Instytucje, Wierzytelności

Już za rok, w listopadzie 2026 r. będą obowiązywały przepisy, które sprawią, że ZUS udostępni dane płatnika bankom, instytucjom finansowym, instytucjom kredytowym oraz instytucjom pożyczkowym. Celem ustawy jest wprowadzenie systemowego mechanizmu umożliwiającego dostęp do danych przedsiębiorcy posiadającego konto płatnika składek w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) przez określone podmioty dokonujące weryfikacji jego sytuacji gospodarczej i finansowej.

Zwlekający z zapłatą kontrahenci to niechlubny standard w polskich firmach. Niestety niemal każdy przedsiębiorca spotyka się w końcu z sytuacją, w której druga strona transakcji będzie zwlekać z regulacją wymagalnych zobowiązań. Przyczyny takiego stanu rzeczy bywają różne, a w wielu przypadkach koniecznością okazuje się wszczęcie sprawy sądowej. Warto wiedzieć, że kosztami postępowania można obciążyć dłużnika.

Odsetki ustawowe 2022 - zmiany od 7 kwietnia. Z uwagi na podwyższenie stopy referencyjnej NBP (z 3,50% do 4,50% w skali roku), podwyższeniu uległa od 7 kwietnia 2022 r. wysokość odsetek ustawowych (kapitałowych) i odsetek ustawowych za opóźnienie - określonych w kodeksie cywilnym. Od 7 kwietnia 2022 r. wzrosła również wysokość stopy lombardowej NBP (do 5,0% w skali roku), co spowodowało także automatyczne (z mocy prawa) podwyższenie (do 12%) stawki odsetek od zaległości podatkowych i odsetek od niezapłaconych w terminie składek na ubezpieczenie społeczne (także ze skutkiem od 7 kwietnia br). Od 7 kwietnia nie zmieniła się natomiast wysokość odsetek "za opóźnienie w transakcjach handlowych" - do ustalenia wysokości tych odsetek (za okres od 1 stycznia do dnia 30 czerwca) stosuje się stopę referencyjną NBP obowiązującą w dniu 1 stycznia 2022 r.

Przeciwdziałanie opóźnieniom w transakcjach handlowych. W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Projekt ten ma udoskonalić w szczególności przepisy dotyczące obowiązku składania sprawozdań o praktykach płatniczych. Proponowane zmiany mają uprościć proces składania sprawozdań oraz wyeliminować wątpliwości interpretacyjne. Ponadto wprowadzone mają być zmiany zwiększające efektywność prowadzonych przez Prezesa UOKiK postępowań w sprawie nadmiernego opóźniania ze spełnianiem świadczeń pieniężnych.

Ulga na złe długi. Przepisy dotyczące ulgi na złe długi funkcjonują już od dawna w ustawie o VAT, jednak w dalszym ciągu budzą szereg wątpliwości i sporów pomiędzy podatnikami a fiskusem. Jedną z osi takich sporów była do niedawna kwestia możliwości skorzystania z ulgi na złe długi w kontekście cesji wierzytelności.

Przedawnienie. Terminy, zasady i skutki przedawnienia roszczeń (np. długów) niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wyjaśnia Sara Synowiec, aplikantka adwokacka z Lubasz i Wspólnicy – Kancelaria Radców Prawnych sp.k. Czym jest przedawnienie i czy z jego upływem dług przestaje istnieć? Jakie długi ulegają przedawnieniu? Jak następuje oraz czym skutkuje przerwanie biegu przedawnienia? Ile wynosi termin przedawnienia? Jak obliczyć termin przedawnienia? Czy dług, którym już zajmuje się komornik może się przedawnić?

Wierzyciele z reguły są zdeterminowani, żeby odzyskać pieniądze od dłużników, ale nie chcą ich upadku. Część firm odstępuje od natychmiastowej windykacji, stosując prolongaty długów czy rozkładając je na raty. Przedsiębiorcy są jednak ostrożni i w gospodarce postcovidowej częściej decydują się na pieczęć prewencyjną czy monitoring płatności jeszcze przed terminem zapłaty. Wśród branż zlecających windykację królują obecnie: transportowa, budowlana, farmaceutyczna oraz szkoleniowa. Nowe kategorie dłużników to tzw. branża beauty, turystyka, hotele czy restauracje.

Wydatki na zakup towarów lub usług objętych obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności (split payment), w wysokości w jakiej do ich uregulowania doszło w drodze umownego potrącenia (kompensaty), nie są objęte dyspozycją art. 15d ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT i mogą stanowić koszt uzyskania przychodów.

Z początkiem roku 2020 pojawią się nowe regulacje, których celem jest wzmocnienie płynności finansowej przedsiębiorstw poprzez ograniczenie występowania zatorów płatniczych. Zakłada się m.in. wprowadzenie ulgi na złe długi na gruncie podatków dochodowych (PIT, CIT), czyli możliwość pomniejszenia przez wierzyciela podstawy opodatkowania o kwotę wierzytelności, jeżeli wierzytelność ta nie zostanie uregulowana w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu płatności.

Pracownicze Plany Kapitałowe opierają się na gromadzeniu środków pieniężnych w instytucjach finansowych. Jakie podmioty mogą zarządzać tymi środkami? Gdzie można znaleźć ich listę? Jaka będzie polityka inwestycyjna funduszy? Czy przewiduje się nadzór nad działalnością instytucji finansowych PPK?

Nie wszystkie wierzytelności, mimo posiadanego tytułu do ich ścigania, są łatwe czy choćby prawdopodobne do ściągnięcia. Często podatnicy rezygnują z mozolnego, czasochłonnego „ścigania” dłużników, decydując się na sprzedaż wierzytelności. W jaki sposób należy prawidłowo rozliczyć sprzedaną wierzytelność?

Faktoring, czyli inaczej zbycie wierzytelności polegające na odroczeniu terminu płatności, to coraz bardziej popularna umowa, zawierana przez różnego rodzaju przedsiębiorców. Dzięki niej, możliwe jest m.in. uniknięcie konieczności zaciągania kredytu, pozyskanie środków na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, czy odzyskanie długów od klientów. Według jednej z popularnych definicji „faktoring, określany również mianem accounts receivable financing, to sprzedawanie należności przedsiębiorstwa z dyskontem faktorowi, który przejmuje ryzyko niewypłacalności dłużnika oraz któremu spłacana jest wierzytelność (...)". Trzeba jednak wiedzieć, że rozliczanie tego typu umowy na gruncie prawa podatkowego, niejednokrotnie okazuje się być skomplikowane.

Gdy stopień ryzyka związany z niewykonaniem zobowiązania przez kontrahentów jest wysoki, a panująca obecnie dynamika stosunków gospodarczych związana jest ze wzmożonym wzrostem wymiany towarów i usług, wierzyciel powinien wykorzystywać wszelkie możliwe sposoby prawnego zabezpieczenia należytego wykonania zobowiązania przez swoich dłużników. Z kolei dłużnik, w przypadku braku możliwości terminowego wykonania świadczenia, w celu uniknięcia powstania długu, którego nie będzie w stanie spłacić przy wykorzystaniu swoich aktywów, powinien podjąć wszelkie działania, które pozwolą mu na poprawę jego sytuacji.

W przypadku dokonania konwersji wierzytelności na kapitał w formie niepieniężnej, wygaśnięcie zobowiązań dłużnika wobec wierzyciela następowałoby wskutek skumulowania w rękach jednego podmiotu praw przysługujących wierzycielowi i obowiązków dłużnika (czyli konfuzji). Do wygaśnięcia zobowiązań dochodziłoby z mocy samego prawa, a nie z mocy umowy między stronami.

29 marca 2017 roku Senat zgłosił niewielkie poprawki do ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności. Ustawa ta, uchwalona przez Sejm 9 marca br., stanowi część pakietu "100 zmian dla firm – Pakiet ułatwień dla przedsiębiorców", autorstwa Ministerstwa Rozwoju. Celem tego tzw. Pakietu wierzycielskiego jest poprawa płynności finansowej firm i jednocześnie zapobieganie zatorom płatniczym. Większość przepisów tej ustawy wejdzie w życie 1 czerwca 2017 r.

Często stosowaną przez przedsiębiorców formą zapłaty jest kompensata wzajemnych należności i zobowiązań. Może ona być dokonana na podstawie przepisów odnoszących się do potrąceń zawartych w Kodeksie cywilnym, o ile kontrahenci nie zawarli umowy kompensaty wzajemnych rozrachunków (tzw. kompensaty umownej, potrącenia umownego).

W poprzedniej części omawialiśmy wyrok NSA z 16 lutego 2016 r. (sygn. II FSK 421/14). Zgodnie z tezą w nim zawartą, nieściągalne wierzytelności mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów (KUP) w kwocie brutto. Wydawało się, że linia orzecznicza NSA uległa zmianie na korzyść podatników. Dotychczasowe orzeczenia mówiły bowiem o tym, że nieściągalne wierzytelności mogą być zarachowane w KUP jedynie w kwocie netto, a zatem bez podatku VAT.

18 stycznia 2017 roku to data rozpoczęcia stosowania Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 655/2014 z dnia 15 maja 2014 roku ustanawiającego procedurę europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym w celu ułatwienia transgranicznego dochodzenia wierzytelności w sprawach cywilnych i handlowych. W niniejszym artykule omówione zostały najważniejsze postanowienia tego rozporządzenia.

Kompensata wzajemnych wierzytelności nie wyklucza ubiegania się przez podatnika o zwrot podatku w terminie 25 dni. Tym samym, warunek otrzymania przyspieszonego zwrotu nadwyżki podatku, należy uznać za spełniony także wtedy, gdy w miejsce zapłaty należności z faktury, podatnik i wystawca faktury dokonają wzajemnego potrącenia przysługujących im wierzytelności, gdyż kompensata należności jest dopuszczalną prawnie formą rozliczeń.

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności. Zaproponowane rozwiązania usprawnią i ułatwią dochodzenie należności. Poprawi to płynność finansową przedsiębiorstw, a tym samym będzie przeciwdziałać zatorom płatniczym, uznawanym za jedną z podstawowych barier rozwoju gospodarczego.

Pracodawcy otrzymujący zawiadomienia o zajęciu wynagrodzenia za pracę oraz inne podmioty zobowiązane do potrącania egzekwowanych należności pieniężnych (m.in. organy rentowe, banki) będą otrzymywać dokumenty o zajęciu według nowych wzorów.

W jaki sposób odzyskać podatek dochodowy w sytuacji posiadanych niezapłaconych należności w ramach tzw. ulgi za złe długi?

Dokonywanie sprzedaży usług czy produktów na rzecz spółki z o.o. niesie ze sobą pewne ryzyko. W momencie zalegania przez takiego kontrahenta z zapłatą i znacznego pogorszenia się jego sytuacji finansowej, sprzedawcy trudno jest wyegzekwować należne mu pieniądze od członków zarządu.

Strata w środkach obrotowych powstała na skutek wyłudzenia może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów w momencie poniesienia, tj. w dniu, na który ujęto ją jako koszt w księgach rachunkowych. Dzień na który ujęto stratę w księgach rachunkowych może być tożsamy z dniem otrzymania przez podatnika postanowienia o umorzeniu śledztwa. Tak uznał Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji podatkowej z 27 kwietnia 2016 r.

Badania pokazują, że większość mikro, małych i średnich firm nie korzysta z przepisów ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, która pozwala im między innymi na doliczanie dłużnikowi ustawowych odsetek, bądź odzyskiwanie zaległych płatności na jego koszt.