Rzecznik Praw Obywatelskich, Sąd najwyższy

RPO zwrócił się do kuratorów w obronie praw uczniów.

Czas pracy personelu medycznego – to bardzo ważny temat. W Sejmie RP trwają obrady nad sytuacją polskiej służby zdrowia, uprawnień i obowiązków lekarzy jak i kobiet ciężarnych. Ma to szczególnie związek z ostatnią sprawą śmierci kobiety w szpitalu w Nowym Targu. W tym szczególnym czasie warto przeanalizować raport Najwyższej Izby Kontroli, która przeprowadziła kontrolę w sprawie czasu pracy lekarzy jak i stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich skierowane do Ministra Zdrowia. Okazało się, że w kilku szpitalach powiatowych zdarzały się przypadki, w których lekarze pracowali ponad dwie doby bez przerw na odpoczynek.

Sąd Najwyższy uchylił 6 czerwca 2023 r. umorzenie sprawy Mariusza Kamińskiego i innych byłych szefów CBA, skazanych w pierwszej instancji i ułaskawionych przez prezydenta. Sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania do sądu okręgowego. To jawna dywersja Sądu Najwyższego i działanie antykonstytucyjne, które ma doprowadzić do całkowitego chaosu prawnego - skomentował wyrok rzecznik PiS Rafał Bochenek.

Krajowa Rada Sądownictwa zaskarży do Trybunału Konstytucyjnego uchwałę SN, w której uznano za wadliwe wprowadzone podczas pandemii rozpatrywanie spraw w II instancji w składach jednoosobowych. Zawnioskowano też do TK o zawieszenie tej uchwały do wyroku Trybunału.

Sąd Najwyższy, w siedmioosobowym składzie, wydał uchwałę, zgodnie z którą ​wypowiedzenie umowy kredytu nie wpływa na bieg terminu przedawnienia roszczeń o zapłatę rat kredytu, które stały się wymagalne przed wypowiedzeniem umowy.

Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie dotyczącej braku prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dla wnuka opiekującego się osobą z niepełnosprawnością.

Kierowca prowadzący pojazd w stanie nietrzeźwości dożywotnio traci prawo jazdy, m.in. jeśli już był wcześniej skazany za tego typu przestępstwo. Obywatel złożył skargę konstytucyjną, wnosząc o uznanie tego przepisu za niekonstytucyjny. Obligatoryjność orzekania takiego zakazu nadmiernie ogranicza władzę sędziego. Dlaczego Rzecznik Praw Obywatelskich przystąpił do postępowania Trybunału Konstytucyjnego w tej sprawie.

Czy firma może domagać się finansowego zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych od osoby prywatnej, która zamieściła opinię w Internecie – takie pytanie trafiło do Sądu Najwyższego. Zagadnienie przesłał sąd z Gdańska, który ocenił, że firma „nie odczuwa krzywdy, tak jak osoba fizyczna”.

Za pożyczkę w wysokości 3419 zł firma pożyczkowa zażądała od obywatelki łącznie 10 332 zł – czyli 302 % udzielonej kwoty. Sąd rejonowy na wniosek firmy wydał w 2013 r. nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym. Nie zbadał jednak z urzędu umowy pożyczki z 2012 r., choć powinien był to uczynić pod kątem jej potencjalnej niedopuszczalności. Rzecznik Praw Obywatelskich wnosi w 2023 r. skargę nadzwyczajną od prawomocnego nakazu zapłaty. Zawnioskował też o wstrzymanie egzekucji.

Maturzyści chcący studiować na uczelniach w Danii mogą nie zdążyć w 2023 r. ze złożeniem dokumentów. Problem ten może dotyczyć także szkół wyższych w innych krajach. Centralna Komisja Egzaminacyjna obiecuje, że pomoże tegorocznym maturzystom w składaniu papierów na duńskich uczelniach.

Prawo do telefonowania przez więźniów zostało ograniczone, mimo zmian w Kodeksie karnym wykonawczym z 2022 r., które miały przynieść efekt odwrotny. Przepisy miały chronić osoby pozbawione wolności w zakresie korzystania z telefonów, bo wcześniej minimalnych gwarancji nie było. Jednak, w ocenie RPO, większość dyrekcji więzień i aresztów potraktowała zapis dosłownie, ustalając liczbę dozwolonych połączeń tygodniowo na jedno, co godzi w podstawowe prawa więźniów. 

Nieograniczona, nadmierna emisja sztucznego światła w przestrzeni publicznej godzi  w konstytucyjne prawa obywateli do ochrony zdrowia oraz do czystego środowiska. Zakłóca to naturalny biorytm człowieka i powoduje m.in. bezsenność. Obniża komfort życia mieszkańców nie tylko miast ale i wsi, co przekłada się na pogorszenie zdrowia. Problem wynika m.in. z braku kompleksowych regulacji w zakresie oświetlenia zewnętrznego. Rzecznik praw obywatelskich interweniuje w tej sprawie.

Od 28 lat notariusze praktykują doliczanie podatku od towarów i usług do taksy notarialnej. Zdaniem Ministra Finansów jest to nieprawidłowe ale resort finansów nie podjął działań ani w celu zmiany przepisów ani w celu zmiany praktyki notariuszy. Także zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich obowiązujące prawo nie pozwala na podwyższenie wynagrodzenia notariusza o VAT. Po wyjaśnieniach Krajowej Rady Notarialnej, Ministra Finansów oraz Ministra Sprawiedliwości Marcin Wiącek zwrócił się do posłów i senatorów o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w celu doprecyzowania przepisów. Sprawę zainicjował portal infor.pl. 

Zarówno Frankowicze jak i banki z niecierpliwością oczekują na opinię rzecznika generalnego TSUE, który 16 lutego przedstawi stanowisko w kwestii prawa banków do wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału. Chodzi o procesy frankowiczów i przypadki, w których zapada wyrok o unieważnienie umowy kredytu hipotecznego we franku. Jakie skutki poniosą strony?

Czy obciążenie obywateli obowiązkiem finansowana składki zdrowotnej w całości właściwie wpisuje się w ciążący na władzy publicznej konstytucyjny nakaz zapewnienia ochrony zdrowia? Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek pisze w tej sprawie do ministra zdrowia Adama Niedzielskiego w kontekście likwidacji możliwości odliczenia od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Na problem uciążliwości głośnych imprez masowych zwracał uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zadeklarowało gotowość współpracy z MSWiA, w zakresie prac nad nowelizacją ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają informacje o lekarzach, którzy dostają od Narodowego Funduszu Zdrowia wezwania do zapłaty, bo wystawiali recepty na nierefundowane mleko ratujące życie i zdrowie pacjenta. RPO zwrócił się do Narodowego Funduszu Zdrowia o stanowisko w tej sprawie.

Sejm uchwalił w środę 8 lutego ustawę o Sądzie Najwyższym, która wróciła do niego z licznymi poprawkami z Senatu. Nie zostały one jednak przyjęte. Jaki jest dalszy etap legislacyjny nowelizacji od której zależy wypłata dla Polski pieniędzy z UE na KPO?

Uczennice i uczniowie skarżą się, że statuty szkolne określają ich obowiązki także co do wyglądu. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi kuratorów oświaty w całej Polsce o stanowisko oraz informację o takich skargach i ich rozpatrzeniu.

Kandydaci na rzeczników ds. etyki w dużej grupie kapitałowej muszą zawieszać członkostwo partyjne lub związkowe. Czy zawieszanie członkostwa w związkach zawodowych przez kandydatów na rzeczników ds. etyki jest zgodne z wolnością zrzeszania się w związkach zawodowych określoną w Konstytucji RP? 

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi pracuje nad nowelizacją ustawy o ochronie zwierząt, która to miałaby zabrać organizacjom społecznym możliwość odbierania zaniedbanych bądź krzywdzonych zwierząt. W związku z planowaną zmianą RPO pisze do Ministra tego resortu list z propozycjami rozwiązań, które mają pogodzić ochronić zwierząt, przy jednoczesnej ochronie praw ich opiekunów. Poniżej stanowiska RPO. 

Nowela ustawy o SN. Senat, który zbiera się we wtorek o godz. 15 zajmie się nowelizacją ustawy o Sądzie Najwyższym. Senackie komisje zarekomendowały przyjęcie do noweli kilkunastu poprawek, które zakładają likwidację Izby Odpowiedzialności Zawodowej SN i przeniesienie rozpatrywania spraw dyscyplinarnych do Izby Karnej.

Po interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich resort sprawiedliwości ponad 3 lata temu zobowiązał się dodać biustonosze do bielizny, jaka przysługuje kobietom osadzonym w zakładach karnych. RPO ponownie prosi o poinformowanie, na jakim etapie są prace legislacyjne.

Policja może legitymować obywatela tylko wtedy, gdy istnieje ustawowa przyczyna uzasadniająca takie wkroczenie w autonomię informacyjną jednostki. Obywatel może odmówić podania swych danych bez konsekwencji prawnych, gdy funkcjonariusz nie ma do tego podstawy prawnej – wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego. Mimo to obywatele skarżą się, że gdy nie stosują się do policyjnych poleceń określonego zachowania się, dostają mandaty i wnioski do sądów o ukaranie za „uniemożliwianie lub utrudnianie” czynności funkcjonariuszy. Powodem ukarania za „niezastosowanie się do polecenia” bywa nawet sama odmowa poddania się legitymowaniu.