REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Składka zdrowotna 2025: pracownik płaci 777 zł, a przedsiębiorca 315 zł - obaj zarabiają po 10 tys. zł brutto miesięcznie. Jaki sens takiej różnicy, bo dostęp do publicznej służby zdrowia taki sam

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Składka zdrowotna: 777 zł płaci pracownik a 315 zł przedsiębiorca (obaj zarabiają po 10 tys. zł miesięcznie). Czy to sprawiedliwe i zgodne z Konstytucją?
Składka zdrowotna: 777 zł płaci pracownik a 315 zł przedsiębiorca (obaj zarabiają po 10 tys. zł miesięcznie). Czy to sprawiedliwe i zgodne z Konstytucją?
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Temat składki zdrowotnej był przez kilka ostatnich lat poruszany wielokrotnie. Porównując różne poziomy wynagrodzenia (co znajdą Państwo w dalszej części artykułu) nie da się nie zauważyć, że pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę płacą co do zasady składkę zdrowotną w wyższej wysokości niż przedsiębiorcy. W tym artykule przyjrzymy się, dlaczego tak się dzieje, czy jest to obiektywnie sprawiedliwe i czy jest to zgodne z zasadą równości wobec prawa. Bo przecież dostęp do publicznej służby zdrowia mamy taki sam. A jakość tego leczenia nie zależy od wysokości składki.

rozwiń >

Konstytucyjne podstawy systemu daninowego w Polsce

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 84 stanowi, że „każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie”. Natomiast art. 32 Konstytucji gwarantuje równość wszystkich wobec prawa, zakazując dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym. Jednak w praktyce, składka zdrowotna w Polsce różni się znacznie w zależności od rodzaju zatrudnienia i wysokości osiąganych przychodów/dochodów.

Warto podkreślić, że przywołana powyżej zasada równości nie oznacza, że obciążenia publicznoprawne muszą być identyczne dla wszystkich obywateli. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie potwierdził, że zróżnicowanie obciążeń publicznoprawnych jest dopuszczalne, jeśli służy realizacji konstytucyjnych wartości i jest proporcjonalne do celów, którym ma służyć. Jaka jest więc rola składki zdrowotnej?

REKLAMA

Jaka jest rola składki zdrowotnej

Składka zdrowotna pełni kluczową rolę w finansowaniu systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Jest to danina celowa, której głównym zadaniem jest zapewnienie obywatelom dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W przeciwieństwie do podatków, które zasilają budżet państwa i mogą być wydatkowane na różne cele, składka zdrowotna jest dedykowana wyłącznie finansowaniu Narodowego Funduszu Zdrowia.

Warto podkreślić, że składka zdrowotna jest wyrazem solidaryzmu społecznego – wszyscy obywatele, niezależnie od statusu zawodowego, mają dostęp do tych samych świadczeń medycznych, a wysokość składki jest uzależniona od możliwości finansowych płatnika. Tym samym mają oni dostęp do takiej samej pomocy służby zdrowia niezależnie od tego, czy płacą jej 400 zł miesięcznie, czy 3 300 zł. Z drugiej jednak strony musimy pamiętać, że składka zdrowotna nie funkcjonuje w oderwaniu od innych danin publicznoprawnych.

Składka zdrowotna jako element całościowego systemu danin publicznych

Analizując wysokość składki zdrowotnej opłacanej przez pracowników i przedsiębiorców, należy pamiętać, że stanowi ona tylko jeden z elementów całego systemu danin publicznych. Pełna ocena obciążeń finansowych wymaga uwzględnienia wszystkich składek na ubezpieczenia społeczne oraz podatku dochodowego.

Pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę oraz przedsiębiorcy podlegają odmiennym zasadom opodatkowania i oskładkowania. Wynika to z różnych form prowadzenia działalności zarobkowej oraz związanych z tym ryzyk i korzyści. Nie ulega wątpliwości, że w większości przypadków przedsiębiorcy ponoszą ryzyko gospodarcze, inwestują własny kapitał, nie mają gwarantowanego wynagrodzenia, a ich dochód uzależniony jest od powodzenia prowadzonej działalności.

Porównanie obciążeń finansowych pracowników i przedsiębiorców

Aby rzetelnie porównać obciążenia pracowników i przedsiębiorców, poniżej przedstawiamy tabelę ilustrującą wysokość składek ZUS, składki zdrowotnej, podatku PIT oraz kwoty netto wynagrodzenia dla czterech poziomów przychodów/dochodów. W tabeli przedstawiliśmy jak będę prezentować się obciążenia miesięczne dla danego poziomu wynagrodzeń rocznych (w zaokrągleniu do pełnych złotych).

 

Umowa o pracę

JDG-19%

Ryczałt - 15%

5 000 PLN brutto miesięcznie (60 000 PLN brutto rocznie)

składka zdrowotna

389,00 PLN

315,00 PLN

462,00 PLN

składki ZUS

685,00 PLN

1 646,00 PLN

1 646,00 PLN

PIT

188,00 PLN

646,00 PLN

488,00 PLN

wynagrodzenie netto

3 738,00 PLN

2 401,00 PLN

2 404,00 PLN

10 000 PLN brutto miesięcznie (120 000 PLN brutto rocznie)

składka zdrowotna

777,00 PLN

315,00 PLN

769,00 PLN

składki ZUS

1 371,00 PLN

1 646,00 PLN

1 646,00 PLN

PIT

706,00 PLN

1 587,00 PLN

1 214,00 PLN

wynagrodzenie netto

7 147,00 PLN

6 451,00 PLN

6 370,00 PLN

15 000 PLN brutto miesięcznie (180 000 PLN brutto rocznie)

składka zdrowotna

1 165,00 PLN

381,00 PLN

769,00 PLN

składki ZUS

2 057,00 PLN

1 646,00 PLN

1 646,00 PLN

PIT

1 762,00 PLN

2 537,00 PLN

1 064,00 PLN

wynagrodzenie netto

10 017,00 PLN

10 435,00 PLN

10 620,00 PLN

40 000 PLN brutto miesięcznie (480 000 PLN brutto rocznie)

składka zdrowotna

3 292,00 PLN

1 606,00 PLN

1 385,00 PLN

składki ZUS

3 421,00 PLN

1 646,00 PLN

1 646,00 PLN

PIT

9 325,00 PLN

7 287,00 PLN

5 668,00 PLN

wynagrodzenie netto

23 961,00 PLN

29 460,00 PLN

31 300,00 PLN

Mimo różnic w sposobie obliczania składek społecznych, pracownicy na umowie o pracę pokrywają wyższe zobowiązania i otrzymują niższe wynagrodzenie netto.

Należy jednak zauważyć, że pracownicy mają znaczące korzyści (nie związane akurat ze składką zdrowotną) – ochronę wynikającą z Kodeksu pracy (np. gwarantowany płatny urlop, „L4”) i wyższe świadczenia chorobowe i emerytalne. A w tym zapewnienie minimalnego wynagrodzenia za pracę, terminową wypłatę wynagrodzenia, ochronę przed dyskryminacją i mobbingiem, wynagrodzenie za nadgodziny, odpoczynek dobowy, urlop: wypoczynkowy, na żądanie, macierzyński, rodzicielski, ojcowski, zwolnienie na opiekę nad dzieckiem, zapewnienie bezpiecznego środowiska pracy. Ponadto Kodeks pracy zapewnia również ochronę kobiet w ciąży, młodocianych, pracowników w wieku przedemerytalny oraz działaczy związkowych. Patrząc na liczbę i rodzaj tych świadczeń, nie można nie brać ich pod uwagę analizując całokształt sytuacji.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zmiany od 2026 r.

Uchwalone przez Sejm 4 kwietnia 2025 r. zmiany w systemie składki zdrowotnej od 2026 roku mają na celu utrzymanie wspomnianego wcześniej solidaryzmu przy jednoczesnym uwzględnieniu specyfiki prowadzenia działalności gospodarczej. Poniżej prezentujemy kilka kluczowych założeń:
1. Nowe progi dochodowe i przychodowe:

a) Skala podatkowa i podatek liniowy (19%):
- Do 1,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia: składka 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia.
- Powyżej 1,5-krotności: dodatkowa składka 4,9% od nadwyżki.

b) Ryczałt:
- Do 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia: składka 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia.
- Powyżej 3-krotności: dodatkowa składka 3,5% od nadwyżki.

2. Zniesienie odliczania składki zdrowotnej od podatku dochodowego.

Więcej na ten temat zmian od 2026 r. w poniższym artykule:

Czy różne składki zdrowotne są sprawiedliwe? Nie ma jednej odpowiedzi

Analizując obciążenia finansowe pracowników i przedsiębiorców, należy uwzględnić kilka kluczowych aspektów:
1. Różnice w ryzyku gospodarczym – Przedsiębiorcy ponoszą pełne ryzyko prowadzonej działalności, nie mają gwarantowanego dochodu, a także sami muszą dbać o ciągłość zleceń i płynność finansową.
2. Zróżnicowanie w zależności od poziomu dochodów – Jak widać z przedstawionej tabeli, przy niższych dochodach korzystniejsza finansowo może być umowa o pracę, podczas gdy przy wyższych dochodach – działalność gospodarcza.
3. Stabilność zatrudnienia i przywileje pracownicze – Pracownicy etatowi korzystają z ochrony Kodeksu pracy, płatnego urlopu, zwolnień chorobowych, odpraw oraz innych przywilejów, których nie mają przedsiębiorcy (lub mają w ograniczonym zakresie).
4. Progresywny charakter składki zdrowotnej – Planowane zmiany od 2026 roku wprowadzają większą progresywność składki zdrowotnej, co może sprawić, że system będzie bardziej sprawiedliwy względem osób o niższych dochodach.

Podsumowując, nie można jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy wyższa składka zdrowotna pracowników w porównaniu do przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą jest obiektywnie sprawiedliwa.

Należy jednak przyznać, że wyższa składka zdrowotna płacona przez pracowników jest zgodna z prawem i Konstytucją RP, ponieważ zasada równości wobec prawa dopuszcza odmienne traktowanie podmiotów różniących się istotną cechą, a różne formy aktywności zawodowej charakteryzują się odmienną specyfiką i ryzykami.

Konstytucyjna zasada sprawiedliwości społecznej realizowana jest poprzez całościowy system obciążeń publicznoprawnych, gdzie przy niższych dochodach korzystniejsza jest umowa o pracę, a przy wyższych – prowadzenie działalności gospodarczej. Całościowa analiza obciążeń pokazuje, że system zachowuje równowagę między różnymi formami aktywności zawodowej, realizując przy tym zasadę solidaryzmu społecznego, co potwierdza również Trybunał Konstytucyjny. Różnice w składce zdrowotnej są tylko jednym z elementów systemu, który jako całość realizuje konstytucyjne zasady sprawiedliwości społecznej i równości wobec prawa.

Autorzy: Michał Panek, Magdalena Marcińska - doradcy podatkowi - CRIDO

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Koniec z obciążaniem dzieci kosztami pobytu krewnych w DPS. Rząd zapowiada zmianę przepisów

Tylko osoby pełnoletnie powinny być zobowiązane do ponoszenia opłat za pobyt bliskich w domach pomocy społecznej – zapowiedziała wiceministra rodziny Katarzyna Nowakowska. To odpowiedź na apel Rzeczniczki Praw Dziecka, która alarmowała, że dziś ciężar finansowy może spaść również na małoletnich.

Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne w 2025 roku. Ile wynosi, kto może uzyskać i jakich formalności trzeba dopełnić. 3 konieczne warunki

Nauczyciele, wychowawcy oraz inni pracownicy pedagogiczni, którzy urodzili się po 1948 roku, nie muszą czekać do 60. roku życia w przypadku kobiet ani do 65. roku życia w przypadku mężczyzn, aby otrzymać świadczenie z ZUS-u. Jeśli mają odpowiedni wiek, staż pracy i rozwiązali stosunek pracy, mogą na przykład skorzystać z nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

Sąd: Z Konstytucji RP wynika, że babcia ma prawo do świadczenia 300 zł [Dobry Start]

Spór z ZUS wygrała babcia dziecka - opiekuje się nim od śmierci jego matki. Opieka nie była potwierdzona sądownie, tj. nie ustalono pieczy bieżącej czy zastępczej oraz nie ustalono babci prawnym opiekunem dziecka. Wiadomo również, że skarżąca wystąpiła z wnioskiem do Sądu celem umieszczenia dziecka w jej rodzinie zastępczej, lecz sąd do chwili obecnej nie wydał żadnych orzeczeń regulujących.

„Ozłocony” projekt ustawy o rynku kryptoaktywów. Po co Polsce surowsze przepisy niż wymaga UE?

Projekt ustawy o rynku kryptoaktywów trafił parę dni temu do Sejmu. Celem tego projektu powinno być uszczegółowienie i doprecyzowanie, w zakresie w jakim jest to konieczne, rozwiązań wprowadzanych unijnym rozporządzeniem MICA. To jednak zbyt mało ambitne zadanie dla Ministra Finansów, twórcy projektu, który postanowił pokryć przepisy unijne warstwą krajowego, "normatywnego złota". Zobaczmy, na ile przepisy projektu stały się przedmiotem tzw. gold-platingu i co z tego wynika w praktyce.

REKLAMA

Może czas, aby sąd mógł zmusić ZUS do odpuszczenia ścigania za niezapłacone składki? Jak jest rak, hospicjum, śmierć bliskich, utrata majątku?

Problemem udzielania przez ZUS ulg w postaci umorzenia zaległości w składkach jest to, że jest to decyzja całkowicie uznaniowa (po stronie ZUS). Osoba wnioskująca o taką ulgę może spełniać na 1000% zasady współżycia społecznego, które uzasadniają ulgę, a ZUS można tylko o nią prosić. I ZUS nie musi jej przyznać. Można stracić cały majątek w pożarze, być w stanie przedagonalnym w hospicjum, stracić rodzinę w wypadku samochodowym. A i tak ZUS może odmówić umorzenia zaległych składek w tym znaczeniu, że nie można ZUS zmusić do przyznania ulgi. Żaden sąd nie może wydać wyroku “Zmuszam ZUS do przyznania ulgi w kwocie 5000 zł w postaci umorzenia zaległych składek ZUS bo wnioskodawca choruje na raka w fazie przerzutów i zostało mu nie więcej niż 12 miesięcy życia “. Sąd może tylko wskazywać, że ZUS naruszył przepisy o umarzaniu zaległości bo nie zrobił tego, gdy sytuacja wnioskującego o ulgę, uzasadnia jej przyznanie.

Adwokat: TSUE potwierdzi uczciwość postanowień umów kredytowych odwołujących się do WIBOR

Postanowienia umów kredytowych odwołujące się do wskaźnika referencyjnego WIBOR w ogóle nie powinny stanowić przedmiotu badania pod kątem ewentualnej abuzywności – uważa adwokat Wojciech Wandzel. Jego zdaniem Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawie C-471/24 potwierdzi uczciwość postanowień umownych odwołujących się do WIBOR.

Jest ustawa o osobach starszych (czyli 60 plus). Co to daje?

Mało osób ma świadomość, a szczególnie osób starszych, że polityka senioralna w naszym kraju jest do tego stopnia rozwinięta, że jest specjalna ustawa o osobach starszych. Ustawa choć krótka to dość istotna dla praw seniorów, którzy mają ukończony 60 rok życia, czyli są tzw. seniorami 60 plus. Ustawa jest też istotna z perspektywy obowiązków państwa względem seniorów. Co zatem daje to prawo?

ZUS: Po nowelizacji mundurowi będą dalej informować o swoich finansach. Zwykły emeryt albo rencista już nie

Warunkiem łączenia wcześniejszej emerytury albo renty z dochodami z pracy jest nieosiąganie zbyt wysokich limitów dochodów z pracy. Do tej pory co roku trzeba było o kwotach przychodów informować ZUS. W ramach deregulacji zniknie obowiązek zawiadamiania przez emeryta lub rencistę ZUS (jako organu rentowego) o wysokości osiąganego przychodu. Nie jest to już potrzebne bo ZUS sam sobie te informacje sprawdzi. Obowiązek informowania ZUS o przychodach dotyczy tylko dwóch przypadków - 1) mundurowi, którzy pobierają uposażenie oraz 2) osoby, które osiągają przychody za granicą.

REKLAMA

Energia wiatrowa w Polsce: jak daleko wiatraki od zabudowań? Co zrobi Prezydent Nawrocki?

Karol Nawrocki deklarował w kampanii wyborczej poparcie dla „rozsądnej transformacji energetycznej”. W praktyce jednak jego wypowiedzi sugerują sceptycyzm wobec polityki Zielonego Ładu oraz brak entuzjazmu dla dynamicznego rozwoju odnawialnych źródeł energii – w tym energetyki wiatrowej. Prezydent Elekt podkreśla wagę źródeł konwencjonalnych – mimo ich wysokich kosztów i negatywnego wpływu na klimat.

Bon leczniczy zamiast 13. i 14. emerytury: czy to koniec z dodatkowymi pieniędzmi? Nowy pomysł na wsparcie seniorów

Nie da się ukryć, że seniorzy przyzwyczaili się już do otrzymywania dodatkowego wsparcia finansowego w postaci 13. i 14. emerytury. Świadczenia te okazały się wręcz stałym elementem polityki senioralnej, w ramach szeroko rozbudowanej polityki społecznej w Polsce. Dla wielu seniorów rzeczywiście jest to realne wsparcie finansowe, które pomaga niekiedy związać koniec z końcem. Odebranie tych kilku tysięcy to byłby cios dla tych osób. Jednak coraz częściej pojawiają się głosy, że jednorazowe dodatki nie rozwiązują systemowych problemów osób starszych – zwłaszcza w obszarze zdrowia. Czy zamiast gotówki lepszym rozwiązaniem byłby zatem bon leczniczy? Przyjrzyjmy się tej propozycji i ocenimy jej skutki.

REKLAMA