Najważniejsze są warunki

Tragedia w Katowicach pokazała, jak ważna jest dobra polisa OC, opiewająca na wysoką sumę gwarancyjną. Oczywiście nic nie wróci życia i zdrowia poszkodowanym. Jednak życie osieroconego dziecka byłoby łatwiejsze, gdyby mogło chociaż liczyć na rentę z tytułu utraty rodziców. Niestety właściciele hali targowej uznali, że 5 mln zł to wystarczający limit. Dla ubezpieczeniowców to nie do pomyślenia. Tomasz Mintoft-Czyż, prezes Stowarzyszenia Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych, po katastrofie mówił na łamach GP, że najprawdopodobniej firma ma jeszcze jedną polisę na znacznie wyższy limit. Jest bowiem praktykowane, że korporacje międzynarodowe mają dwie polisy OC. Jedną w danym kraju, opiewającą na przykład na 5 mln zł. Drugą, tzw. międzynarodową, w której odpowiedzialność ubezpieczyciela zaczyna się od 5 mln zł, a kończy na przykład na 50-100 mln zł. Niestety okazało się, że właściciele hali nie zadbali o dobrą ochronę ubezpieczeniową.

Pewnym zaskoczeniem dla laików może być fakt, że ta druga polisa może być... tańsza od tej pierwszej. Dlaczego? Bo składka ubezpieczeniowa zależy od dwóch głównych elementów: częstości szkód i ich średniej wysokości. Maksymalny limit odpowiedzialności nie jest więc dla ubezpieczycieli najważniejszy, bo duże szkody, np. na 100 mln zł, zdarzają się niezmiernie rzadko. Dużo częściej zdarzają się te na 100 tys. zł. Z punktu widzenia osób czy firm korzystających z usług innych przedsiębiorców ważne jest, żeby suma gwarancyjna na polisie pokrywała ewentualne szkody. Jeśli więc architekt projektuje halę wartą 500 tys. euro, to kontrahent z pewnością nie powinien zadowolić się obowiązkową polisą na 50 tys. euro. Z naszego zestawienia przykładowych sum gwarancyjnych w polisach obowiązkowych widać zresztą, że są o­ne stosunkowo niskie. Na tym tle wyróżniają się brokerzy i agenci ubezpieczeniowi, którzy mają limity zgodne z europejskimi standardami.

Wspomniane zestawienie zawiera też inną istotną informację, o którą warto zapytać kontrahenta: czy polisa jest „na jedno” czy „na jedno i wszystkie zdarzenia”. Dla poszkodowanych korzystniejszy jest ten pierwszy wariant, czyli określenie sumy gwarancyjnej na jedno zdarzenie. Na przykładzie wspomnianych architektów oznacza to, że w czasie trwania umowy ubezpieczenia architekt może wyrządzić dowolną liczbę szkód i każda z nich będzie pokryta do wysokości 50 tys. euro. Ubezpieczyciele nie lubią takiego rozwiązania, bo oznacza to dla nich praktycznie nielimitowaną odpowiedzialność. Znają o­ni pojęcie tzw. szkód seryjnych, czyli takich, które powielają się w wyniku jakiegoś błędu. Jeśli więc architekt pomyli się w projekcie domu, który zostanie kupiony przez kilkadziesiąt osób i w każdym wypadku zapadnie się dach, to te 50 tys. euro może być przemnożone np. przez 100, co da już kwotę 5 mln euro.

Dużo mniej korzystne dla poszkodowanych jest określenie, że suma gwarancyjna ma wystarczyć na jedno i wszystkie zdarzenia. Oznacza to, że wszyscy poszkodowani w okresie ubezpieczenia będą musieli podzielić się wyznaczoną kwotą. Takie rozwiązanie jest zastosowane w przypadku OC zarządcy nieruchomości. Tu łatwo wyobrazić sobie, że w wyniku jego zaniedbania zalanych jest pięć sklepów w administrowanym budynku. Oznacza to, że na każdego poszkodowanego przypadnie 10 tys. euro.

Odszkodowanie z polisy OC nie jest dzielone po równo. Jeśli pięciu właścicieli sklepów zostanie poszkodowanych w tym samym czasie, to o tym, czy dostaną w ogóle odszkodowanie, będzie decydowała szybkość zgłoszenia roszczenia. Jeśli pierwszy zrobi to właściciel sklepu ze sprzętem elektronicznym, to dla pozostałych czterech pieniędzy może nie starczyć. Standardem jest, że roszczenia z polisy OC są zaspokajane w kolejności zgłoszeń. Dlatego w środowisku ubezpieczeniowym sporo wątpliwości prawnych, bo nie etycznych, wzbudziło odmienne podejście zastosowane przez ubezpieczyciela właściciela hali, czyli Allianz. Firma zdecydowała, że wspomniane 5 mln zł podzieli na części, które będą czekały na każdego poszkodowanego, bez względu na to, kiedy zgłosi roszczenie. Od strony prawnej budzi to wątpliwości, ale większość specjalistów ubezpieczeniowych (w tym np. Rzecznik Ubezpieczonych) uznał takie rozwiązanie za słuszne ze społecznego punktu widzenia, bo daje każdemu poszkodowanemu gwarancję otrzymania rekompensaty, na tyle, na ile pozwalają warunki ubezpieczenia.

WAŻNE

Dobrą informacją dla poszkodowanych i przestrogą dla oszczędnych przedsiębiorców jest, że wyczerpanie się sumy gwarancyjnej na polisie nie oznacza możliwości dochodzenia roszczeń bezpośrednio od firmy np. z jej majątku. Jeśli poszkodowani uznają, że otrzymane odszkodowanie nie zaspokaja ich roszczeń, mają pełne prawo występować z dodatkowym roszczeniem bezpośrednio do przedsiębiorcy i zaspokajać je z jego majątku. W opisywanym przypadku, zawalonej hali targowej, pieniądze mogą pochodzić nie tylko np. ze sprzedaży pozostałego majątku firmy, ale też z odszkodowania, które wypłaci towarzystwo, które ubezpieczało samą halę. Gdy pieniądze trafią na konto firmy, sąd może orzec ich przekazanie poszkodowanym. Powinni o tym pamiętać przedsiębiorcy, którzy oszczędzają na polisie OC. W przypadku roszczeń przekraczających sumę gwarancyjną mogą stracić cały majątek.

FRANSZYZY I UDZIAŁ WŁASNY

Propagowanym przez ubezpieczycieli sposobem na zmniejszenie składki jest wprowadzenie do umowy tzw. franszyz. Ich przyjęcie oznacza, że klient sam będzie pokrywał szkody do określonej wysokości. Dla towarzystw oznacza to dwojakiego rodzaju oszczędności: mniejsze wypłaty odszkodowań i mniejsze koszty likwidacji szkód (bo mogą być o­ne podobne przy szkodzie na 5 tys. zł i 500 tys. zł). Z punktu widzenia poszkodowanego jest to jednak problem, bo uzyskanie odszkodowania na drodze cywilnej jest trudniejsze i bardziej czasochłonne niż w przypadku korzystania z polisy sprawcy. Dlatego polisy ubezpieczeń obowiązkowych nie dają możliwości wprowadzenia franszyz. Jedynie w OC brokera i agenta wprowadzono instytucję podobną do franszyzy, czyli udział własny. Oznacza to, że broker lub agent może umówić się z ubezpieczającym go towarzystwem, że będzie pokrywał z własnej kieszeni 10 proc. należnego odszkodowania.

OD CZEGO ZALEŻY SKŁADKA ZA POLISĘ OC W BIZNESIE

SUMY GWARANCYJNE W OBOWIĄZKOWYM OC

Marcin Jaworski

marcin.jaworski@infor.pl