je wydaje?

Orzeczenie o niepełnosprawności potwierdza, że dana osoba ma trwałe lub długotrwałe ograniczenia w funkcjonowaniu i wymaga wsparcia. Dokument ten jest wydawany przez powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności (dla dzieci do 16 lat i osób dorosłych) oraz wojewódzkie zespoły (dla odwołań). W przypadku osób powyżej 16. roku życia w orzeczeniu wskazuje się jeden z trzech stopni niepełnosprawności: lekki, umiarkowany albo znaczny. W orzeczeniach dla dzieci określa się jedynie fakt niepełnosprawność, bez stopniowania.

REKLAMA

REKLAMA

Brak zamkniętej listy chorób

W polskim systemie orzekania nie funkcjonuje oficjalna lista jednostek chorobowych, które automatycznie uprawniają do uzyskania orzeczenia. Samo zdiagnozowanie choroby, np. cukrzycy, astmy czy jaskry – nie gwarantuje orzeczenia. Najważniejsza jest ocena wpływu schorzenia na codzienne życie: czy prowadzi ono do zaburzeń funkcji organizmu, ogranicza możliwość samodzielnego funkcjonowania, nauki lub pracy.

Symbole przyczyn niepełnosprawności – 12 kategorii

W orzecznictwie stosuje się 12 symboli, które klasyfikują przyczynę niepełnosprawności. W jednym orzeczeniu można wskazać maksymalnie trzy różne symbole, o ile każda z diagnoz samodzielnie uzasadnia przyznanie orzeczenia. Poniżej lista symboli wraz z przykładami chorób:

01-U – upośledzenie umysłowe

Obejmuje niepełnosprawność intelektualną, najczęściej rozpoznawaną na podstawie testów psychometrycznych. Do orzeczenia kwalifikuje się najczęściej stopień umiarkowany, znaczny lub głęboki. Stopień lekki oceniany jest indywidualnie. Brane pod uwagę są trudności w nauce, komunikacji, samodzielnym funkcjonowaniu.

REKLAMA

02-P – choroby psychiczne

Do tej grupy zaliczają się m.in. schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa, ciężka depresja, utrwalone zaburzenia lękowe, zaburzenia osobowości i otępienia. Orzeczenie zależy od stopnia nasilenia objawów i ich wpływu na codzienne życie oraz możliwość pracy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

03-L – zaburzenia głosu, mowy i słuchu

Symbol obejmuje trwałe problemy z komunikacją, np. całkowitą lub częściową głuchotę, głuchoniemotę, afazję poudarową, uszkodzenia krtani lub fałdów głosowych. Oceniana jest możliwość porozumiewania się i samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie.

04-O – choroby narządu wzroku

Dotyczy poważnych wad wzroku, np. zaawansowanej jaskry, zwyrodnienia plamki żółtej, retinopatii cukrzycowej czy znacznej krótkowzroczności. Orzeczenie przysługuje osobom z ograniczoną ostrością lub polem widzenia mimo korekcji.

05-R – upośledzenie narządu ruchu

Szeroka grupa obejmująca wady kończyn, schorzenia kręgosłupa,, zaawansowaną osteoporozę, amputacje oraz inne schorzenia ograniczające poruszanie się. Oceniana jest nie tylko obecność wady, ale także zakres ruchomości i samodzielność.

06-E – epilepsja

Padaczka przewlekła, z częstymi lub trudnymi do opanowania napadami, a także jej neurologiczne konsekwencje mogą stanowić podstawę do orzeczenia. Znaczenie ma także reakcja na leczenie oraz ograniczenia w życiu codziennym i zawodowym.

07-S – choroby układu oddechowego i krążenia

Do tej grupy zaliczają się np. przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), ciężka astma, wady serca, kardiomiopatie, nadciśnienie z powikłaniami, niewydolność krążeniowa. Orzeczenie przysługuje, jeśli choroba znacznie ogranicza wydolność organizmu.

08-T – choroby układu pokarmowego

Dotyczy osób z ciężkimi, przewlekłymi chorobami przewodu pokarmowego – np. chorobą Crohna, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, marskością wątroby, nowotworami czy zespołem złego wchłaniania po resekcjach jelit. Oceniana jest zdolność do trawienia, odżywiania i ogólne osłabienie.

09-M – choroby układu moczowo-płciowego

Obejmuje m.in. przewlekłą niewydolność nerek, dializoterapię, nowotwory pęcherza, prostaty, nerek, ciężkie choroby ginekologiczne i urologiczne. Znaczenie ma wpływ na ogólne funkcjonowanie oraz konieczność stałego leczenia.

10-N – choroby neurologiczne

Szeroka grupa, w której znajdują się m.in. stwardnienie rozsiane (SM), choroba Parkinsona, udary, guzy mózgu i rdzenia, porażenia, SLA, neuropatie i miopatie. Kluczowe są zaburzenia ruchu, czucia, mowy oraz wpływ na samodzielność.

11-I – inne schorzenia

Symbol „inne” dotyczy chorób, które nie mieszczą się w pozostałych kategoriach, np. cukrzycy z powikłaniami, fenyloketonurii, mukowiscydozy, AIDS, chorób metabolicznych, zespołów genetycznych, nowotworów układu krwiotwórczego, a także poważnych zeszpecających zmian pourazowych lub pooperacyjnych.

12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe (dzieci do 16. roku życia)

Obejmuje autyzm, zespół Aspergera i inne zaburzenia neurorozwojowe, które trwale wpływają na zdolność dziecka do komunikacji, uczestniczenia w edukacji i samodzielności. Przy ocenie uwzględnia się również konieczność wsparcia ze strony opiekuna.

Czy każda choroba uprawnia do orzeczenia?

Nie. Ocenie podlega nie tyle sama diagnoza, ile stopień, w jakim choroba wpływa na funkcjonowanie. Przykładowo: krótkowzroczność, astma, cukrzyca typu 2, jeśli są łagodne i nie ograniczają życia codziennego, nie będą podstawą do uzyskania orzeczenia.

Katalog 208 chorób – nowe ułatwienia w orzekaniu od 2025 roku

W 2025 roku Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych (BON) opublikowało specjalny katalog zawierający 208 jednostek chorobowych, które mogą stanowić podstawę do wydania orzeczenia o niepełnosprawności. Choć dokument nie ma charakteru prawnie obowiązującego, został uznany za rekomendowany standard postępowania dla wszystkich powiatowych i wojewódzkich zespołów ds. orzekania. Celem katalogu jest przede wszystkim ujednolicenie orzecznictwa w skali kraju, a także ograniczenie liczby niepotrzebnych wezwań na komisje lekarskie, zwłaszcza w przypadkach oczywistych i dobrze udokumentowanych. Podzielony on został na dwie listy:

150 chorób rzadkich – orzeczenia bezterminowe i pełne wsparcie

Wśród wymienionych 208 schorzeń, aż 150 to choroby rzadkie i ultrarzadkie, w przypadku których zaleca się, aby orzeczenia były wydawane na możliwie najdłuższy okres, a w uzasadnionych przypadkach, bezterminowo. Dotyczy to przede wszystkim dzieci, u których rozpoznano:

  • Zespół Dravet (ciężka padaczka lekooporna o wczesnym początku),
  • Mukowiscydozę (wieloukładowa choroba genetyczna prowadząca do niewydolności oddechowej i pokarmowej),
  • Zespół Leigha (mitochondrialna encefalopatia z ciężkim przebiegiem neurologicznym),
  • Dystrofie mięśniowe (np. Duchenne’a, Beckera),
  • Wodogłowie wymagające stałego drenażu,
  • Zespół Cockayne’a (rzadka choroba genetyczna prowadząca do wyniszczenia organizmu).

W takich przypadkach komisje powinny wskazywać punkt 7 (konieczność stałej opieki osoby drugiej) oraz punkt 8 (udział opiekuna w edukacji, terapii i rehabilitacji), co daje podstawę m.in. do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego lub świadczenia wspierającego.

58 chorób z automatycznym wskazaniem punktu 8

Druga część katalogu obejmuje 58 chorób i zespołów klinicznych, które nie zawsze prowadzą do trwałej niepełnosprawności, ale wiążą się z koniecznością bieżącego wsparcia opiekuna w edukacji i terapii dziecka. W ich przypadku punkt 8 w orzeczeniu powinien być wskazywany z urzędu, o ile dokumentacja medyczna potwierdza rozpoznanie.

Do tej grupy należą m.in.:

  • Fenyloketonuria (choroba metaboliczna wymagająca stałej diety i kontroli biochemicznej),
  • Zespół DiGeorge’a (złożony zespół wad wrodzonych i niedoborów odporności),
  • Ciężka hemofilia A i B (skazy krwotoczne prowadzące do powikłań ortopedycznych i ograniczeń aktywności fizycznej),
  • Wrodzone zespoły miasteniczne (choroby nerwowo-mięśniowe upośledzające ruch i męczliwość).

W praktyce oznacza to, że nie ma potrzeby każdorazowego stawiennictwa na komisji, jeśli dostarczona dokumentacja jednoznacznie potwierdza rozpoznanie i jego wpływ na funkcjonowanie dziecka.

Poniżej znajdziesz linki do załączników z pełnymi listami chorób:

Pełny katalog rzadkich chorób genetycznych o jednorodnym i niezmiennym przebiegu, stanowiący załącznik nr 1 do rozporządzenia, dostępny jest również w przepisach prawa:

Po co powstał katalog 208 chorób?

Katalog to odpowiedź na liczne skargi i rozbieżności w orzecznictwie pomiędzy różnymi powiatami. Dotąd zdarzało się, że dzieci z tą samą diagnozą otrzymywały różne decyzje, np. jedno dziecko dostawało punkt 7 i 8 oraz orzeczenie na 5 lat, drugie, tylko na rok i bez prawa do świadczeń. Katalog ma temu zapobiegać, zapewniając równe traktowanie pacjentów w całym kraju.

Podsumowanie: Kto i kiedy może dostać orzeczenie o niepełnosprawności?

Orzeczenie o niepełnosprawności to nie tylko dokument formalny, ale przepustka do realnego wsparcia, zarówno finansowego, jak i organizacyjnego. W 2025 roku proces orzekania nadal opiera się na analizie wpływu choroby na funkcjonowanie, a nie na samej diagnozie. Nie ma zamkniętej listy chorób uprawniających do orzeczenia, ale są symbole przyczyn (od 01-U do 12-C), które porządkują system i pomagają ocenić, jakiego wsparcia potrzebuje dana osoba.

FAQ: Choroby i orzeczenie o niepełnosprawności

Czy każda choroba uprawnia do orzeczenia o niepełnosprawności?

Nie. Samo rozpoznanie schorzenia nie wystarczy, komisja orzeka na podstawie wpływu choroby na codzienne funkcjonowanie, pracę, naukę lub samodzielność. Łagodna cukrzyca, dobrze kontrolowana astma czy krótkowzroczność nie muszą oznaczać niepełnosprawności.

Czy choroba psychiczna lub neurologiczna zawsze daje orzeczenie?

Nie zawsze. Komisja ocenia objawy, ich nasilenie i skutki, np. czy osoba wymaga pomocy w codziennym życiu, nie może pracować lub uczyć się. Umiarkowane depresje czy stwardnienie rozsiane we wczesnym stadium mogą nie dać podstaw do orzeczenia.

Czym jest katalog 208 chorób?

To wykaz opracowany przez Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych. Nie jest obowiązkowy, ale zespoły orzekające powinny się nim kierować. Celem katalogu jest ograniczenie liczby niepotrzebnych komisji i zapewnienie równego traktowania.

Czy dziecko też może mieć więcej niż jeden symbol niepełnosprawności?

Tak. W orzeczeniu można wpisać maksymalnie trzy symbole przyczyn niepełnosprawności, o ile każda z nich samodzielnie uzasadnia potrzebę wsparcia. Przykład: autyzm (12-C), padaczka (06-E) i wady słuchu (03-L).

Co oznacza punkt 8 w orzeczeniu dla dziecka?

Punkt 8 to wskazanie o konieczności stałego udziału opiekuna w procesie edukacji, terapii i rehabilitacji. W praktyce oznacza to prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub świadczenia wspierającego i dostęp do kształcenia specjalnego.

Podstawa prawna

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Infor.pl
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Wreszcie korzystna zmiana w podatkach - Prezydent podpisał, a zmiany wejdą w życie jeszcze w listopadzie 2025, to już pewne

Uprawnienia organów kontroli skarbowej mają trend wyraźnie wzrostowy. Na każdym kroku można przeczytać o zmianach w przepisach, które poszerzają uprawnienia skarbówki. Tym bardziej cieszy informacja o podpisaniu przez Prezydenta nowelizacji Ordynacji podatkowej, która będzie działała na korzyść podatników.

Użyczanie pracowników do Niemiec – dokumenty, formalności, wszystko co trzeba wiedzieć

Użyczanie pracowników tymczasowych do Niemiec wiąże się̨ z koniecznością̨ uzyskania oficjalnego pozwolenia o nazwie Arbeitnehmerüberlassungserlaubnis (inaczej licencji agencji pracy tymczasowej w Niemczech). Aby otrzymać to pozwolenie, w pierwszej kolejności niezbędne jest posiadanie wpisu działalności do rejestru agencji w Polsce, a następnie złożenie wniosku o uzyskanie licencji w Niemczech. Warto wiedzieć, że polskie firmy składają̨ wniosek o wydanie licencji zawsze w Bundesagentur für Arbeit w Düsseldorf. Jeśli Twoja firma chce użyczać pracowników tymczasowych do Niemiec – to świetnie trafiłeś, z tego artykułu przygotowanego we współpracy z firmą Euro-lohn dowiesz się, od czego należy zacząć, aby proces ten przebiegał sprawnie oraz zgodnie z niemieckim prawem pracy.

Pierwszy w Polsce Regionalny Plan Adaptacji do zmian klimatu stał się faktem

Pierwszy w Polsce Regionalny Plan Adaptacji do zmian klimatu stał się faktem. Został przygotowany przez ekspertów z Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego (IOŚ-PIB) i dotyczy województwa śląskiego.

Papierowe listy odchodzą do lamusa! Urzędy całkowicie przechodzą na e-Doręczenia

Od 2026 roku urzędy i instytucje publiczne będą musiały wysyłać pisma wyłącznie elektronicznie – przez system e-Doręczeń. Ministerstwo Cyfryzacji przypomina, że kończy się okres przejściowy, a papierowa korespondencja odejdzie do historii.

REKLAMA

Polska pod lupą Brukseli! Rząd ujawnia, jak naprawdę wygląda walka z nadmiernym deficytem

Rząd przedstawił Brukseli raport, który pokazuje, jak Polska radzi sobie z ograniczaniem deficytu mimo rekordowych wydatków na obronę i spadku wpływów z podatków. Czy Unia Europejska uzna te działania za wystarczające?

Rewolucja w urlopach i wynagrodzeniach została ogłoszona już dawno. Jednak na korzyści większość pracowników poczeka aż do maja 2026 roku

W prawie pracy już niedługo zajdą rewolucyjne zmiany. Jednak choć wejdą w życie 1 stycznia 2026 roku, to większość pracowników odczuje płynące z nich korzyści dopiero w maju. Nie warto więc żądać swoich praw w dziale kadr już w styczniu. Dlaczego?

Dodatek specjalny dla pracowników samorządowych [Wyjaśnienia RIO]

Dodatek specjalny może zostać przyznany pracownikowi wyłącznie na czas nie dłuższy niż istnieją okoliczności uzasadniających jego wypłatę – wynika z wyjaśnień Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku. Jeśli podstawa wypłaty ustała w trakcie miesiąca należy proporcjonalnie zmniejszyć wysokość dodatku.

Nowe uprawnienia dla sołtysów [Nowelizacja 2026 r.]

1 stycznia 2026 r. nowe przepisy dotyczące uprawnień sołtysów oraz finansowania zadań z funduszu sołeckiego. Nowe regulacje wprowadzają m.in. obowiązkowe ubezpieczenia sołtysów oraz nadają im uprawnienia do zarządzania mieniem komunalnym na podstawie upoważnienia wydanego przez wójta.

REKLAMA

Prawo jazdy po nowemu. UE przegłosowała rewolucyjne zmiany dla kierowców

To już pewne: 21 października 2025 r. Parlament Europejski przegłosował rewolucyjne zmiany w przepisach o prawie jazdy. Dokument trafi do telefonu, okres ważności zostanie wydłużony, a zakazy prowadzenia będą obowiązywać w całej Unii. Kierowcy zyskają wygodę ale też stracą możliwość ucieczki przed karą.

Na jakie choroby będzie można dostać orzeczenie o niepełnosprawności w 2026 roku

Orzeczenie o niepełnosprawności można uzyskać nie tylko z powodu widocznych ograniczeń ruchowych. W 2026 roku katalog chorób zostanie doprecyzowany i będzie obejmował również schorzenia psychiczne, metaboliczne i neurologiczne.

REKLAMA