RPO: zasady wynagradzania sędziów w 2023 r. niekonstytucyjne. Rzecznik przyłącza się do sprawy przez Trybunałem Konstytucyjnym

Zasady wynagradzania sędziów w 2023 r. określone w ustawie okołobudżetowej są zdaniem rzecznika niezgodne z Konstytucją . Wobec tego rzecznik zawnioskował o stwierdzenie niekonstytucyjności odnośnych regulacji ustawy okołobudżetowej. Uzasadnienie powyższego stanowiska zostanie przedstawione w terminie do 12 maja – zapowiada RPO. 

Przepisy ustawy okołobudżetowej o wynagrodzeniach sędziów w drugiej połowie grudnia 2022 r. zaskarżyli do TK – I prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Manowska, prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego Jacek Chlebny oraz Krajowa Rada Sądownictwa.

Co to jest ustawa okołobudżetowa

Ustawa okołobudżetowa, czyli ustawa o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 jest ściśle związana z ustawą budżetową i zapisano w niej m.in. zasady ustalania i finansowania świadczeń dla nauczycieli, wysokość odpisów na fundusze socjalne i fundusz świadczeń socjalnych oraz zasady ustalania wynagrodzeń sędziów i prokuratorów, a także osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, osób kierujących niektórymi spółkami i osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi.

Jakie zasady wynagradzania sędziów w 2023 

W zaskarżonych przez I prezesa SN, prezesa NSA i KRS oraz kwestionowanych przez RPO przepisach ustawy okołobudżetowej przyjęto, że „w roku 2023 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego (...) stanowi kwota w wysokości 5 444,42 zł”.

Tymczasem, zgodnie z generalną zasadą wynagradzania sędziów określoną w ustawach odnoszących się do ustroju sądów „podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym RP Monitor Polski przez Prezesa GUS”. Wynagrodzenie sędziego jest zaś iloczynem tej podstawy oraz mnożnika zależnego od zajmowanego przez sędziego stanowiska.

Dlaczego przepisy zostały zaskarżone do TK

„Wprowadzając w miejsce stałych zasad wynagradzania sędziów, regulację epizodyczną zawartą w ustawie okołobudżetowej, ustawodawca w istocie obniżył przyjętą w tych pierwszych przepisach waloryzację wysokości wynagrodzeń sędziowskich. Przeciętne wynagrodzenie brutto w drugim kwartale 2022 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa GUS z 9 sierpnia 2022 r. wyniosło 6 156,25 zł” – argumentował prezes NSA.

I prezes SN zaznaczała, że zaskarżone przepisy naruszają konstytucję, ponieważ „opierają model kształtowania wynagrodzeń sędziowskich na uznaniowym – w danym roku – określeniu podstawy tego wynagrodzenia, co oznacza całkowite uzależnienie władzy sądowniczej od pozostałych władz, w tym zwłaszcza od władzy ustawodawczej”. „Wprowadzenie zaskarżonego rozwiązania, powoduje, że przyjęty model kształtowania wynagrodzeń sędziów przestaje być automatyczny i zobiektywizowany, gdyż podlega corocznemu, a przez to do pewnego stopnia nieprzewidywalnemu, ustaleniu przez ustawodawcę” – oceniała prezes Manowska.

KRS przypominała zaś, że „ograniczenie ustawowo określonej waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów do poziomu niższego niż wynikający z obowiązującej podstawy prawnej ma miejsce trzeci rok z rzędu”. Rada poza regulacjami w sprawach wynagrodzeń sędziów sądów powszechnych i administracyjnych oraz SN, zaskarżyła także te dotyczące wynagrodzeń sędziów TK. Przepisy te mają analogiczne brzmienia.

Jak wynika z informacji na stronie TK wszystkie trzy wnioski zostały połączone do wspólnego rozpoznania. Na razie nie ma terminu na ich rozpatrzenie. (PAP)

autor: Marcin Jabłoński